دورافتادگی فعالیت‌های قرآنی از زیست‌بوم نوآوری
در نشست مجازی هم‌اندیشی مدیران مؤسسات خلاق و دانش‌بنیان حوزه قرآن و مدیران شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به دورافتادگی فعالیت‌های قرآنی از زیست‌بوم نوآوری، بر ایجاد بستر یا ظرفیتی که منجر به هم‌افزایی مؤسسات در عرصه فعالیت‌های دانش‌بنیان و خلاق قرآنی شود، تأکید شد.
به گزارش ایکنا، نشست مقدماتی مؤسسات خلاق و دانش‌بنیان در حوزه قرآن امروز، چهارم دی‌ماه با مشارکت مجازی تعدادی از مدیران مؤسسات فعال در حوزه فناوری‌های دانش‌بنیان و به همت دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد.
ظرفیت مؤسسات دانش‌بنیان در توسعه فعالیت‌های قرآنی
در ابتدای این جلسه رضا سلامت‌پناه، معاون دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان نکاتی در مورد اهداف تشکیل این نشست پرداخت و گفت: طی جلساتی که در گذشته با دوستان داشته‌ایم، به این نکته رسیدیم که ظرفیت مؤسسات خلاق، پیشرو، کارآفرین و دانش‌بنیان در حوزه فعالیت‌های قرآنی در حدی هست که بتوان آن‌ها را به عنوان محور تولید محتوا در فعالیت‌های قرآنی قلمداد کرد و از ظرفیت‌های آن‌ها برای توسعه فعالیت‌های قرآنی و مؤسسات قرآنی استفاده کنیم.
در ادامه این نشست تعدادی از حاضران در این نشست به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود در مورد فعالیت‌های مؤسسات خلاق و دانش‌بنیان، فعالیت این مؤسسات در حوزه دین و قرآن و چالش‌های موجود در این عرصه پرداختند.
در این بخش ابتدا سیدمحمدصادق میرباقری، مدیرعامل مؤسسه نورالمجتبی به معرفی بخش‌هایی از فعالیت‌های این مؤسسه پرداخت و گفت: حدود 9 سال از آغاز فعالیت این مؤسسه در حوزه ملی و بین‌المللی می‌گذرد. ما بنا بر دغدغه‌هایی که داشتیم دو رویکرد و دو رسالت را در یک چشم‌انداز 20 ساله برای خودمان تعریف کردیم. یک رویکرد تولید و ارائه محتوای ناب از معارف اسلامی و قرآنی و رویکرد دوم هم آماده‌سازی زیرساخت‌های آموزش مجازی است.
وی افزود: در طول این سال‌ها که کار می‌کردیم با یک خلأ جدی در حوزه آموزش مجازی مواجه بودیم، به لطف خدا در طول پنج سال گذشته توانستیم یکی از کامل‌ترین پلتفرم‌های آموزش مجازی را طراحی و مورد استفاده قرار دهیم. در این حوزه در بخش بین‌الملل رشد خوبی داشته‌ایم تا جایی که چند مشتری از آمریکا، امارات و عراق جذب شده‌اند.
میرباقری تصریح کرد: تاکنون حدود 400 هزار مخاطب و نزدیک به 116 هزار دانش‌پژوه در حوزه فضای مجازی مخاطب ما بوده‌اند. همچنین تاکنون 48 درس و دوره تولید شده است که شامل 26 هزار دقیقه محتوا می‌شود. در بخش بین‌الملل نیز از سه سال قبل فعالیت خود را شروع کردهایم، در این بخش سامانه با زبان انگلیسی طراحی شده و تعدادی دانشجو هم حضور دارند. در بخش زبان‌های دیگر هم بنا داریم شروع به کار کنیم و ان‌شاءالله سال آینده سه زبان دیگر اضافه می‌شود تا در نهایت به 10 زبان برسیم.
مدیرعامل مؤسسه نورالمجتبی در ادامه به بحث تربیت نیروی کار با عنوان مربی اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر 38 مربی داریم و طبق برنامه‌ریزی مقرر شده است تا پایان سال 1404 تعداد این مربیان به 1100 نفر برسد، به گونه‌ای که بتوانند از سامانه ایمانور درآمدزایی کافی داشته باشند.
