خطر تفکیکیان معاصر و نسبت قوانین دینی با عرف جامعه

سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم.

ضرورت نگاه تمدنی به احادیث اهل بیت(ع)

مرضیه باباخان، پژوهشگر و دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم(ع):

رسالت انقلاب تمدن‌سازی است لذا باید تمدن‌پژوهی را شروع کنیم که یکی از منابع مهم در این زمینه روایات اهل بیت(ع) است. معصومین دنبال حیات طیبه به عنوان هدف یک جامعه تمدنی بودند و مقام معظم رهبری هم تمدن را با توجه به حیات طیبه تعریف کردند و فرمودند هدف تمدن، تکامل حیات مادی و معنوی انسان و حیات طیبه و رسیدن به قرب الهی است. اگر در حدیث بحث مدارا با مردم مطرح است نوعی رویکرد تمدنی از ناحیه امام معصوم(ع) است زیرا این گزاره مخصوص مردم یک دوره نیست و فرازمانی و فرامکانی و جهان‌شمول است یعنی مؤلفه‌های یک گزاره تمدنی را در خود جای داده است.

پیامبر(ص) و ائمه اهل گفت‌وگو بودند ولی کیاست هم داشتند

حجت‌الاسلام محمد عابدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:

باید حواسمان باشد که گفت‌وگو ابزاری در کنار ابزارهای دیگر است و باید جایگاه و زمان گفت‌وگو را به خوبی تشخیص دهیم. اسلام به هیچ وجه دین ساده‌لوحان نیست. کسانی که فکر می‌کنند ما می‌توانیم همه کارهایمان را پیش ببریم و اگر نتوانستیم امتیاز را در میدان بگیریم، در صحنه گفت‌وگو می‌گیریم، مورد تأیید اسلام نیست، بلکه اسلام دینی جامع است و همه جوانب امر را در نظر دارد.

در مواردی اشخاصی راجع‌ به پیامبر(ص) صحبت می‌‌کنند و می‌گویند که ایشان چشمش را به روی همه چیز می‌‌‌بست و هرچه لازم بود به مردم می‌گفت و نعوذبالله پیامبر را فردی ساده‌لوح ترسیم می‌کنند. وقتی پیامبر به جنگ می‌رفت، تا نزدیکی میدان جنگ هیچ کس نمی‌فهمید که وی قصد دارد چگونه و از کدام سمت حمله کند. بنابراین در اسلام مدیریت خبر اهمیت دارد و اجازه نمی‌دهد که اخبار به راحتی در اختیار کسانی قرار گیرد که دندان تیز کرده‌اند تا دستاوردهای ملت را از بین ببرند، بلکه کیاست و زیرکی در گفت‌وگو عین سیره پیامبر(ص) و علی‌بن‌ابیطالب(ع) است. لذا باید به این مورد توجه کنیم تا رسانه‌های عبری، عربی و انگلیسی که می‌‌دانیم سابقه‌ای طولانی در هتک حرمت ملی ما دارند و برخاسته از حاکمیت‌های آنها هستند و مدیریت رسانه را در دست گرفته‌اند، در کار خود موفق نشوند.

خطر تفکیکیان معاصر از اخباریون بیشتر است

حجت‌الاسلام احمد سعیدی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره):

بنده وقتی خواستم سخنان مکتب تفکیک را نقد کنم به یکی از استادان گفتم نقدی به حرف‌های آنها به ذهنم نمی‌رسد و ظاهرا حرف‌هایشان درست است ولی وقتی دقت کردم و هر قدر بیشتر عمیق شدم اشکالات بیشتری به ذهنم رسید و این از ویژگی‌های اهالی تفکیک است. نوع تحریف جریان تفکیک در دوره معاصر تحریف در حوزه معارف است برخلاف گذشته که تحریف در عرصه فقهی بود و به نظر بنده خطر آن از اخباری‌گری گذشته کمتر نیست. معتقدم نه تنها برخی تفکیک‌ها کج فهمی دارند بلکه عامدانه و عالمانه دست به تحریف سخنان دیگران هم می‌زنند. همچنین برخی از این افراد در مواجهات اجتماعی با دیگران هم درگیر هستند و به آنها بهتان می‌زنند و آن را کاملا درست هم می‌دانند و به غلط به برخی روایات استناد می‌کنند.

