نقدی بر آوازخوانی آیات قرآن

سیدمحسن موسوی بلده، استاد و پیشکسوت قرآنی کشورمان در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است به نقد و بررسی آوازخوانی قرآن در آغاز اجرای کنسرت موسیقی از سوی یکی از خوانندگان شهیر ایرانی پرداخته است که شرح آن را در ذیل می‌خوانیم:

من شخصاً احترام خاصی برای هنرمند مردمی میهن، جناب آقای سالار عقیلی قائلم و ایشان را قطعاً یکی از ذخایر کم مانند موسیقی اصیل ایرانی می‌دانم، مضافا معتقدم ایشان این کار را از سر صفای دل و با اعتقاد اجرا کرده‌اند، اما از جناب ایشان انتظار می‌رفت قبل از این کار با کارشناسان امر تلاوت قرآن مشورت می‌کردند.

ما بر آنیم که کلام خدا که جایگاه آن نسبت به سایر کلام، در حد جایگاه خداوند نسبت به خلق اوست! صرف نظر از دنیایی بی انتها از معنا و مفهوم، خود به تنهایی معجزه بی بدیل ساختار لفظی است و با رعایت ویژگی‌های آواشناسانه حروف و حرکات(تجوید)، به صورت ساده و بدون لحن، باز هم آهنگین است. حال اضافه کنید نقش و اثر کاربرد لحن و آهنگ زیبا را در قرائت کلام وحی!

ما همه اجزاء آدم بوده‌ایم
در بهشت این لحن‌ها بشنوده‌ایم

خداوند مهندس خلقت، با شناخت نیاز فطری بندگان به آوا و موسیقی به عنوان غذای ضروری روح و روان، خود به طور مستقیم و نیز از زبان برگزیدگانش، توصیه به خواندن آهنگین این آیات نورانی و بدین سان برآورده شدن نیاز آنان کرده است و حتی پیامبر هنرشناس و هنرپرور فرمود:

لَیسَ مِنّا مَن لم يَتَغَنَّ بالقرآن؛ از ما نيست كسى كه قرآن را آهنگین و دلنواز نخواند.

در عمل هم تاریخ مشحون از خبرهایی است که تلاوت آهنگین قرآن از سوی پیامبر و امامان، چه با روح و جسم شنوندگان از کافر و مؤمن می‌کرد که از خود بی خود و مدهوش می‌شدند و تا تلاوت ایشان تمام نمی‌شد، به خود نمی‌آمدند.

در طول زمان هم تا به امروز شاهدیم قاریان خوش الحان در جهان اسلام، چگونه از مشتاقان دل می‌برند و نه اطلاعات خشک قرآنی را به مغزها بلکه نور مفاهیم جان‌بخش و با طراوت آیات را به اعماق دل‌ها می‌تابانند و وجود را خودجوش آماده عمل به آن مفاهیم می‌کنند‌‌‌‌‌‌؛ نه از سر ترس و طمع روز حساب و این همه به مدد همراهی تار حنجره و الحان زیبا و دلربا با آیات بوده است و هیچ نیازی به همراهی سازهای موسیقی نبوده و نیست.

عزیزان!
دیدیم ربنای روح‌بخش مرحوم استاد شجریان به عنوان یک قاری توانمند قبل از استادی آواز‌، با رعایت اصول و قواعد قرائت قرآن، برای نفوذ در اعماق قلب میلیون‌ها ایرانی، هیچ نیازی به همراهی سازهای موسیقی نداشت.

اما اگر امروز با سکوت اهل تلاوت، خواندن قاری و هر خواننده آیات، با ساز و حتی با سمپل افکت‌های الکترونیک به یک جریان تبدیل شود، ذائقه زلال جامعه را تغییر نخواهد داد؟ و در واقع تخریب نخواهد کرد؟
اصلا به اصطلاح میکس کردن سمپل افکت با تلاوت زیبای سوره تکویر توسط قاری خوش‌خوان کشورمان کار صحیحی بود؟

آیا این‌‌ها، اعلام رسمی شکست جریان مقدس و زیبای تلاوت و استماع قرآن در جامعه نخواهد بود؟ که تلاوت خالص قرآن نتوانست برای جلب توجه مردم کفایت کند.

امروز آیا جامعه ذاکران و مداحان که آتش عشق اهل بیت(ع) را با نوای سوزناک مدح و ذکر مصائب آل الله در اعماق قلب محبان شعله‌ور می‌کنند، حاضرند این نغمات با ساز و آواز همراه شود؟ آنگاه دیگر جاذبه‌ای برای شرکت در مراسم خالص ذکر و ذاکرین می‌ماند؟
در نهایت اینجانب به عنوان خدمتگزاری خرد در جامعه قرآنی، از تمامی هنرمندان اعم از قاریان و منشدان توانمند، گروه‌های جمع‌خوانی و آوازخوانان باصفای کشورمان می‌خواهم که مقوله هنر متعالی تلاوت کلام آسمانی را به خلوص آن واگذارند و از ساحت پیرایه‌های زمینی به دور دارند.
که طبیب جانمان محمد مصطفی (ص) فرمود:

«كسى كه بنا كند روش خوبى را، براى اوست اجر و ثواب آن و ثواب هر كس كه عمل كند به آن تا روز قيامت و كسى كه بنیان کند طريقه بدى را، بر اوست گناه آن و گناه هر كس كه عمل كند به آن تا روز قيامت».