اعتماد به رسانه در گرو تفکر نقاد به هر محتوای رسانه‌ای است
یک مدرس سواد رسانه گفت: دستیابی به اعتماد درونی و سالم به رسانه‌ها نیاز به اعتبارسنجی منبع و توانمندی در تفکر نقاد نسبت به هر محتوای رسانه‌ای است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سومین وبینار هفته سواد رسانه‌ای با عنوان «نقش سواد رسانه‌ای در افزایش اعتماد عمومی با رویکرد تفکر انتقادی» شب گذشته ۴ آبان با سخنرانی سیده مریم سیادت به صورت مجازی برگزار شد.
سیده مریم سیادت، عضو انجمن سواد رسانه‌ای در این وبینار اعتمادسازی، اعتماد مداوم و اعتماد پایدار را از ویژگی‌های اصلی رسانه‌ها عنوان کرد و گفت: اعتماد به اخبار و اطلاعات منتشره، اعتماد به مخاطبان و اعتماد به کسب و کار‌های اینترنتی و ... نقطه آغاز حرکت رسانه و ستون استقرار آن است. معمولاً اعتماد به رسانه‌ها از نحوه عملکرد آن‌ها در حوزه سیاسی بررسی می‌شود که یکی از مهمترین وظایف آنهاست. اما بررسی اعتبار و اعتماد رسانه‌ها در ابعاد دیگری نظیر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و ... هم باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: فضای مجازی فرصت کسب و کار‌های اینترنتی را برای افراد جویای کار و همچنین خرید‌های اینترنتی را برای مشتریان فراهم کرده است؛ بنابراین خرید راحت، قیمت مناسب، تنوع بیشتر، امکان مقایسه قیمت و خرید بدون اجبار از مزایای این نوع خرید محسوب می‌شود. اما مشکلاتی مانند کلاهبرداری اینترنتی، دریافت کالای نامرغوب، عدم امتحان محصول، کاهش رضایت در لحظه و ... نیز برای خریداران اینترنتی به وجود می‌آید که باعث از بین رفتن اعتماد در فضای مجازی می‌شود.
سیادت ادامه داد: آنچه می‌تواند راهگشای این مسئله باشد، افزایش مهارت و دانش‌افزایی از طریق سواد رسانه است. تفکر نقاد همیشه پرسش‌های متعددی در ذهن دارد؛ از چه فروشگاهی خرید کنم، آیا فروشگاه مطمئن است، آیا نماد الکترونیک دارد، نحوه پرداخت آن چگونه است؟
وی در ادامه به نقش سواد رسانه در اعتماد مردم در حوزه‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: در جامعه شبکه‌ای، بسیاری از تعاملات افراد در فضای مجازی انجام می‌شود. یکی از سوء استفاده‌ها در فضای مجازی مربوط به کتمان جنسیت و هویت واقعی است که زمینه اخاذی و یا سرقت اطلاعات را فراهم می‌کند. شبکه‌های اجتماعی بستری برای ارتباطات سالم و ناسالم هستند. افرادی به دلیل شیطنت‌ها و جذابیت این فضا، ماجراجویی و مشکلات فرهنگی، هویت خود را مخفی نگه می‌دارند.
این مدرس سواد رسانه‌ای تصریح کرد: سواد رسانه به مخاطب می‌آموزد که فضای مجازی دنیای بی‌جسمی، بی‌مکانی، بی‌زمانی و نافراموشی است. کاربر با شناخت این فضا با ویژگی‌های فضای مجازی دقت نظر بیشتری در ارتباطات اجتماعی خود عمل کرده و در نهایت این آگاهی موجب اعتماد و اطمینان خاطر کاربران در تعاملات جامعه شبکه‌ای می‌شود.
وی در ادامه به برخی از تخلف‌ها و جرائم فضای مجازی اشاره و بیان کرد: ممکن است کاربران به صورت ناآگاهانه و جهت سرگرمی از چت‌های خود با دیگران اسکرین شات تهیه و آن را منتشر کنند و یا آن را به افراد دیگر نشان داده باشند که باید بدانند، طبق قانون مجازات اسلامی در ماده ۷۴۵ جرایم رایانه‌ای، انتشار اسکرین شات از چت شخصی افراد جرم محسوب شده و مجازات آن ۷۴ ضربه شلاق و ۲ سال حبس است. حتی تهدید به افشای اسکرین شات هم جرم است.
سیادت در بخش دیگری از سخنان خود به نقش سواد رسانه در اعتماد مردم در حوزه فرهنگی و سبک زندگی اشاره کرد و گفت: با توسعه اینترنت و فضای مجازی و ظهور پلتفرم‌های جدید، بلاگری یکی از کار‌های محبوب و پرطرفدار در اینترنت پا به عرصه‌های فضای مجازی گذاشته است. بلاگر‌ها با تولید محتوا از خانه و محل زندگی‌شان و انتشار آن سعی در نمایش سبک زندگی خود و ایجاد حس اعتماد، تعامل و ادبیات مشترک میان خود و مخاطبانشان هستند. بلاگر‌ها در نگرش، فرهنگ، سبک زندکی و رفتار‌های مخاطب تغییر ایجاد کرده و از شیوه‌های متعدد به کسب درآمد می‌پردازند.
