تحقق محرومیت‌زدایی و عدالت اقتصادی به کمک تعاونی‌ها + صوت
طراح و بنیان‌گذار تعاونی‌های آموزشگاهی با بیان اینکه مهم‌ترین هدف تشکیل تعاونی اشتغال‌زایی است، گفت: در اصل ۴۳ قانون اساسی هدف از تشکیل تعاونی‌ها محرومیت‌زدایی، فقرزدایی و تحقق عدالت اقتصادی در جامعه مطرح شده است.
به گزارش ایکنا، ۱۳ شهریور در ایران روز تعاون نامگذاری شده است. در جهان امروز، برای کسب توفیق در مسائل اقتصادی و فرهنگی باید همکاری وجود داشته باشد تا بتوان به مقاصد عالی دست یافت. به منظور ایجاد این همکاری، در اصل ۴۴ قانون اساسی، بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، مطرح و شرح و تفصیل آن در ۱۳ شهریور ۱۳۷۰، به تصویب مجلس رسید.
تعاونی به معنای جلب مشارکت اجتماعی و مشارکت عمومی در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی است. اگر در سال‌های گذشته از ظرفیت تعاونی‌ها به بهترین شکل استفاده می‌شد قطعاً شرایط مشارکت مردم در حوزه‌های مختلف اقتصادی اجتماعی با شرایط کنونی قابل مقایسه نبود. تعاونی‌ها می‌توانند بار دولت را کاهش دهند و دولت از طریق تعاونی‌ها به اهداف کلان خود دست خواهد یافت.
کشور ما تجربه خوبی از لحاظ تعاونی دارد و این تجربه اثبات کرده که هر جا تعاونی به معنای واقعی کلمه وجود داشته کار‌ها به‌خوبی پیش رفته و برنامه‌ها به بهترین نحو انجام شده است. امروزه تعداد فراوانی تعاونی در کشور وجود دارد، اما به‌ندرت تعاونی‌هایی وجود دارد که به معنای واقعی کلمه به وظایف خود عمل می‌کند و اغلب این تعاونی‌ها با هدف کسب سود و گرفتن امتیازات دولتی دایر شده‌اند. تعاونی مصرف، تعاونی مسکن، تعاونی تولیدکنندگان، تعاونی روستایی و از این دست تعاونی‌ها به‌وفور یافت می‌شود که اغلب آن‌ها به کمک دولت نیاز دارند یا اینکه بعضی از آن‌ها ورشکست شده‌اند و یا در بعضی از این نوع تعاونی‌ها اختلاس و فساد‌های مالی صورت گرفته و همه این‌ها نشان می‌دهد نقش مردم در تعاونی‌ها جدی گرفته نشده است. از طرف دیگر متأسفانه در ایران فردگرایی جای کارگروهی را گرفته است و همین عامل نیز سبب عدم شکل‌گیری تعاونی می‌شود.
در همین راستا صفی‌الله ملکی، طراح و بنیان‌گذار تعاونی آموزشگاهی در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه انسان ذاتاً موجودی اجتماعی است که تنهایی را دوست ندارد، اظهار کرد: خداوند متعال به‌گونه‌ای انسان را آفریده که نمی‌تواند تنها باشد. در آیه ۲ سوره مائده خداوند متعال مؤکدا تأکید فرمودند: «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ؛ و باید با یکدیگر در نیکوکاری و تقوا کمک کنید». امام صادق(ع) نیز در حدیثی به نقل از پیامبر اکرم(ص) به موضوع تعاون و همکاری اشاره داشتند و فرمودند: «مَنْ اَصْبَحَ لا یَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مَنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادى یا لَلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ؛ هر کس در پیشبرد کار مسلمانان شب را صبح کند و اهتمام نورزد اصلاً مسلمان نیست» لذا هم در آیات و روایات و هم بر اساس ذات انسان، تعاون یک امر مسلم است که باید در جامعه پیاده‌سازی شود.
اهداف کار تعاونی
این کارشناس مسئول فعالیت‌های گروهی، نظارت و ارزشیابی و خدمات اجتماعی در ادامه اهداف کار تعاونی را برشمرد و اظهار کرد: مهم‌ترین هدف تشکیل تعاونی اشتغال‌زایی است؛ چه تعاونی مصرف، چه تعاونی مسکن، چه تعاونی تولیدکنندگان، چه تعاونی روستایی عملاً عده‌ای از افراد را بر سرکار می‌آورند و سبب اشتغال‌زایی می‌شوند. هدف بعدی پیشگیری از تمرکز ثروت نزد یک عده خاص و جلوگیری از تصدی‌گری دولت است اینکه یک گروه خاصی ثروت دستشان باشد با تأسیس تعاونی از این اتفاق جلوگیری می‌شود، چون در تعاونی‌ها انتخابات برگزار می‌شود و مشارکت همه اعضای تعاونی رخ می‌دهد و عملاً ثروت میان اعضا تقسیم می‌شود. هدف بعدی جلوگیری از احتکار و تورم است. هدف مهم بعدی نیز توسعه مشارکت همگانی است و در اصل ۴۳ قانون اساسی هدف از تشکیل تعاونی‌ها را محرومیت‌زدایی، فقرزدایی و تحقق عدالت اقتصادی در جامعه مطرح کرده است.
