گفت‌وگوهای بین‌الادیانی تلاشی برای فهم کلام خداوند است

به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مهدی اصفهانی، استادیار فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رئیس بنیاد مطالعات اسلامی (برلین) در دهمین دور گفت‌وگوی دینی ایران و شورای جهانی کلیساها با ارائه مقاله خود با موضوع «بیش از 25 سال گفت‌وگوی بین الادیانی، نگاهی به حال»، گفت: این عنوان، اشاره روشنی است به اینکه گفت‌وگوهایی که امروز در آن شرکت می‌کنم، بیش از ربع قرن ادامه دارد.

وی افزود: سه چیز را نباید از نظر دور داشت، نخست خداوند که با جمال و جلال خود و با حضور و جاذبه بی پایان خود دل بستگان به خود را در این دل بستگی نگاه داشته است. دوم، آنان که دل به او بسته‌اند، حضور او را می‌یابند و مشتاقند زندگانی سزاوار حضور او را به سر برند و سوم پاس داشتن حریم دیگران که دل در کار خداوند دارند و به شیوه خود در فرهنگ و بوم خود، پاسدراران حریم محبت خداوند هستند.

اصفهانی اظهار کرد: ما تنها با جهان خود می‌توانیم بی‌واسطه‌ترین دریافت‌ها را به گفت‌وگو بیاوریم و در تلاش برای درک حال مساهمت کنیم.

وی ادامه داد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «خداوند در کلام خود متجلی است»؛ بحث‌های دامنه‌دار درباره خلقت در میان مسلمانان که از دهه‌های اول پیدایش اسلام پدید آمد و به تدریج تمام مسائل رایج الهیات را پوشش داد، «کلام» نام گرفت، زیرا در قرآن خلقت تکلم خداوند است. 

 

استادیار فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تأکید کرد: «کلمات الله» عنوانی است برای نامیدن تمام مخلوقات از آن حیث که خدا با آشکار کردن آن‌ها می‌خواسته چیزی بگوید. در قرآن کریم مکرراً از کلمات الله سخن به میان آمده است. اگر تمام دریاها مرکب شوند و تمام درختان قلم شوند، این همه به پایان خواهند رسید قبل از اینکه کلمات الله به پایان برسند.

وی تصریح کرد: اینکه خداوند در کلام خویش متجلی است، بدان معناست که هرکجا خدا متجلی است، ما با کلام الهی مواجهیم. یعنی خدا می‌خواهد چیزی بگوید. آشکارگی که طلب دیده شدن و گفتاری که طلب فهم شدن دارد.

اصفهانی بیان کرد: گفت‌وگوهای بین‌الادیانی تلاشی برای فهم کلام خداوند است. فهم اینکه از آشکارگی او چه می‌توان فهمید. آنچه این گفت‌وگوها را از یک امر لوکس به یک ضرورت بدل می‌کند، وصف خاص انسان است که تنها در حال گشودگی خویش بر اشیاء، در حالی که در جهان خود قرار دارد، نوعی ارتباط بلاواسطه با آن‌ها برقرار می‌کند.

این پژوهشگر به نقش گفت‌وگو اشاره کرد و گفت: در هر گفت‌وگوی اصیل دینی، هر طرف گفت‌وگو لااقل سه چیز را به همراه می‌آورد: نخست پیوند عمیق خویش با خداوند و شوق به معرفت او را، دوم جهان خویش را و سوم صداقت نیاز به دیگری برای درک خویشتن.

استادیار فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خاطرنشان کرد: قرائت کتاب الهی تلکم با خداوند است و در هر زمان و هر مکان آن کسی که کتاب را می‌خواند، در تجلی الهی نظر می‌کند و به وجه حق می‌نگرد و ممکن است مخاطب خطاب الهی قرار گرفته، از قرائت کتاب، خدا را که معنای کتاب است ملاقات کند.

وی ادامه داد: در قرآن کریم وقتی سخن از گفت‌وگو میان مسلمانان و پیروان مسیح یا موسی می‌شود، پیامبر(ص) باید ایشان را اهل کتاب بخواند و به کلمه سواء (کلمه‌ای که میان ما و شما یکسان است) دعوت کند.

اصفهانی همچنین مطرح کرد: اهل کتاب کسانی هستند که پیوندی عمیق، نوعی اهلیت باطنی، نوعی طلب مستدام نسبت به خداوند که در کتاب آشکار است، در جان خود دارند. اگر در زمان حال گفت‌وگویی سزاوار باشد، هنوز همین گفت‌وگوست که چگونه می‌توان و می‌باید در بندگی خداوند از بندگی غیر او آزاد بود.

مسائل زیست ‌محیطی وارد گفت‌وگوهای میان‌ دینی شود

حجت‌الاسلام سیدحسن اسلامی‌اردکانی، استاد گروه دین‌پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب در دهمین دور گفت‌وگوی دینی ایران و شورای جهانی کلیساها مقاله خود را با موضوع «گفت‌وگوی میان‌ دینی و مسیر پیش رو: بازگشت به خود زمین» ارائه داد.

