غافل از محافل قرآنی و مسابقه‌زده شده‌ایم
قاری بین‌المللی قرآن معتقد است: در ایران تعداد محافل قرآنی اندک است و سازمان‌ها و نهادها نیز رغبت چندانی نسبت به این موضوع ندارند و تمایل آن‌ها بیشتر به برگزاری مسابقات است. این در حالی است که قاری یک هنرمند است و باید هنر خود را عرضه کند و چارهای ندارد جز اینکه در محافل مختلف به تلاوت قرآن بپردازد و یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای رسیدن قاری به پختگی، تلاوت در محافل مختلف است اما متأسفانه دچار مسابقه‌زدگی شده‌ایم.
یکی از مهم‌ترین و پرتکرارترین رویدادهای قرآنی در ایران برگزاری مسابقه است. در این بیش از چهار دهه که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، نهادهای مختلفی اقدام به برگزاری مسابقات قرآن کرده‌اند. شاید بتوان از میان همه مسابقاتی که در حال برگزاری است، مسابقات سازمان اوقاف و امور خیریه را مهم‌ترین و جدی‌ترین رویداد تلقی کرد؛ رویدادی که برگزیدگان آن بیشترین تسهیلات را دریافت می‌کنند و تبدیل به قاریان شناخته‌شده‌ای در کشور می‌شوند.
مسابقات قرآن نیز به مانند هر رویداد دیگری می‌تواند نقاط ضعف یا قوت داشته باشد که بررسی این نقاط منجر به ارتقای سطح مسابقات خواهد شد. به منظور بررسی ظرفیت‌ها و آسیب‌هایی که مسابقات می‌تواند برای قاریان و حافظان قرآن داشته باشد، بر آن شدیم با مسعود سیاح‌گرجی قاری بین‌المللی قرآن به گفت‌وگو بنشینیم.
سیاح‌گرجی بیان کرد: مسابقات قرآن همواره با مزایا و معایبی همراه است اما به اعتقاد من، معایب آن بیش از مزیای آن است. مسابقات از این جهت که موجب می‌شود تا قاریان و حافظان سطح کار خود را ارتقا دهند و از طرفی قاریان و حافظان زبده‌ای به جامعه تحویل داده شوند، قابل دفاع است و نمی‌توان آن را زیر سؤال برد. اما بحث اصلی روی آسیب‌های مسابقات و تلاش برای اصلاح این آسیب‌هاست.
راه اصلاح از مصر می‌گذرد
این قاری بین‌المللی قرآن در ادامه تصریح کرد: برای اصلاح، بهترین راهکار این است که از رویه‌های موجود در کشور مصر بهره‌برداری کنیم. مصر در قله تلاوت قرآن جهان اسلام ایستاده است. حال این پرسش را می‌توان مطرح کرد که در این کشور مسابقات اولویت دارد یا برگزاری محافل قرآنی؟ البته در مصر هم برای اینکه قاریان برتر را شناسایی کنند فرایندهای خاصی دارند و براساس معیارهایی سنجش را انجام می‌دهند اما اینچنین نیست که در میان قاریان مسابقه برگزار کنند.
وی بیان کرد: در مصر قاریانی که قرار است به صورت رسمی به تلاوت قرآن بپردازند باید در بخش‌هایی نظیر صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا و مسائل علمی این‌چنینی مورد سنجش قرار گیرند. به بیان دیگر قاریان با خودشان رقابت می‌کنند و باید سعی کنند روز به روز بهتر شوند. پس اینگونه نیست که میان عبدالباسط و منشاوی یک مسابقه برگزار کنند و بگویند کدام یک برتر است بلکه سخت‌گیری‌ها در بخش‌های دیگری اعمال می‌شود.