طبق قانون دولت موظف است که به تعاونی‌ها کمک کند و باید تسهیلات و امکانات لازم را در اختیار تعاونی‌ها قرار دهد
ملکی در ادامه به تشریح مزایا و محاسن تعاونی پرداخت و اظهار کرد: طبق قانون دولت موظف است که به تعاونی‌ها کمک کند و باید تسهیلات و امکانات لازم را در اختیار تعاونی‌ها قرار دهد. برای مثال اگر تعاونی مسکن است، دولت باید زمین در اختیار این تعاونی قرار دهد یا اگر تعاونی مصرف باشد، دولت باید مواد مصرفی از کارخانه‌ها خریداری کند و در اختیار تعاونی مصرفی قرار دهد. یکی از محاسن بزرگ تعاونی‌ها این است که دولت موظف به تأمین بخشی از هزینه‌های تعاونی‌ها است و الزاماً این کار را باید انجام دهد. مزیت بزرگ تعاونی این است که بدون در نظر گرفتن جایگاه حقوقی اشخاص، همه افراد دارای سهام برابر هستند. فرماندار، استاندار و وزیر در تعاونی فقط یک حق رأی دارند و یکسان بودن رأی هم یک حسن بزرگ برای تعاونی‌ها است. مزیت بعدی این رأی‌گیری دادن قدرت انتخاب به افراد است. یکی از مزایای بزرگ تعاونی‌ها این است که ما وزارتی به نام وزارت تعاون داریم که پیگیر حمایت از تمامی تعاونی‌ها است و حسن بزرگ آن این است که یک وزارتخانه پشتیبان و ناظر اعمال تعاونی‌های کل کشور است.
تعاونی؛ عامل پیشرفت کشور‌ها
طراح و بنیان‌گذار تعاونی‌های آموزشگاهی علت اصلی پیشرفت کشور‌های توسعه‌یافته مانند ژاپن را وجود تعاونی دانست و اظهار کرد: نوعی نظام اقتصادی در اروپا وجود دارد که با نام سوسیالیسم شناخته می‌شود. سوسیالیسم نظامی اقتصادی است که در آن مالکیت به‌صورت جمعی است و تصمیم‌گیری‌ها توسط جمعی از افراد، معمولاً دولت، اتخاذ می‌شود و از زمانی که کاندیدا‌های ریاست جمهوری در انتخابات پیروز می‌شوند نگاهشان این است که کشور را به سوی تعاونی سوق دهند. هدف از نظام اقتصادی سوسیالیستی تعاونی است و بسیاری از کشور‌هایی که با این نظام اداره می‌شوند مانند کشور آلمان مردم را در سهم کارخانه‌ها و صنایع و تولیدات دخیل می‌کنند.
ملکی درباره تعاونی آموزشگاهی توضیحاتی ارائه کرد و گفت: ایده تعاونی‌های آموزشگاهی از سال ۱۳۷۴ توسط من در وزارت آموزش و پرورش استارت خورد و بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که وزارت آموزش و پرورش و وزارت تعاون امضا کردند مقرر شد که در مدارس کل کشور تعاونی‌هایی آموزشگاهی فعالیت داشته باشند. در آن زمان من کارشناس مسئول خدمات اجتماعی در وزارتخانه آموزش و پرورش بودم و حضوراً به چند کشور مانند مالزی سفر کردم و به این موضوع دست پیدا کردم که در کشور‌های پیشرفته دانش‌آموز اجازه ندارد لوازم‌التحریر از بیرون تهیه کند، بلکه خود مدرسه لوازم‌التحریر را تهیه می‌کند و علاوه بر این، درآمد حاصله از تعاونی آموزشگاهی را نیز به حساب دانش‌آموز واریز می‌کنند و دانش‌آموز در این شرایط سهام‌دار تعاونی می‌شود. هدف از تأسیس تعاونی آموزشگاهی در کشور ما نیز این موضوع نبود که دانش‌آموز فقط سهام‌دار تعاونی شود بلکه هدف این بود دانش‌آموز در انتخابات شرکت کند و هیئت‌مدیره را انتخاب کند و بتواند هیئت‌مدیره را عزل کند.