 

وی اظهار کرد: در حالی که ما عمیقاً به محیط طبیعی پیرامون خود وابسته هستیم، چنان رفتار می‌کنیم که گویی از آن مستقل هستیم و بدون آن می‌توانیم به حیات خود ادامه دهیم؛ در نتیجه با نگاه ابزارگرایانه خود به کره زمین مایه بحران زیست‌محیطی فعلی شده‌ایم. افزون بر آن،‌ برخی ادیان جهانی چون مسیحیت از سوی پاره‌ای محافل علمی مسئول این بحران قلمداد شده‌اند.

حجت‌الاسلام اسلامی‌اردکانی تأکید کرد: در مقام متفکران و رهبران دینی، وظیفه ما این است که دست به اقدام مناسبی بزنیم و این مسئله را بر سر میز گفت‌وگوی میان‌ دینی بیاوریم و بر آن پرتوی از تأمل و تفکر بیفکنیم.

وی افزود: در واقع، ما سنت و تعالیم سرشاری در باب مسائل زیست‌محیطی داریم و می‌توانیم با آن‌ها به گونه‌ای مناسب و مثمر برخورد کنیم.

این پژوهشگر به تبیین اخلاق زیست‌ محیطی اسلامی با تأکید بر فضایل دینی پرداخت و مبانی نظری و معرفتی اخلاق زیست ‌محیطی را بازگو کرد.

 

استاد گروه دین‌پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: در گفت‌وگوی اصیل میان ‌دینی نمی‌توانیم و نباید دیدگاه‌ها یا رهیافت خود را بر طرف‌های گفت‌وگوی خود تحمیل کنیم. در عین حال، عمیقاً بر این باورم که می‌توانیم به یکدیگر کمک کنیم تا مصادیق و روش‌های تازه‌ای برای گفت‌وگوی میان‌دینی در این دوران پرآشوب پیدا کنیم.

وی تصریح کرد: موضوع فراموش شده یا به حاشیه رانده شده در گفت‌وگوهای میان‌دینی به باور من، وضع زیست‌بوم ما و مشکلات فزاینده زیست‌ محیطی است. هرچند شاهد برخی دغدغه‌ها درباره اهمیت محیط زیست در زندگی خوب و زیست معنوی هستیم و گاه آن را اعلام داشته‌ایم، با این حال نکوشیده‌ایم توجهی فراگیر و معقول به آفریدگان طبیعی به خصوص زمین از منظر دینی داشته باشیم.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: این وظیفه ما است که به این جنبه از آموزه‌های دینی خود توجه کنیم و مسائل زیست‌محیطی را به شکلی جدی وارد گفت‌وگوهای میان ‌دینی خود کنیم و از منظر دینی به این چالش‌های مبرم و جدی بپردازیم.

توجه به نقش آفرینی ادیان در جهان و جلوگیری از سوء استفاده از دین

زهرا رشیدبیگی، رئیس گروه گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت ارتدکس و پروتستان مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها در سخنرانی خود در دهمین دور گفت‌‎وگوی دینی ایران و شورای جهانی کلیساها با بزرگداشت 25 سال گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها و شورای جهانی کلیساها با نگاهی به گذشته همکاری‌های مشترک، گفت: ارتباط مرکز گفت‌وگوی ادیان با شورای جهانی کلیساها به سال 1994 باز می‌گردد.

وی افزود: ملاقات و دیدار مرحوم حضرت آیت‌الله محمدعلی تسخیری، ریاست وقت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با دبیر کل شورای جهانی کلیساها در ژنو پایه‌گذار این ارتباطات بوده است.

رئیس گروه گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت ارتدکس و پروتستان مطرح کرد: مدتی بعد گروهی از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای بررسی راهکارهای ارتباط و گفت‌وگو با این شورا راهی ژنو شد و گفت‌وگوی مقدماتی این مرکز با شورای جهانی کلیساها برگزار شد و بدین ترتیب همواره گفت‌وگوهای این مرکز با شورا پس از یک سفر مقدماتی به نوبت در تهران و ژنو برگزار شده است.

رشیدبیگی اظهار کرد: انگیزه اصلی این ارتباط از سوی جمهوری اسلامی ایران را می‌توان اینگونه شرح داد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حکومت دینی در کشورمان، یکی از دغدغه‌های مهم برقراری ارتباطات دینی با دینداران ادیان دیگر بود، زیرا احساس می‌شد که وجه مشترک ادیان اقتضا می‌کند تا با همکاری و استفاده از تجارب مشترک بتوانیم دنیای بهتری بسازیم.

