ارتباط با خدا و مردمی بودن؛ دو ویژگی حکومت تراز پیامبر اکرم(ص)

حجت‌الاسلام محمدرضا ترک، پژوهشگر موسسه احیا همدان، درگفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: پیامبر اکرم(ص) چهار وظیفه اصلی داشتند؛ اولین وظیفه دریافت وحی و ابلاغ آن به مردم بدون کم و کاست بود. وظیفه دوم طبق آیه 44 سوره نحل تفسیر و تحلیل آیات قرآن بود چراکه برخی جزئیات در قرآن کریم بیان نمی‌شد.

وی افزود: وظیفه سوم پیامبر خدا تربیت افراد مستعد و با فضلیتی همچون امیرالمومنین(ع)، سلمان و ابوذر بود که ظرفیت وجودی بالایی داشتند.

حجت‌الاسلام ترک با اشاره به وظیفه چهارم پیامبر اکرم(ص) توضیح داد: تشکیل حکومت اسلامی وظیفه مهم دیگر حضرت رسول(ص) بود؛ طبیعتا تا حکومتی تشکیل نشود قوانین اسلام هم در جامعه رعایت نمی‌شود. رسول خدا از اول دنبال تشکیل یک جامعه بودند لذا پس از 13 سال مبارزه در مکه که همراه با مبارزه اعتقادی بود و تحت تحریم‌ها و شکنجه‌ها قرار گرفتند به مدینه هجرت کردند و حکومت خود را در آنجا تشکیل دادند.

این استاد حوزه یادآور شد: اصولا اگر حکومتی تشکیل نشود قوانینی هم در جامعه اجرایی نمی‌شود؛ شاخصه‌هایی که پیامبر خدا برای یک حکومت در نظر داشتند همان شاخصه‌هایی است که قرآن کریم بیان می‌کند. اولین شاخصه‌ در آیه ۴۱ سوره حج مطرح شده است «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِهمان کسانی که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند، و زکات می‌دهند، و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و پایان همه کارها از آن خداست!»

وی افزود: این موضوع یک سمبل است چراکه بهترین نماد ارتباط با خالق، نماز است، اگر حکومتی این ارتباط را قطع کند نمی‌تواند برای مردمش حتی در این دنیا آسایش و رفاه را به ارمغان بیاورد.

وی مطرح کرد: کشورهای غربی و جوامعی که از خدا خالی شده و خدا را از متن اجتماع حذف کرده‌اند مثل جامعه‌های کمونیست، لائیک و لیبرال که جلوه فردی بین انسان و خدا را کنار گذاشتند آن آرامش انسانی را به دست نمی‌آورند. این جوامع به سمت کارهایی می‌روند که حتی حیوانات هم آن را انجام نمی‌دهند از جمله هم‌جنس‌گرایی یا ازدواج با حیوانات و... و این رفتارها را قانونی اعلام می کنند.

حجت‌الاسلام ترک بیان کرد: جامعه‌ای که در آن خدا کنار گذاشته می‌شود، برای اهداف خود به طور مثال در ناکازاکی و هیروشیما بمب اتم می‌زنند که هنوزم که هنوز است بعد از یک قرن بچه‌های ناقص‌الخلقه به دنیا می‌آیند، از این رو سوق دادن انسان‌ها به خدا از وظایف یک حاکم است. رفاه و آرامش اصلی برای بشر فقط در سایه ارتباط با خدا شکل می‌گیرد.

وی توضیح داد: اگر جامعه‌ای بر حاکمی مبتلا شود که با خدا ارتباط ندارد بیچاره می‌شود همانطور که امام حسین(ع) فرمودند اگر کسی مثل یزید بر شما حاکم شود چیزی از اسلام باقی نمی‌ماند، حکومت یزید ۳  سال بیشتر به طول نینجامید.

این پژوهشگر موسسه احیا شاخصه مهم دیگر که قرآن به آن اشاره می‌کند را زکات دانست و گفت: هر جا در قرآن کریم از نماز حرفی به میان آمده از زکات نیز سخن گفته شده است. زکات به معنای ارتباط با مردم و پرداختن به ضعفا است.

وی توضیح داد: «مسئول» از نظر لغت یعنی کسی که مدام از او سوال می‌شود گاهی مردم مسئولان خود از جمله استاندار و فرماندار را نمی‌بینند و یا حتی نمی‌شناسند. سطح زندگی مسئول باید هم‌سطح مردم باشد. اگر به زندگی رسول خدا(ص) و امام علی(ع) نگاه کنیم می‌بینیم سطح زندگی آنها از ضعیف‌ترین افراد نیز پایین‌تر بود. امام علی(ع) می‌فرماید اگر کسی در صنعا (یمن) بفهمد من علی که حاکم هستم در وضعیت بدتری نسبت به او زندگی می‌کنم از زندگی نا امید نمی‌شود. اما متاسفانه در جامعه امروز بعضی از موارد، مشکلات فقط برای مردم است؛ مراجعه به ادارات، کاغذ بازی و ضامن خواستن فقط برای مردم است اما یک مسئول وام میلیاردی را با یک امضا دریافت می‌کند.