ناامیدی از جلسات هم‌اندیشی و تصمیم‌سازی
وی در ادامه به چالش‌های پیش روی مؤسسات برای فعالیت در حوزه قرآن اشاره کرد و گفت: برخی دوستان به خاطر ناامید بودن از این فرایندها و این قبیل جلسات حضور نیافته‌اند، در حالی که حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند؛ وضعیت به گونه‌ای است که همه از عدم حمایت دولت و حاکمیت از فعالیت‌های قرآنی ناامید شده‌ایم.
میرباقری در پایان با اشاره به اینکه باید حمایت‌هایی صورت بگیرد تا برخی فراز و نشیب‌ها برای مجموعه مؤسسات قرآنی هموار شود، گفت: یکی از نکاتی که خیلی مدنظر من بود، بحث تشکیل یک انجمن یا تشکلی است که بتواند صدای مؤسسات قرآنی دانش‌بنیان باشد. البته یکی از چالش‌هایی که در این موضوع با آن روبرو هستیم، این است که اتحادیه‌ها و تشکل‌های مختلف که حضور دارند اینقدر بدون کارآیی بوده‌اند که طراحی هر تشکل جدیدی را نیز بدون معنا کرده است.
بر اساس این گزارش، در بخش دیگری از این نشست حمید افسری، مدیر مؤسسه دانش‌بنیان مهاد شیراز نیز به بیان برخی فعالیت‌های این مؤسسه پرداخت و گفت: این مؤسسه در حوزه تولید قصه‌های قرآنی برای کودکان بر روی پلتفرم کتاب تعاملی سه بعدی فعالیت دارد و محصولات خود را به 15 زبان آماده کرده است. این مؤسسه نزدیک به یک میلیون مخاطب دارد و از بین آن‌ها 450 هزار نفر مخاطب فعال هستند.
افسری در ادامه به تهیه و تولید 20 قصه قرآنی از سوی این مؤسسه اشاره کرد و افزود: در ماه مبارک رمضان در کنار قصه‌های قرآنی که تاکنون تولید شده است، 10 قصه دیگر نیز ارائه خواهد شود و علاوه بر آن، محصولات با ارزش افزوده نیز در این نمایشگاه ارائه می‌شود. این محصولات شامل کارکترها، لوازم‌التحریر، عروسک، اتاق کودک و سایر محصولات این طیف در حوزه قرآنی می‌شود که در نمایشگاه شورای فرهنگ عمومی وزارت ارشاد رونمایی خواهد شد.
وی بیان کرد: مهم‌ترین محوری که ما در حوزه قرآن و کودک روی آن مانور داده‌ایم، این است که کودک در قالب بازی و سرگرمی و قصه‌های تعاملی با مفاهیم قرآنی آشنا شود و با این مفاهیم همراهی کند. در همین راستا با استفاده از یک تیم منسجم در حوزه‌های مختلف توانسته‌ایم محتوای غنی‌ای از مفاهیم قرآنی را احصا کنیم. همچنین در عرصه بین‌الملل نیز مخاطبان خوبی را جذب کردهایم، به طوری که در حال حاضر 250 هزار مخاطب غیرایرانی جذب شده و بنا داریم این عدد در ماه مبارک رمضان به یک میلیون مخاطب برسد.
هم‌افزایی مؤسسات نوآور در حوزه قرآن اتفاقات خوبی را رقم می‌زند
مدیر موسسه دانش‌بنیان مهاد شیراز در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست با تأکید بر اینکه اگر مؤسسات فن‌آور و نوآور بتوانند دور هم جمع شوند اتفاق بسیار خوبی رقم خواهد خورد، گفت: اگر این اتفاق بیفتد، سرمایه بزرگی خواهد بود چرا که با هم‌افزایی این مؤسسات می‌توان کارهای بزرگی انجام داد. من جای خالی بسیاری از مؤسسات این حوزه را در نمایشگاه دیدم، شاید چنین نشست‌هایی باعث شود از این پس هم‌افزاتر در نمایشگاه‌ها شرکت کنیم.