وی افزود: روند اثرگذاری رفتار بلاگر‌ها بر مخاطب شامل سه مرحله است؛ مرحله اول؛ احساس لذت از تماشای سبک زندگی بلاگر محبوب خود، حس اعتماد و اطمینان و تمایل به الگوبرداری، مرحله دوم؛ تغییر در سبک زندگی مخاطب، تقلید از ادبیات گفتاری، رفتاری، شیوه تغذیه، دکوراسیون منزل و. همراه با احساس خوشبختی کاذب و مرحله سوم؛ ایجاد حس سرخوردگی و افسوس از نداشته‌ها، کاهش اعتماد و قرار گرفتن در خلأ زندگی گذشته فضای واقعی و زندگی نمایشی فضای مجازی است. افرادی تحت تأثیر این فضا زندگی خود را با زندگی بلاگر‌های اینستاگرامی مقایسه می‌کنند و گاهی این غم و حسرت باعث ایجاد اختلافات خانوادگی و در نهایت طلاق می‌شود.
سیادت با اشاره به اهمیت سواد رسانه در این زمینه گفت: سواد رسانه به ذهن مخاطب آزادی افکار می‌دهد تا همه جوانب آنچه که مشاهده می‌کند را ببیند و به آن بیندیشد. پایه اطمینان و اعتماد خود را بر اساس واقعیت و آنچه که به کمالات انسانی و پیشرفت او می‌افزاید بنا نهد. حتی خود می‌تواند منبع گسترش آگاهی و اطمینان واقعی باشد.
وی در ادامه به نقش سواد رسانه در حوزه علمی و فناوری اشاره و بیان کرد: پیشرفت تکنولوژی به دست انسان از مدت‌ها پیش مدام در حال توسعه بوده است. آشنایی با تکنولوژی‌های امروزی نه تنها می‌تواند ما را با اتفاقات روز همگام کند بلکه ممکن است تصمیم بگیریم کسب و کار با سبک و زندگی خود را نیز دچار تحول کنیم. تکنولوژی ارمغانی است که دنیای ما را گسترده‌تر، راحت‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌کند. هر آنچه برای ما یک خیال است ممکن است روزی به دلیل پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی جدید به واقعیت بپیوندد. آگاهی از تکنولوژی‌های جدید می‌تواند ما را در زیست مجازی بهتر یاری کند.
وی ادامه داد: دیپ فیک فناوری جدیدی بر مبنای هوش مصنوعی است که به واسطه آن تصاویر و ویدئو‌های دروغین، اما واقع‌گرایانه درست می‌شود و می‌تواند هر بیننده‌ای را تحت تأثیر خود قرار دهد. امروزه ویدئو‌های دیپ فیک بسیاری از هنرمندان و افراد مشهور ساخته می‌شود و بیننده بدون آنکه متوجه عدم صحت و واقعیت آن‌ها شود، محتوای آن‌ها را باور کرده و به انتشار آن‌ها در فضای مجازی دست می‌زند. در نتیجه با توجه به پیشروی بدون محدودیت این فناوری باید گفت؛ به زودی تشخیص بین مرز حقیقت و دروغ کاملاً غیرممکن می‌شود.
سیادت تصریح کرد: حساب‌های سایت‌های انتشار اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با مخاطبان و مردم عادی ارتباط بگیرند و از این طریق با اعتمادسازی ضریب نفوذ خود را افزایش دهند و وقتی لینک یک مطلب را منتشر می‌کنند کلیک‌های بیشتری دریافت کنند. شاخص‌های محبوبیت در پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، پست، نظرات و اشتراک‌گذاری دوباره است. هر چیزی که نشان می‌دهد چند نفر محتوای خاصی را دیده یا با آن تعامل داشته‌اند.
وی افزود: تعامل با حساب‌هایی که اخبار و اطلاعات جعلی منتشر می‌کنند لزوماً به معنای اعتماد مخاطب نیست. حس کنجکاوی باعث می‌شود تعداد بیشتر کاربر واقعی درگیر محتوای جعلی شوند و تعداد کلیک‌ها افزایش یابد. اگر مقدار تعامل با حساب‌های جعلی خیلی زیاد باشد شبکه‌های اجتماعی آن را به عنوان محتوای داغ به کسانی که حساب را دنبال نمی‌کنند هم پیشنهاد می‌دهند و مخاطبان باز هم بیشتر می‌شوند. در نتیجه توهم اعتماد به حساب جعلی ایجاد می‌شود و بنابراین اعتبار و صحت‌سنجی منبع خبر مانع از روند صعودی انتشار اخبار جعلی خواهد شد.
این مدرس سواد رسانه در ادامه گفت: در هفته اول مهر از حجم توئیت و پست‌ها و هشتگ‌گذاری به گونه‌ای تصور می‌شد که ایران در اعتصاب و تعطیلی و غم کامل فرو رفته، اشنویه و سنندج و قم سقوط کرده، در دانشگاه جوی خون راه افتاده و شنبه آخرین روز جمهوری اسلامی است که بعد از دریافت شایعات و اخبار جعلی کاربران دچار اضطراب و عدم اعتماد به این دست از اخبار شدند. در حالی که سواد رسانه به ما می‌آموزد که بازنمایی‌ها و برساخته‌ها براساس منفعت صاحبان رسانه متفاوت است. سواد رسانه توانمندی تجزیه و تحلیل اخبار و اطلاعات و در نتیجه اعتماد، آرامش و اطمینان خاطر را در جامعه افزایش می‌دهد.
وی ادامه داد: برای دستیابی به اعتماد درونی و سالم به رسانه‌ها نیاز به اعتبارسنجی منبع و توانمندی در تفکر نقاد نسبت به هر محتوای رسانه‌ای است. تکنیک‌های اقناعی مانند گواهی، تکرار، مقایسه، تداعی معانی، تطمیع، همراهی جامعه، زیبایی، رنگ و تصویر، موسیقی و ... در جلب اعتماد و توجه کاذب کاربران بسیار مؤثر است که کاربر با کمک تفکر انتقادی پیام پنهان محتوای رسانه‌ای را کشف کرده و اعتماد واقعی و سلامت را از رسانه کسب می‌کند.
انتهای پیام
