دانش وقف و ابتدای قاریان رضایت‌بخش نیست
ناظر فنی چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن معتقد است: به میزانی که قاریان روی مباحث صوت و لحن متمرکزند، گویی تمرکز بر روی مباحث وقف و ابتدایی ندارند. در این دوره، حتی برخی از قاریان مطرح، در زمینه وقف و ابتدا کارهای تعجب‌برانگیزی داشتند و سطح دانش قاریان در این زمینه در کل رضایت‌بخش نیست.
برای تحلیل سطح مسابقات و همچنین بررسی آسیب‌هایی که مسابقات می‌تواند برای قاریان و حافظان در پی داشته باشد، مرتضی مختاری، داور ملی وقف و ابتدا از استان مرکزی و ناظر فنی چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن در غرفه ایکنا در محل مسابقات حضور یافت و در این باره گفت: مسابقات به طور کلی از حیث سطح تلاوت‌ها رشد کرده و ارزیابی من مثبت است، اما به طور کلی در قرائت قاریان جوان تکلف وجود دارد، شاید دلیل این تکلف نیز استرس مسابقات باشد که حتی قاریانی که سابقه دیرینه‌ای دارند نیز از این حیث با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
این مدرس قرائت و تفسیر قرآن افزود: قاریان برای رفع این مشکل باید روی مسائل روحی ـ روانی کار بیشتری انجام دهند و با اساتید ارتباط‌های بیشتری داشته باشند. جالب است که نوع تلاوت قاریان متسابق در محافل با تلاوتشان در مسابقات متفاوت است که نباید اینگونه باشد.
اهمیت حضور دائمی متسابقان در سالن برگزاری
ناظر عالی این دوره از مسابقات بیان کرد: پیشنهاد‌م این است که قاریان و حافظان در سالن مسابقه حاضر شوند و از تلاوت دیگران بهره ببرند. چون از قبل سین برنامه‌ها مشخص است، شاید این تصور به وجود آید که شرکت‌کنندگان باید صرفاً چند دقیقه قبل از تلاوتشان در محل برگزاری مسابقات حاضر باشند، اما این کار صحیح نیست بلکه اگر در سالن حضور یابند هم شکوه مسابقات افزایش می‌یابد و هم اینکه رقابت دیگر رقبا را می‌بینند و از استرس آن‌ها نیز کاسته خواهد شد در این صورت برخی از اعتراض‌ها هم ممکن است کاهش پیدا کند.
مختاری تصریح کرد: یکی از وظایف بنده در این دوره از مسابقات دریافت اعتراض‌ها است. داوری در هر بخش توسط دو داور خبره انجام می‌شود اما با این حال گاهی اوقات اعتراض‌های بی‌موردی صورت می‌گیرد و قاریان عزیز شاید خودشان هم ندانند که به چه چیزی معترض هستند. اگر متسابقان در محل برگزاری مسابقات حضور داشته باشند، شاید این اعتراض‌ها نیز کمتر شکل گیرد. بنابراین اگر بخواهم این بخش از پاسخ‌های خود را جمع‌بندی کنم باید بگویم: ارزیابی من این است که سطح تلاوت‌ها نسبت به قبل افزایش یافته اما باز هم تا نقطه ایده‌آل فاصله داریم.
چرا تلاوت‌های مجلسی با مسابقه‌ای متفاوت است؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا میان تلاوت‌های مجلسی قاریان و تلاوت مسابقه‌ای آن‌ها تفاوت وجود دارد؟ گفت: عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند. یکی از این مؤلفه‌ها به فضای مسابقه بازمی‌گردد. قاری در فضایی تلاوت می‌کند که چند نفر در حال قضاوت کردن تلاوت او هستند و این به طور کلی موجب استرس می‌شود. افزون بر این، درباره آئین‌نامه هم باید بگویم که بسیار دقیق است، ولی برخی قاریان با جزئیات آئین‌نامه در زمینه کسر امتیازها آشنایی کامل ندارند، اما به طور کلی اینطور است که یکی از دلایل ایجاد اختلاف میان تلاوت‌های مجلسی و مسابقه‌ای فضای حاکم بر مسابقات است. به بیان دیگر، آئین‌نامه قاری را ملزم می‌کند که یک قرائت کلاسیک داشته باشد و آزادی عمل را در انتخاب الحان و نغمات و طبقات صوتی از قاری می‌گیرد.
ناظر فنی این دوره از مسابقات در پاسخ به این پرسش که چگونه باید به اصلاح و به‌روزرسانی مسابقات پرداخت؟ تصریح کرد: در حال حاضر مسابقاتی تحت عنوان جشنواره تلاوت‌های مجلسی برگزار می‌شود. در این جشنواره چون افراد خیلی در قید و بند آیین‌نامه خاصی نیستند به دنبال یک قرائت مردم‌پسند و مجلسی خواهند بود. بر این اساس با تغییر آیین‌نامه مسابقات اوقاف موافق نیستم، بلکه به نظر من باید ما مسابقاتی مانند جشنواره تلاوت‌های مجلسی را داشته باشیم و در زمینه نوع برگزاری مسابقات تنوع وجود داشته باشد؛ یعنی باید مدل‌های مسابقات را توسعه دهیم.
وی افزود: یکی از دوستان ما، چند سال قبل در مسابقات قرآن کشور بنگلادش شرکت کرده بود و می‌گفت داور در محل برگزای مسابقه حضور داشت و قضاوت می‌کرد، اما مطلقاً خودکار در دست نمی‌گرفت بلکه به طور کلی می‌گفتند که فلان قاری از همه بهتر تلاوت کرد. به نظر بنده این هم یک سبک از مسابقه است و می‌توان به اجرایی‌سازی آن فکر کرد.
