محرومیت دختران افغان از تحصیل زنده‌ به گورکردن استعداهای آنهاست

به گزارش ایکنا، معصومه گل‌محمدی، دبیر کارگروه فقهی انجمن ایرانی مطالعات زنان اول بهمن ماه در نشست علمی «جایگاه فرهنگی سیاسی و اقتصادی زن پس از اسلام»، گفت: وقتی پیشینه جایگاه زن قبل از ظهور اسلام در جزیرة‌العرب را بررسی کنیم، اهمیت اعطای جایگاه والا به حقوق زن در آیات قرآن برای ما آشکار خواهد شد زیرا در مقایسه است که می‌توان عمق این مسئله را بهتر درک کنیم زیرا برخی افراد حقوق زنان را با قرن 21 مقایسه می‌کنند. 

وی با بیان اینکه در دوره جاهلیت زن موجودی مستقل محسوب نمی‌شد و مانند سایر اشیاء یا در مالکیت پدر و یا شوهر خود بود و حتی مالک درآمد و دستمزد خودش هم نبود، افزود: نه تنها زن از وابستگان خود ارث نمی‌برده است بلکه خودش به ارث می‌رفته است. مهمتر از این حقوق، حق حیات زن هم در اختیار پدرس بوده و گاهی اوقات، پدر دختر را زنده به گور می‌کرده است. در چنین فضایی با ظهور اسلام، زن به عنوان یک هویت انکارناپذیر از جهت حقوق اقتصادی و اجتماعی و انسانی به رسمیت شناخته شد.

گل‌محمدی بیان کرد: در چنین شرایطی و با نزول قرآن، زن مالک دستمزد خودش شد، مهریه به او تعلق گرفت که در آیه چهارم سوره نساء متذکر آن شده است همچنین قوانین ارث او را نادیده نمی‌گیرد و زن مانند مرد می‌تواند از خویشاوندانش ارث ببرد. زنان توانستند وارد عرصه کسب علم و علم‌آموزی شوند آن هم با تاکیدی که اسلام بر مقوله علم فراتر از بحث جنسیت مطرح کرد. 

آفرینش زن و مرد از نفس واحده

وی با اشاره به مسئله آفرینش زن، افزود: قبل از اسلام، مرد انسان درجه یک و زن انسان درجه دو محسوب می‌شد و متاسفانه این ذهنیت جزء اسرائیلیات یهودی بود که وارد فرهنگ‌های مختلف از جمله جامعه اسلامی و جاهلی عربی شده بود از جمله این انگاره که زن از دنده چپ مرد به دنیا آمده است. قرآن در آیه اول سوره نساء این مسئله را رد کرد و فرمود: يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا. 

دبیر کارگروه فقهی انجمن ایرانی مطالعات زنان تصریح کرد: انسان از دو بعد جسمی و مادی و معنوی و روح خلق شده است؛ آیه اشاره دارد که انسان اعم از زن و مرد از نفس واحده هستند البته برخی در فهم این قسمت آیه یعنی«وَ خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا» دچار اشتباه شده‌اند و فکر کرده‌اند خلقت زن از مرد است در صورتی که این تعبیر تاکید دارد زن هم از نفس واحده آفریده شد. وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً، هم مرتبط با تکثیر ابناء بشر بر روی زمین به واسطه ازدواج زن و مرد است.

برابری مقام معنوی زن و مرد در نگاه قرآن

گل محمدی با اشاره به برابری زن و مرد از جهت پاداش الهی، بیان کرد: در آیه 35 سوره مبارکه احزاب بیان شده است؛ إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا؛ شان نزول آیه در مورد اسماء همسر جعفر بن ابیطالب(ع) است که نزد پیامبر(ص) آمد و گفت چرا قرآن فقط برای مردان پاداش ذکر کرده است ولی برای زنان چنین چیزی نداریم و این آیه نازل شده و دقیقا هر صفتی برای مردان بیان کرد برای زنان هم بیان فرمود و در انتها تاکید کرد که خداوند مغفرت و اجر عظیم خود را به زنان و مردانی که واجد این ویژگی باشند عطا خواهد کرد.

دبیر کارگروه فقهی انجمن ایرانی مطالعات زنان با بیان اینکه معمولا خطابات قرآنی با عنوان جنس مذکر بیان شده است، اظهار کرد: آیه دهم سوره مبارکه ممتحنه هم به آزادی زنان در انتخاب دین و اجام فرائض دینی بیان شده است؛ آیه در مورد زنانی است که خودشان با ایمان هستند ولی همسران مشرکی دارند و نمی‌خواهند زیر سلطه آنان باشند، خداوند خطاب کرده و فرموده است: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ ... . براساس این آیه همین که زنان مؤمن از نزد همسران مشرک خود فرار کرده و پناه به اسلام آوردند به معنای طلاق از همسران قبلی است. 

مشارکت زنان در امور سیاسی

گل محمدی با اشاره به حق مشارکت زنان در امور سیاسی براساس آیه 12 سوره ممتحه «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» اضافه کرد: این آیه به بیعت النساء معروف است که زنان با پیامبر(ص) بیعت کردند. بیعت نوعی امر سیاسی است که به مثابه انتخابات امروز و صندوق رای است. این آیه حق مشارکت در امور سیاسی و اجتماعی را به زنان عطا کرده است. 