آسیب‌شناسی تعاونی در کشور
وی اولین شرط آسیب‌شناسی را فرهنگ‌سازی دانست و افزود: در کشور ما تعاونی‌ها فرهنگ‌سازی نشده است، یعنی ما هنوز جایگاه قانونی و اهمیت این تعاونی‌ها را درک نکرده‌ایم و شناختی از آن نداریم. علت نیز این است که متأسفانه اکثریت تعاونی‌ها زد و بند‌های پشت پرده داشتند و این قضایا باعث شده مردم نسبت به تعاونی دیدگاه مثبت و خوبی نداشته باشند. شما هر جا در تعاونی شرکت کنید خیلی با سختی می‌توانید به اهداف خود دست پیدا کنید؛ اولین شرط فرهنگ‌سازی است و این امر هم فقط از طریق فرهنگ‌سازی و آشنایی دانش‌آموزان با فرهنگ تعاونی امکان‌پذیر است. نکته بعدی در مورد آسیب‌شناسی تعاونی در ایران بروکراسی دست و پاگیر ثبت شرکت‌های تعاونی هست که مانع ایجاد تعاونی در کشور می‌شود البته باید خاطرنشان کرد که اولین وظیفه دولت تسریع و تسهیل ثبت شرکت‌های تعاونی است تا از نظر کمی شرکت‌های تعاونی نیز افزایش پیدا کند. امروز تعداد شرکت‌های تعاونی بیشتر منوط به وزارتخانه‌ها می‌شود و افراد عادی که می‌خواهند شرکت تعاونی تأسیس کنند، به‌سختی می‌توانند. نکته بعدی در مورد آسیب‌شناسی تعاونی در ایران عدم نظارت صحیح بر تعاونی‌هاست.
متأسفانه اکثریت تعاونی‌ها زد و بند‌های پشت پرده داشتند و این قضایا باعث شده مردم نسبت به تعاونی دیدگاه مثبت و خوبی نداشته باشند
این کارشناس مسئول فعالیت‌های گروهی، نظارت و ارزشیابی و خدمات اجتماعی در پایان به آسیب‌شناسی کارگروهی در کشور پرداخت و گفت: روحیه فردگرایی در میان ایرانیان به‌صورت تاریخی و زیستی وجود دارد و در طول تاریخ، چون نظام ارباب‌رعیتی وجود داشته است همچنان این تفکر همراه ما وجود دارد و به‌صورت یک هژمونی در آمده است. ایرانیان همچنان معتقدند که اگر خان نباشد کار صورت نمی‌پذیرد و این خان باید ما را راهنمایی کند؛ وقتی خانی وجود نداشته باشد عملاً کار‌ها به درستی انجام نمی‌شود. این تفکر خان پروری و فردگرایی کماکان در فرهنگ ایرانی وجود دارد و به اصطلاح امروزی باید ژن برتری باشد تا آن کار‌ها و مشکلات را حل کند. در تاریخ وقتی محمدعلی‌خان مجلس را به توپ بست مردم نیامدند شاه را عوض کنند بلکه عنوان کردند که ژن برتر پسر محمدعلی‌خان هست و او بعد از پدر باید به تخت پادشاهی بنشیند. این روحیه فردگرایی به‌صورت تاریخی در ذهن ما ایرانیان وجود داشته است. البته بعد از انقلاب انتخابات و مشارکت مردم در نظام تصمیم‌گیری بهبود یافته و همراه با آگاهی شده، اما در ذهن اولیه همه ما این است که خان باید در جایی وجود داشته باشد تا حرف اول و آخر را بزند.
ملکی افزود: امیل دورکیم، جامعه‌شناس معروف معتقد است که در جامعه باید همبستگی اجتماعی و شعور اجتماعی وجود داشته باشد. رشد هر کشور به وجود تعاون و همبستگی اجتماعی بستگی دارد اگر این همبستگی اجتماعی وجود نداشته باشد فردگرایی به جامعه آسیب‌های متعددی وارد می‌کند و این همبستگی و تعاون باید در جامعه وجود داشته باشد. فردگرایی همچنان در میان مردم ایران وجود دارد و امیدواریم با آموزش و فرهنگ‌سازی این موضوع از بین برود و همبستگی اجتماعی و به اصطلاح دینی تعاونی جایگزین آن شود. هدف دین اسلام تحقق عدالت اجتماعی است اگر هرچقدر مردم به آیات و روایات عمل کنند تمام مشکلات کشور برطرف می‌شود وقتی دستور خداوند متعال برقراری عدالت اجتماعی در جامعه توحیدی است پس باید تعاون و همبستگی اجتماعی رخ دهد.
انتهای پیام