ترک ادامه داد: اگر فردی در زمان حاکمیت حضرت رسول(ص) از شهری دیگر برای دیدن ایشان مراجعه می‌کرد و قبلا پیامبر را ندیده بود از نوع رفتار و لباس پوشیدن ایشان متوجه نمی‌شد که حاکم هستند، ظاهر، پوشش و زندگی رسول خدا آنقدر شبیه مردم عادی جامعه بود که کسی ایشان را نمی‌شناخت لذا مردمی بودن و ارتباط با مردم دومین شاخصه حکومت اسلامی و پیامبر بود. اگر این دو ویژگی رعایت شود حکومت ترازی که پیامبر مورد نظر داشتند قطعا محقق خواهد شد.

وی با اشاره به نامه امام علی(ع) به مالک اشتر برای مدل حکومت داری درست، تصریح کرد: امام علی(ع) فرمودند در حکومت بر مردم عده‌ای مسلمان و برادر دینی تو هستند و عده‌ای هم‌دین تو نیستند که آنها هم نوع تو هستند باید از لحاظ انسانی و حقوق شهروندی بین آنها و هم کیشانت تفاوت نگذاری؛ عده‌ای هم فقیر هستند که به آنها باید بیش از بقیه توجه کنی.

وی با بررسی موضوع دیگری به اهمیت جایگاه زنان در نگاه پیامبر پرداخت و اظهار کرد: اگر بخواهیم جایگاه زن را قبل از اسلام و حتی در زمان ظهور اسلام با زمان بعد از آن مقایسه کنیم اصلا قابل مقایسه نیست چراکه دوره قبل از اسلام یک دوره تاریک و دوره پس از اسلام یک دوران طلایی است.

وی ادامه داد: جوامع متمدنی مثل روم، چین و ایران که امپراتوری داشتند را اگر با دوران پیامبر مقایسه کنیم می‌بینیم دوره سیاهی است، چراکه زن را برای فروش، بردگی و کار کردن تحقیر می‌کردند، برای دور کردن زن از جامعه در بدو تولد پای زنان را در محفظه آهنین می‌گذاشتند تا پایش رشد نکند  و از خانه خارج نشوند، زن حق ارث و کار کردن نداشت اگر قحطی می‌شد به زنان غذا نمی دادند و حتی در مواردی زنان را می‌کشتند، دوران سیاهی که زن در ادیان آن زمان جایگاهی نداشت.

وی ادامه داد: زنان در دوران عادت ماهیانه طرد می‌شدند و حق هم غذا شدن با اعضای خانواده را نداشتند، یهود زن را شیطان و یا موجودی برای تمطع مرد می‌دانست. جملات معروفی از آن موقع ‌نقل شده مثلا اگر یک ظرف تخم مرغ یا گوسفندی داشته باشم سود بیشتری می توانم داشته باشم تا یک دختر. در جامعه عرب نیز داشتن دختر ننگی بود که آنها را زنده به گور می‌کردند.

حجت‌الاسلام ترک مطرح کرد: اما پیامبر(ص) آمد و علم آموزی را بر تمام مسلمانان چه زن و مرد واجب دانست. برای زن حق تصمیم گیری قرار داد، از نظر اسلام زن همچون مرد کارهایی که برای کسب فضیلت است را می‌تواند داشته باشد فقط به دلیل تفاوت ظاهری این راه و روش‌ها متفاوت است.

این استاد حوزه علمیه همدان گفت: قرآن کریم فرقی بین زنان و مردان نمی‌گذارد و در آیات خود از عباراتی همچون «یا ایها‌الذین آمنوا»، «یا ایهاالانسان» استفاده کرده است از نظر پیامبر(ص) زن و مرد فرقی ندارد و ملاک برتری را فقط تقوا قرار داده و می‌فرماید «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ» (حجرات / آیه ۱۳). افرادی که زنان را مورد اهانت قرار دادند از سوی پیامبر نهی شدند.

وی با اشاره به موارد برابری زن و مرد از دیدگاه قرآن و پیامبر(ص) یادآور شد: در انسانیت، مکلف بودن در برابر خداوند و در کسب فضایل، زن و مرد برابرند. اما یک نکته را که فمنیست‌ها در موضوع تساوی بین زن و مردها درک نکردند تفاوت جنسیتی آنان است و در اصل جنبش فمنیست به نفع مردها تمام شد تا خود زنان. زیبایی زنان در جامعه عرضه شد، زنان پا به پای مردان کار کردند، حضور زن در بیرون از خانه موجب آسیب به خود او شد و لطافت‌هایش را از دست داد، در آغاز این جنبش از زنان برای اموری مثل منشی‌گری و مهمانداری و ... در اوج جوانی استفاده می‌شد اما پس از آن که زنان زیبایی خود را از دست دادند و کارآیی اینچنینی نداشتند موجب پوچی در زنان و حتی خودکشی آنان می‌شد.

وی ادامه داد: اسلام سو استفاده از زن بعنوان کالای تبلیغی و دست آویز شدن به زیبایی‌های او را نهی می‌کند، در عوض با علم آموزی، تربیت فرزند که می‌تواند زمینه رشد افراد را ایجاد کند موافق است. اسلام می‌خواهد زن را به خاطر علم، خلاقیت و اثرگذاری‌اش ببینند نه فقط به خاطر جذابیت‌های ظاهری.

حجت‌الاسلام ترک بیان کرد: اگر زن طبق مبانی اسلام جلو رفت و خودش را با این موارد انسانی نشان داد روز به روز رشد کرده و در جامعه پیشرفت می‌کند اما تا زمانی که به ظاهر او توجه شود از آنجا که همیشه از او زیباتر و بهتر در جامعه پیدا می‌شود کنار گذاشته می‌شود.