سیاح‌گرجی در ادامه افزود: براساس رویه‌ای که در کشور مصر جاری بوده و هست می‌توان راه‌های بهتری را برای انتخاب قاریان ممتاز انتخاب کرد. اما به دلیل اینکه مسابقات قرآن هم قدمتی دیرینه دارد و کشور مالزی به عنوان یک کشور اسلامی، سال‌ها قبل برای نخستین بار مسابقات قرآن را برگزار کرد، این رویه نیز در دنیا جا افتاده است. اما تأکید من روی این است که باید به نقشه راه کشور مصر توجه کنیم و این نقشه را در ایران پیاده‌سازی کنیم تا قاریان از مسیرهای بهتری شناسانده شوند.
تعداد محافل قرآنی اندک است
این قاری بین‌المللی قرآن بیان کرد: متأسفانه در کشور ما تعداد محافل قرآنی اندک است و سازمان‌ها و نهادها نیز رغبت چندانی نسبت به این موضوع ندارند و تمایل آن‌ها بیشتر به برگزاری مسابقات است. این در حالی است که قاری یک هنرمند است و باید هنر خود را عرضه کند و چارهای ندارد جز اینکه در محافل مختلف به تلاوت قرآن بپردازد و یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای رسیدن قاری به پختگی تلاوت در محافل مختلف است؛ اما متأسفانه دچار مسابقه‌زدگی شده‌ایم.
سیاح‌گرجی در ادامه افزود: برگزاری محافل و حضور قاریان برای تلاوت نیز نباید به منزله این باشد که کار را تمام شده بدانیم بلکه لازم است در کنار این محافل، نظارت‌ها و آموزش‌های تخصصی هم در نظر گرفته شود تا قاریان بتوانند عیار تلاوت خود را حفظ کنند و ارتقا دهند و از طرفی آمادگی حضور در مسابقات را هم پیدا کنند. مسابقات از حیث کمک به تبلیغ و ترویج فرهنگ قرآن مؤثر و ارزشمند است و سبب ایجاد انس و الفت میان جامعه قرآنی هم می‌شود اما باید توجه کنیم که مسابقات هدف اصلی نباشد. بلکه محافل باید اولویت داشته باشند و بعد قاریان به مسابقات هم نظر داشته باشند.
این قاری بین‌المللی قرآن تصریح کرد: به دلیل اینکه محافل قرآنی در ایران به نحو مطلوبی برگزار نمی‌شود، قاریان هم از حیث اجرا در محافل یکسان نیستند؛ یعنی برخی در محافل بسیاری تلاوت می‌کنند و برخی هم محفل چندانی ندارند. از طرفی به دلایل مختلف مردم هم شاید استقبال چندانی از این مسئله نداشته باشند. اما در کشور مصر اینچنین نیست و قاری قرآن یک روز هم بیکار نمی‌ماند. حال خوب است بررسی کنیم و ببینیم نسبت وضعیت فعالیت‌های قرآنی در ایران و مصر چگونه است. ما فاصله زیادی با آن‌ها داریم و باید این فاصله را کم کنیم.
سیاح‌گرجی در ادامه بیان کرد: اخیراً در ایران اتفاق‌های خوبی نظیر اعطای مدرک تخصصی به قاریان و حافظان قرآن در حال رخ دادن است اما همچنان نقش مسابقات در مطرح کردن و شناساندن قاری بسیار پررنگ است و همه منتظرند ببینند نفر برتر این رویداد چه کسی است. بر این اساس می‌توان مسیرهای هموارتری را در پیش گرفت.
خیرین برای برگزاری محافل هم هزینه کنند
این قاری بین‌المللی قرآن در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان تعدادی از مسابقات قرآن را تعطیل کرد و هزینه آن را صرف برگزاری محافل کرد یا خیر؟ گفت: بله می‌توان تقریباً چنین کاری را انجام داد. خیرین قرآنی که برای برگزاری مسابقات هزینه می‌کنند کارشان خوب است اما از آن‌ها سوال می‌کنیم که آیا قرآن برای اینکه بیشتر خوانده شود نازل شده یا اینکه حول آن مسابقه برگزار شود؟ بسیاری از خیرین هزینه‌های خوبی می‌کنند اما این هزینه‌ها در برگزاری محافل صرف نمی‌شود و این در حالی است که با هزینه برگزاری یکی از مسابقاتی که در کشور ما برگزار می‌شود می‌توان بیش از هزار محفل قرآنی برگزار کرد.