افسری در ادامه به بیان برخی دغدغه‌های موجود در این عرصه پرداخت و گفت: مهم‌ترین دغدغه این است که یک تشکل یا یک مرجع هم‌افزایی وجود داشته باشد تا بتواند صدای ما و درخواست‌های ما را به گوش نهادهای بالادستی همچون معاونت معاونت علمی ریاست جمهوری یا معاونت قرآنی وزارت ارشاد برساند. هرچه منسجم‌تر باشیم، این صداها واحدتر خواهد بود.
در بخش دیگری از این نشست یاسر رضازاده، مدیر مدرسه قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران نیز به ارائه گزارشی از فعالیت‌های این مدرسه پرداخت و گفت: ما از سال 77 فعالیت خودمان را شروع کردیم و حسب نیاز سال‌های اخیر در سنین مختلف اقدام به تولید محتوا کردهایم که خروجی هر دوره متناسب با هر نسل طراحی شده است. به عنوان مثال برای هفت سال اول طرح «نسل توحیدی» طراحی شده است. برای هفت سال دوم، طرح «فهم قرآن» طراحی شده و برای هر کدام از هفت‌سال‌های بعدی نیز مجموعه‌های شش جلدی که 38 جلد پشتیبان دارد، طراحی شده است.
رضازاده بیان کرد: در این 25 سال نزدیک به 300 اثر تولید کردهایم که شامل 250 جلد کتاب و 50 جلد بسته محتوایی می‌شود. مخاطب اصلی ما در گام اول دانشجویان هستند و پایگاه اصلی هم در دانشگاه تهران است، اما هم اکنون در سایر دانشگاه‌ها هم ورود داشته‌ایم.
همچنین محمدعلی طهرانچی، مدیر عامل شرکت پیشگامان موج تلفن همراه نیز در این نشست به بیان نکاتی پرداخت و گفت: این شرکت در حوزه علم و فرهنگ اسلامی و از سال 86 به صورت رسمی ثبت شده و شروع به فعالیت کرده است. از آن سال حول سه محصول «باد صبا»، «قرآن صوتی حبل‌المتین» و دیگری «مفاتیح صوتی نعیم» فعالیت کرده است. این سه محصول از سال 88 تاکنون جایگاه خوبی پیدا کرده‌اند. نرم‌افزار باد صبا 22 میلیون نصب یکتا دارد که از بین آن‌ها 14 میلیون کاربر فعال ماهانه است، از این 14 میلیون کاربر هم حدود 10 میلیون کاربر هفتگی و هفت میلیون نیز کاربر روزانه هستند. این نرم‌افزار دانش‌بنیان قابلیت تبدیل شدن به یک پلتفرم را دارد.
طهرانچی افزود: قرآن صوتی حبل‌المتین نیز حدود چهار میلیون نصب دارد و حدود یک میلیون و 700 کاربر فعال ماهانه را به خود جذب کرده است. مفاتیح صوتی باب‌النعیم نیز یک میلیون و 200 هزار کاربر فعال ماهانه دارد.
چالش جدی حوزه قرآن در عرصه‌های نوآورانه
وی در ادامه در مورد چالش‌های پیش روی این حوزه اظهار کرد: یکی از چالش‌هایی که وجود دارد و جای خالی آن در زیست بوم علوم قرآنی خالی است ارتباط حوزه قرآن با حوزه نوآوری است؛ ما فکر می‌کنیم حوزه قرآنی خیلی از حوزه نوآوری دور افتاده است. یکی از کارهای شورای توسعه باید ارتباط برقرار کردن بین این دو حوزه باشد. پیشنهاد من این است که در این رابطه مرکز توانمندسازی مؤسسات قرآنی را طراحی کند تا بتوانیم مؤسسات قرآنی و فعالان این حوزه را با مفاهیم و واژه‌های حوزه فن‌آوری مأنوس کنیم.