وی افزود: آیه دیگر در این  زمینه، آیه 42 سوره آل عمران «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ» است. خداوند حضرت مریم را برگزیده و پاک گردانیده و بر زنان عالم برتری داده است پس یک زن می‌تواند برگزیده خداوند باشد. از آنجایی که به مریم وحی می‌شد واجد صفت یک نبی بود و می‌توان گفت جزء انبیاء الهی بود. برخی ممکن است بپرسند که نبی باید رسالت خود را تبلیغ کند ولی همان‌طور که می‌دانیم نبی و رسول دو مقوله جدا از هم هستند؛ نبی کسی است که با خدا مرتبط است و علم و وحی را از خدا می‌گیرد ولی وظیفه تبلیغ رسالت ندارد ولی رسول وظیفه ابلاغ به دیگران را هم دارد بنابراین با جرئت می‌توان گفت مریم جزء انبیاء الهی بود. 

نقش زنان در زمامداری کشور

گل محمدی افزود: موضوع دیگر اشاره به این مطلب دارد که زنان مانند مردان می‌توانند زمام امور کشور را بر عهده بگیرند، این مسئله امروز می‌تواند مورد توجه مسئولان کشور ما باشد. بلقیس، ملکه سبا که سرزمین بسیار بزرگی هم بوده، فرمان‌روایی کرده است و وقتی سلیمان برای او نامه نوشت با درایت و تدبیر ویژه برخورد کرد و با فرستادن هدیه برای سلیمان از جنگ و خون‌ریزی جلوگیری کرد. 

دبیر کارگروه فقهی انجمن ایرانی مطالعات زنان گفت: این ملکه در امور کشورداری با اطرافیانش مشورت می‌کرد و مشورت هم از امور مورد تاکید در قرآن است و برای هر فرمانروایی این موضوع لازم است. 

وی با اشاره به آیات اول و دوم سوره مبارکه مجادله تصریح کرد: در این آیات شکایت یک زن به پیامبر(ص) را مطرح کرده و آورده است که خداوند سخن این زن را که شکایت از شوهر به نزد پیامبر(ص) آورده بود شنید. این زن از رسم ظهار که از رسوم عرب جاهلی بود به نزد پیامبر(ص) شکایت کرد. رسم ظهار این بود که اگر مردی با همسرش اختلاف پیدا می‌کرد برای اینکه زن را آزار دهد و او را بلاتکلیف کند می‌گفت تو از این به بعد مانند مادر من هستی یعنی زن نه نقش همسری در خانه داشت و نه می‌توانست زندگی مستقلی داشته باشد و ازدواج کند و طبق آیات اول و دوم مجادله خدا این رسم را زیر سؤال برد و حق زنان را اعاده فرمود. 

اعطای سهم الارث به زنان

وی افزود: از دیگر مواردی که در مورد حقوق زن است اختصاص سهم ‌الارث است. زنان قبل از اسلام ارث نمی‌بردند و خودشان مانند یک کالا به ارث می‌رفتند ولی آیات متعدد سهمیه برای زنان مانند مردان قائل شد. در آیه هفتم سوره نساء فرموده است: لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا. 

گل محمدی با اشاره به موضوع مهریه اظهار کرد: خداوند در آیه چهارم سوره نساء تاکید فرمود که مهریه برای خود زن است؛ قبل از اسلام هم مهریه به زن تعلق می‌گرفت ولی این مهریه برای پدر بود ولی اسلام آن را به زن داده و بر آن تاکید کرده است.

وی افزود: در مورد حقوق اقتصادی و وضعیت زنان مطلقه و حقوق آنان هم آیات متعددی در قرآن کریم بیان شده است و هم به احقاق حق اقتصادی آنان و هم حق روحی و روانی آنان توجه کرده است زیرا زنان ضربه روحی شدیدتری از مسئله طلاق می‌خورند. همچنین حقوق دختران یتیم هم در برخی آیات مورد تاکید و توجه قرآن کریم قرار گرفته است از جمله اینکه خوردن مال یتیم مانند فروبردن آتش در شکم است و حتی به ازدواج با آنان توصیه شده است زیرا حامی و پدر ندارند.

چرا زنان در برخی کشورها از حقشان محروم‌اند

گل محمدی با طرح این پرسش که چرا با وجود اعطای این حقوق از طرف خداوند به زنان چرا در برخی جوامع اسلامی و برخی مناطق و شهرها این حقوق رعایت نمی‌شود؟ بیان کرد: الان در کشور افغانستان شاهد هستیم که طالبان دختران را از ادامه تحصیل محروم کرده‌اند؛ زنده به گورکردن دختران فقط زنده به گورکردن جسم نیست بلکه وقتی حکومتی فکر و اندیشه و استعداد دختران را زندانی می‌کند و اجازه نمی‌دهد تحصیل کنند از زنده به گور کردن آنان بدتر است و این موضوع به نظر بنده باید در قالب نشست‌هایی ریشه‌یابی و مورد بحث واقع شود.