وی تصریح کرد: امروز شاهد آن هستیم که عنوان اصلی گفت‌وگوی مقدماتی، بررسی نظرات کلی اسلام و مسیحیت پیرامون صلح و عدالت بود که در سال 1374 برابر با 1995 در ژنو برگزار شد. در امتداد آن 9 دور گفت‌وگوی دینی با موضوعات دین و دنیای معاصر، نقش آینده دین، ادیان و جهانی شدن، اخلاق و سیاست، دین و زندگی مسالمت‌آمیز، بررسی چگونگی تسری دستاوردهای گفت‌وگوی ادیان به اجتماع و مردم، معنویت و مدرنیته، راهکارهای ادیان برای توسعه صلح و مقابله با خشونت و افراط‌گرایی و نقش تفسیری متون مقدس برای ایجاد جهان عاری از خشونت برگزار شد.

رئیس گروه گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت ارتدکس و پروتستان ادامه داد: این اجلاس‌ها نشان داد که هر دو طرف مایل هستند فعالیت‌های مشترک در زمینه‌های صلح جهانی، توسعه گفت‌وگوی دینی و فرهنگ تحمل‌پذیری، کمک به حل مشکلات و منازعات فرهنگی، اجتماعی، تفسیر درست و صحیح از متون دینی و مقدس، حمایت از مقدسات دینی و ردّ هرگونه اهانت به ادیان، محکومیت حرکت‌های افراطی و خشونت‌آمیز، تلاش برای تصحیح متون آموزشی و برنامه‌های درسی و دانشگاهی در دو جهان اسلام و مسیحیت داشته باشند.

وی، ترویج فرهنگ همزیستی مسالمت‌آمیز پیروان ادیان، همکاری‌های علمی و پژوهشی، نوشتن مشترک تاریخ روابط فیمابین مسلمانان و مسیحیان و محکومیت تعدی بر حقوق دیگران در راستای حفظ صلح و احترام به استقلال و آزادی ملت‌ها را از دیگر زمینه‌های همکاری مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها و شورای جهانی کلیساها برشمرد.

رشیدبیگی در عین حال، مطرح کرد: ارتباط این دو نهاد تنها در قالب گفت‌وگوهای فیمابین نبوده است، بلکه همکاری‌های سازنده‌ای در بحران‌های جهانی با یکدیگر داشته‌اند و از مواضع حق‌طلبانه و صلح‌جویانه یکدیگر حمایت کردند.

وی یادآور شد: با دقت در پیشینه نشست‌ها و همکاری‌های مشترک می‌توان به روشنی دریافت که ارتباطاتی بین دو طرف ایجاد و تداوم یافته، همیشه صمیمانه و توأم با احترام متقابل بوده و این ارتباط طی چندین سال به طور مستمر و دوستانه در دیدارها و آمد و شد‌های چهره‌های مختلف برقرار بوده است.

رشیدبیگی افزود: این گفت‌وگوها موجب شد تا شناخت عمیق‌تر و روابط معنوی طرفین گسترش یابد و زمینه‌های گسترده تفاهم و همکاری پیرامون مسائل جاری مهم جهان حاصل شود. شرکت‌کنندگان از گرایش‌های متفاوت یکدیگر را نسبت به موضوعات مختلف مطلع ساختند و امکان همکاری، همدلی و هم‌صدایی را شناسایی کردند.

وی به انتشار مجموعه مقالات گفت‌وگو به زبان‌های فارسی و انگلیسی اشاره کرد و گفت: مسیحیان و مسلمانان مسئولیتی مشترک جهت کمک به نقش‌آفرینی ادیان در جهان و جلوگیری از سوء استفاده از دین دارند که از جمله این نقش‌ها می‌توان به تدوین تئوری و مبانی اعتقادی و اخلاقی برای همزیستی بین پیروان ادیان و تحقق صلح و عدالت از منظر ادیان اشاره کرد.

رئیس گروه گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت ارتدکس و پروتستان خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد اکنون مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و شورای جهانی کلیساها پس از تجارب به‌دست آمده می‌توانند به صورت ویژه به مشکلات مهم جامعه بشری و تبدیل آن به مسئله و سپس یافتن راهکارهایی برای حل آن بپردازند که بر مبنای آن، پیشنهاد می‌شود این مهم از طریق انجام پروژه‌های مشترک انجام شود. باشد که در مشارکت برای ساختن آینده‌ای با حاکمیت ارزش‌های الهی و انسانی کوشا باشیم.

دهمین دور گفت‌وگوی مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها و شورای جهانی کلیساها با موضوع «بررسی بیش از بیست و پنج سال گفت‌وگو؛ نگاهی به گذشته، حال و چشم‌انداز آینده»، 14 آذرماه با حضور هیئت عالی رتبه‌ای از جمهوری اسلامی ایران در سوئیس آغاز شد. ریاست این هیئت ایرانی را حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی­‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رئیس شورای سیاست‌گذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان به عهده دارد. در این نشست، نمایندگان مسیحی از کشورهای رومانی، اندونزی، آمریکا، نروژ، سوئیس و آفریقای جنوبی نیز شرکت دارند.