مدیرعامل شرکت پیشگامان موج تلفن همراه بیان کرد: پیشنهاد خیلی جدی من این است که یک بستر برای هم‌افزایی شرکت‌ها داشته باشیم. ما ظرفیت‌های پراکنده و خودجوشی را شاهد هستیم که شاید شورای توسعه از آن‌ها اطلاع نداشته باشد. من اعتقاد دارم یک بستر هم‌افزا باید ایجاد و مأموریت‌هایی طراحی شود تا از طریق آن برای توانمندی مؤسسات اقدام شود. این اتفاقی نیست که به صورت خودجوش رخ دهد، باید یک مهندسی و طراحی داشته باشیم. در حوزه علوم قرآنی تسهیلات مناسب ارائه نمی‌شود. باید به جای مؤسسات به محصولات خدمات ارائه دهیم. تبلیغات در حوزه محصولات قرآنی اتفاق نمی‌افتد شاید راه آن را نمی‌دانیم یا شاید ارتباطات را نمی‌شناسیم. اگر بتوانیم بسترهایی در این حوزه داشته باشیم، شاید اتفاق بهتری رخ دهد، اتفاقاتی که تاکنون نیفتاده است.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه از تشکل‌ها و مواردی از این دست خیری ندیده‌ایم به شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره و اظهار کرد: من از سیاست‌ها و دستورالعمل‌های شورای توسعه هیچ اطلاعی ندارم. شفافیت در این حوزه کم است و از نظر من هیچ ارتباطی با افکار عمومی ایجاد نشده است.
ظرفیت عظیم واقعیت مجازی برای خدمت به فعالیت‌های قرآن
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست مصطفی ضابط، یکی دیگر از مدیران مؤسسات دانش‌بنیان به بیان نکاتی پرداخت و گفت: از سال گذشته که مقام معظم رهبری به این موضوع که تا چند سال دیگر باید جزء 10 کشور برتر حوزه هوش مصنوعی باشیم، تأکید کردند، به صورت جدی روی این موضوع تمرکز کردهایم و در حال حاضر نیز بر روی سواد متاورس و دنیای آینده کار می‌کنیم، در تلاش برای تربیت نسل‌هایی هستیم که نه تنها آماده مواجهه با این دنیا هستند بلکه در آن عرصه نیز اثرگذار خواهند بود.
ضابط در ادامه به بیان توضیحاتی در مورد عینک‌های واقعیت مجازی پرداخت و افزود: پیش‌بینی من این است که این تکنولوژی تا دو سال دیگر به بالاترین حد فراگیری خود برسد، این در حالی است که ما الان در این فکر هستیم که این موضوع چه ظرفیت‌هایی دارد و چگونه است.
وی با اشاره به اینکه عینک‌های واقعیت مجازی ذهن را فریب می‌دهد و باعث می‌شود افراد باور کنند در محیط قرار دارند، گفت: قطعاً مباحث قرآنی را می‌توان با استفاده از این تکنولوژی به بهترین شکل ممکن منتقل کرد. یعنی یک فرد با استفاده از این تکنولوژی در درون یک داستان قرآنی قرار می‌گیرد و آن را به گونه‌ای حس می‌کند که انگار در درون آن داستان حضور دارد.
ضابط در ادامه با تأکید بر اینکه حوزه هوش مصنوعی به قدرتی رسیده است که می‌تواند از توصیفات شما محصولی خلق کند، گفت: این موضوع در تصویرسازی بسیاری از مفاهیم قرآنی می‌تواند نقش داشته باشد. یکی از کارهایی که در این حوزه می‌توان انجام داد این است که مؤسسات حوزه قرآنی این ابزار و کار با این ابزار را یاد بگیرند. مؤسسات با استفاده از این تکنولوژی می‌توانند به صورت دائم از هوش مصنوعی درخواست کنند و تصاویر و محصولات مختلف بسازند.
دوری از نگاه جزیره‌ای
مرتضی تسخیری، مدیرعامل شتاب‌دهنده شفق نیز در این جلسه به بیان نکات کوتاهی پرداخت و گفت: آن چیزی که می‌تواند به این حوزه کمک کند، این است که سازمان‌های سنتی حوزه قرآن، آرایش مدل‌های سازمانی نوآورانه‌ای را از منظر درآمد و از شکل اجرا به خود بگیرند.