سیاح‌گرجی در ادامه بیان کرد: اگر خیرین این کار را انجام دهند و دولت هم در این راستا کمک‌هایی ارائه کند، در این صورت فرهنگ عمومی انس با قرآن و شنیدن به قرآن هم ارتقا پیدا می‌کند و مطالبه رهبر انقلاب اسلامی که فرمودند یاد بگیریم که محافلی برگزاری کنیم تا در آن قرآن بشنویم، محقق خواهد شد.
این قاری بین‌المللی قرآن تصریح کرد: قاری قرآنی که توانمندی تلاوت داشته باشد اما مکانی برای عرضه هنرش نداشته باشد، مانند هواپیمای جنگنده‌ای است که فقط در آشیانه نگهداری می‌شود. اما جنگنده برای پرواز است و قاری برای خواندن قرآن که اگر چنین نباشد این‌ها کارایی خود را از دست خواهند داد. تاکنون بار اصلی آموزش قرآن بر عهده جلسات مردم‌نهاد بوده و حالا در زمینه برگزاری محافل هم می‌توان از مردم و بانیان خیر درخواست کرد که وارد این عرصه شوند.
چرا در هیئت‌ها تلاوت قرآن جایگاهی ندارد؟
وی در ادامه افزود: قرآن خواندن و قرآن شنیدن هر دو کارهای عبادی محسوب می‌شوند؛ زیرا قاری و مستمع در اجر یکسان هستند. اما متأسفانه برخی می‌گویند تلاوت قرآن یک کار زینتی است و اینکه کسی باشد که قرآن را زیبا بخواند یا چنین تلاوتی ارائه نشود تفاوتی نمی‌کند. به همین دلیل است که در بسیاری از مراسم‌ها از قاری قرآن استفاده نمی‌شود. برای نمونه از هر صد هیئت مذهبی شاید یک هیئت باشد که از قاری دعوت کنند. دلیلش این است که معنویتی که از قرآن حاصل می‌شود را درک نکرده‌اند. حال آنکه امام حسین(ع) در شب عاشورا فرصت خواست تا قرآن بخواند.
این قاری بین‌المللی قرآن تصریح کرد: این سخن امام تا قیامت پیام دارد. به بیان دیگر، امام چنین تقاضایی کرد و از طرفی سر بریده‌اش روی نیزه قرآن خواند تا به همه بگوید که قرآن را فراموش نکنید؛ زیرا تلاوت قرآن بسیار کار عمیق و مهمی است اما با این حال گاهی اوقات شیعیان اهمیتش را از یاد می‌برند.
سیاح‌گرجی بیان کرد: یکی از نکات مهمی که در کشور باید مورد توجه قرار گیرد نیز نظارت بر قاریان است؛ یعنی نباید اینطور باشد که اگر کسی رتبه بین‌المللی کسب کرد تصور کند هر کاری که می‌خواهد را می‌تواند انجام دهد. در کشور مصر اینچنین نیست و آن‌ها هم در انتخاب قاری و هم در رصد او سخت‌گیری‌های خاص خودشان را دارند. بر این اساس، اگر بتوانیم نقشه راه کشور مصر را پیاده کنیم، می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم. وقتی شرایط امروز ما اینچنین است یعنی یک جای کار را اشتباه رفته‌ایم که به اینجا رسیده‌ایم و باید با الگوبرداری صحیح وضعیت موجود را اصلاح کرد.
گفت‌وگو از مرتضی اوحدی
انتهای پیام