سختگیری‌های آئین‌نامه قاری را در فشار قرار می‌دهد
مختاری تصریح کرد: در بحث داوری، کشور ما در ردیف سخت‌گیرترین کشورها است. کار علمی و دقیق را زیر سوال نمی‌برم، اما تأثیر این سختگیری موجب ایجاد فشار در قاری می‌شود. ما می‌توانیم داوران برجسته را برای انواع دیگری از مسابقات دعوت کنیم، اما اینطور نباشد که داوران در بخش‌های مشخصی داوری کنند، بلکه به طور کلی نظر بدهند.
این مدرس دانشگاه به این پرسش که مسابقات چه فرصت‌ها و تهدید‌هایی را برای شرکت‌کنندگان خواهد داشت، بیان کرد: تمام بچه‌های حافظ و قاری با مسابقات انگیزه کسب می‌کنند، به خصوص در رشته حفظ. یعنی وقتی یک حافظ بداند که قرار است در مسابقه شرکت کند، انگیزه مضاعفی پیدا می‌کند و تسلط خود را در بحث حفظ بالا می‌برد که از نقاط مثبت مسابقات است. نکته دیگر اینکه افراد هم‌نوعان خودشان را پیدا می‌کنند و می‌توانند گروه تشکیل دهند و از تجربیات یکدیگر استفاده کنند. از جمله دیگر نقاط مثبت مسابقات، دیدن اساتید و ارتباط گرفتن با آن‌ها و جلساتشان است.
مختاری تصریح کرد: اما در کنار این نقاط مثبت که خود یک نوع تعظیم قرآن است تهدیدهای جدی هم وجود دارد. یکی از تهدیدها این است که فرد ممکن است به هر دلیلی در پایان مسابقات سرخورده شود؛ یعنی اگر کار روانشناسی صورت نگیرد ممکن است مسابقات موجب دلزدگی او شود. نکته دیگر اینکه، ممکن است در مسابقه غفلتی صورت گیرد که تأثیرات منفی بگذارد و انگیزه‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین سطح جواز نسبت به رویدادهای ورزشی و ... پایین است و باید افزایش پیدا کند.
پژوهش درباره تهدیدها و آسیب‌ها؛ مهم‌ترین عامل رشد مسابقات
ناظر فنی این دوره از مسابقات بیان کرد: یکی دیگر از تهدیدها عبارت از کبر و غرور است؛ یعنی اگر قاری مقام اول را کسب کند ممکن است تصور کند که از همه بی‌نیاز شده است. بنابراین این مسئله یعنی تهدیدها و فرصت‌ها در مسابقات قرآن نیاز به پژوهش دارد و به یک معنا جای کارهای پژوهشی در مسابقات قرآن خالی است. باید مسابقات با این ظرفیت عظیم، یک کمیته پژوهشی هم در حاشیه کار داشته باشد که تهدیدها و فرصت‌ها را با یک کار پژوهشی دانشگاهی و علمی بررسی کنند. ما داریم یک کار تکراری را تکرار می‌کنیم و در صورتی مسابقات رشد می‌کند که درباره فرصت‌ها و تهدیدها کار پژوهشی صورت گیرد.
مختاری تصریح کرد: یکی دیگر از نکاتی که باید به آن اشاره کنم، کم و کیف انعکاس رویدادهای قرآنی است. در این دوره از مسابقات قاریان و داوران و اساتید حضور دارند و رسانه‌ها در حد بضاعتشان کار می‌کنند، اما خبری از شبکه‌های دیگر صدا و سیما نیست. یکی از کارهای پژوهشی نیز همین مسئله است. اگر از یک شهروند بپرسند که مهم‌ترین رویداد قرآنی چه بوده، بیش از هشتاد درصد از مردم نمی‌دانند که چه مسابقه‌ای برگزار می‌شود. در حالی که یک مسابقه ورزشی توسط همه اقشار و طیف‌های سنی رصد می‌شود. ما باید در این زمینه کار بیشتری انجام دهیم و بتوانیم از حیث رسانه‌ای نیز به توسعه بیشتری برسیم.
در پایان این گفت‌وگو و در پاسخ به این پرسش که سطح دانش وقف و ابتدایی قاریان را چطور ارزیابی می‌کنید؟ گفت: به میزانی که قاریان روی مباحث صوت و لحن تمرکز دارند، گویی تمرکز بر روی مباحث وقف و ابتدایی را ندارند. بخش وقف و ابتدا با مفاهیم، ادبیات عرب و تفسیر سر و کار دارد و بر همین اساس افرادی که انگیزه بالایی دارند ورود پیدا می‌کنند. در این دوره از مسابقات برخی قاریان مطرح در زمینه وقف و ابتدا کارهای تعجب‌برانگیزی داشتند و این نشان می‌دهد که سطح دانشی قاریان در زمینه وقف و ابتدا وضعیت مطلوبی ندارد و در کل رضایت‌بخش نیست و باید در این زمینه نیز قاریان تصمیم جدی بگیرند.
مختاری گفت: کار وقف و ابتدا در حفظ و قرائت متفاوت است؛ زیرا حافظ بر اساس یک الگوی خاصی حفظ کرده و در مسابقات نمی‌تواند وقف و ابتدا را تغییر دهد، اما در قرائت اینطور نیست و قاریان می‌توانند با مشورت با اساتید وقف و ابتدای بهتری داشته باشند.
گفت‌وگو از مرتضی اوحدی
انتهای پیام