وی افزود: یک امر لازم و ضروری که باید به سمت آن حرکت کنیم، این است که نباید به این موضوعات به صورت جزیزه‌ای نگاه کرد. نمی‌توان قرآن را بدون مناسک یا اهل بیت(ع) و ... دید. همه اینها یک بسته هستند و لذا وقتی در مورد توسعه اکوسیستم نورآوری در حوزه دین صحبت می‌کنیم، نباید آن را جزیره‌ای کنیم.
برنامه‌های شورای توسعه برای حمایت از فعالیت‌های فن‌آورانه
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز گفت: بدون تردید آینده در اختیار کسانی است که بتوانند از فضای مجازی بهره‌مند شوند و از فناوری نوین در این حوزه استفاده لازم را ببرند. این بخش دو بُعد دارد یکی فنی و دیگری محتوایی است. در بخش فنی بدون تردید کسانی که مسئول هستند باید در نهایت ارتقاء فناوری نوین در این حوزه کار کنند و آنچه اقتضاءِ در رأس بودن در این فضا هست را دنبال کنند.
وی با اشاره به اینکه در بحث محتوا انتظارات متوجه ما و نهادهای قرآنی است، افزود: ما باید آنقدر فضای مجازی را از محتوای غنی بهره‌مند کنیم که بتوانیم رقابت خود را در هر سطحی و با هر طیفی از گروه‌های فکری، دینی، مذهبی و فرهنگی انجام دهیم و نشان دهیم ظرفیت محتوایی بی‌نظیری داریم.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه بیان کرد: ما به دو دلیل از ظرفیت محتوایی بالاتری از دنیا برخوردار هستیم، اول اینکه یک اسلام ناب داریم که غنی‌ترین و استوارترین مکتب است. بهره‌مندی از این ظرفیت عظیم از یک طرف و بهره‌مندی از یک تمدن پنج هزار ساله که میراث گرانسنگی برای ما آورده است از طرف دیگر، باعث شده تا از ظرفیت بی‌نظیری در این حوزه برخوردار باشیم. بیش از 50 نوع هنر متنوع در ایران وجود دارد که هنرمندان ایرانی در قله آن قرار دارند. لذا ما با این پشتوانه غنی و قوی فکری می‌توانیم در جهان حرف‌های اساسی و مهمی بزنیم. چیزی که اهمیت دارد، این است که ما باید فهم درستی از فرهنگ زمان و زمانه داشته باشیم تا بتوانیم متناسب با نیاز جوامع مخاطب در حوزه‌های مختلف سازمان‌دهی کنیم.
محمدی تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم از فناوری نوین بهره‌مند شویم، باید دوستانی داشته باشیم که به هر دو فضا مسلط باشند. یا اینکه بهره‌مندان از این دو عرصه در کنار هم جمع شوند. ما به عنوان دبیرخانه شورای توسعه، هر نوع فعالیتی که منتهی به این فضا شود را مورد حمایت قرار داده و هر قانونی که منتهی به حمایت از این فضا شود را به تصویب خواهیم رساند. تلاش خواهیم کرد که بودجه‌ها نیز در راستای پیشبرد اهداف این فضا اختصاص داده شود.
وی بیان کرد: اگر بخواهیم خودمان را از انزوا در بیاوریم و در وسط معرکه محبوب نسل‌های آینده قرار دهیم، هیچ راهی جز پیمودن این عرصه نداریم. دولت باید به این فضا کمک کند، اما نباید دولتی حرکت کرد. لذا ظرفیت‌های مردمی باید با قدرت و قوت به پیش بروند. دولت هم باید با نگاه بلند در سیاستگذاری کمک کند.
در بخش پایانی این نشست رضا سلامت‌پناه، معاون دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به ارائه جمع‌بندی کوتاهی از مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: یکی از بحث‌های مطرح شده، تشخص مؤسسات نوآور و صاحب محتوا بود، این مسئله را به هر نحوی پیگیری خواهیم کرد تا این مؤسسات به تشخصی برسند تا در کنار هم هم‌افزا شوند.
انتهای پیام