قوانین دینی باید برای عرف جامعه قابل پذیرش باشد

حجت‌الاسلام کاظم قاضی‌زاده، رئیس مؤسسه پژوهشی فرهنگی فهیم:

برخی امور وجود دارند که دیدگاه یکسانی در مورد آنها وجود ندارد و برخی مخالفت می‌کنند یا حتی برخی وضعیت جامعه خود را با جوامع دیگر مقایسه می‌کنند یا حتی برخی به فقهایی رجوع می‌کنند که نگاه متفاوتی دارند و فرد با این باور که مقلد فلان مرجع است مثلا با پوشش متفاوتی در انظار ظاهر می‌شود یا می‌گوید باور من این است که خدا در این حد سخت نگرفته است بنابراین در این موارد باید با تدبیر بیشتری برخورد کنیم و حتی قوانین را طوری بنویسیم که جامعه با ذهنیت عرفی خود آن را بپذیرد و با مخالفت جمع زیادی روبرو نشود. کما اینکه در برخی کشورها وقتی قانونی وضع می‌شود و مخالفت زیادی با آن می‌شود آن قانون را لغو می‌کنند. این به معنای تغییر احکام الهی بر اساس آرای مردم نیست، بلکه تدبیر در نحوه اداره جامعه در موارد خاص است.

بستر معقولی برای اعتراض ایجاد نکرده‌ایم

حجت‌الاسلام سید محمدمهدی رضوی‌پور، استاد حوزه و دانشگاه:

ما باید اول برویم در فضای آموزش و پرورشمان، در فضای تربیتی خانواده این مسائل را آموزش دهیم. اصلا پدر می‌تواند در هفته یک زمانی را بگذارد اعتراض بچه‌ها را بشنود، یادشان بدهد چطوری اعتراض بکنید. الان مدل اعتراض‌ها به کجا رسیده؟ شما می‌بینید جوان به خاطر اینکه نسبت به پدر و مادرش نمی‌تواند آن طوری که باید و شاید حرف بزند می‌آید اقداماتی انجام می‌دهد؛ مثلاً با پوشش خودش در منزل اعتراضش را نشان می‌دهد. وقتی فضای آموزشی، تربیتی، پرورشی در فضای اعتراضی شکل نگیرد و ما ندانیم چطوری باید در فضای خانه اعتراض کنیم طبیعی است که در جامعه هم در هنگام اعتراض اتفاقاتی را می‌بینیم که خارج از کنترل می‌شود. در این چهار دهه هنوز یک بستر اعتراضی معقول و مناسب نتوانستیم ایجاد کنیم.

تکامل آفرینش نشانه علم و قدرت خداوند است

آیت‌الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه علمیه:

خداوند در قرآن کریم فرموده است: «وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ؛ بادهایی که روی زمین می‌ورزد» گاهی در قالب نسیم خنک بهاری و پاییزی و گاهی به صورت هوای سرد پاییزی و گاهی گرم تابستانی است؛ همین بادها باعث گرده‌افشانی و لقاح گیاهان و برخورد ابرها با همدیگر می‌شوند و اینها نشانه قدرت پروردگار است. «وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»بین زمین و آسمان ابرها دیده می‌شوند و هر کدام مسائل مرتبط با خود دارند که برخی از آن‌ها توسط علم فیزیک و ریاضی کشف شده است. این‌ها همه آیه و نشانه برای اثبات ذات حضرت حق است؛ اگر ما درست به زمین و آسمان و دابه و ابر و باد بنگریم به خداوند متعال اعتقاد پیدا خواهیم کرد و اگر کسی اهل تعقل و دقت و توجه باشد از این نشانه‌ها به قدرت و عظمت و حکمت الهی پی می‌برد.