تحقق کارهای بزرگ با چاشنی توزیع عدالت

به گزارش ایکنا، آیین اختتامیه نخستین کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری»، ۴ مردادماه در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد.

در این رویداد با اجرای علیرضا بهرامی، جمعی از اساتید و فعالان این حوزه حضور داشتند و پنل‌های تخصصی زیر همراه با مقالات ذکر شده ارائه شدند:

۱. پنل «بنیان‌های نظری حکمرانی سایبری»، با مدیریت علمی: امید علی مسعودی(رئیس)، رفیع‌الدین اسماعیلی، محمدرضا برزویی و سمیه لبافی، با مقالات «بنیان‌های نظری آموزش سواد‌های نوین در فضای سایبری» و «تبیین مسئله حکمرانی فضای سایبر» با تکیه‌بر جایگاه قوای شناختی و مسئله معرفت

۲. پنل «فرهنگ، جامعه و حکمرانی سایبری» با مدیریت علمی: عبدالکریم خیامی(رئیس)، صدیقه ببران، آمنه بختیاری و سجاد مهدی زاده، با مقالات «بررسی تأثیر زنان اینفلونسر اینستاگرام بر خانواده ایرانی»، «زیست مجازی کودکان و نوجوانان و دغدغه سیاست‌گذاران»، «بازخوانی تجربه‌های جهانی و عصب‌شناسی شناختی ابزار سنجش اقناع عمومی در حکمرانی سایبری»

۳. پنل «سیاستگذاری و حکمرانی سایبری» با مدیریت علمی: محمدرضا مجیدی(رئیس)، علی نوریجانی، کمیل قیدرلو و محمد نامی با مقالات «ظرفیت بلاک چین در تحقق حاکمیت دیجیتال»، «حکمرانی سایبری از طریق فناوری مبتنی بر ارزش‌های بومی راهبردی فعالانه خط مشی گذاری در فضای مجازی»، «معرفی رویکرد و استاندارد‌های سازمان ثبت‌ احوال کشور در نظام حکمرانی سایبری جمهوری اسلامی ایران» و «مقایسه تطبیقی فلسفه حکمرانی فضای مجازی ایران و چین»

۴. پنل «نهاد آموزش، سوادهای نوین و حکمرانی سایبری» با مدیریت علمی: حسن خجسته (رئیس)، معصومه نصیری، حسین بصیریان و کمیل رودی، با مقالات «سواد رسانه‌ای؛ استراتژی تاب‌آوری در حکمرانی سایبری» و «ورود و بومی‌سازی آموزش سواد مالی در نظام آموزشی رسمی کشور»

پس از ارائه مقالات، در آیین اختتامیه، علی نیکزاد، نائب رئیس اول مجلس که از حاضران در این اختتامیه بود، درباره بحث فیلترینگ فضای مجازی و ضرورت ایجاد اینترنت امن گفت: هیچ‌وقت در مجلس هیچ‌یک از اعضا به دنبال مباحث فیلترینگ نبود؛ اما هیچ رخداد اجتماعی بدون قانون نمی‌تواند شکل بگیرد. حتی اگر قانون بد باشد باید قانونی شکل بگیرد.

نیکزاد ادامه داد: در هیچ کجای دنیا حکمرانی بی‌نظیری که نه غربی و شرقی است و در جمهوری اسلامی ایران جریان دارد را بر نمی‌تابند. اگر ما نتوانیم خودمان باشیم، آن‌ها با ارزش‌های خودشان کار را پیش می‌برند.

وی افزود: اگر نخواهیم مستقل باشیم آن‌ها از انتشار عکس سردار سلیمانی جلوگیری می‌کنند‌‌ و ما را از عرصه خارج می‌کنند‌؛ عکس انسانی که جان خودش را برای بشریت و برای مقابله با کسانی که بویی از انسانیت نبردند، به خطر می‌اندازد را فیلتر می‌کنند. راهکار این است که ما تحقق شبکه ملی را داشته باشیم. الان که دوباره مسئله شبکه ملی مطرح شد، ارقام نجومی شده است.

ضرورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات

نیکزاد گفت: راهکار اول ما این است که شبکه ملی اطلاعات را به معنای واقعی بیاوریم. اگر می‌خواهیم در عرصه ارتباطات حرفی برای گفتن داشته باشیم، توأم با احترامی که برای همه قائلیم و تبادلی که با همسایه‌ها داریم، راهکار این است که باید شبکه ملی ارتباطات را داشته باشیم. ما اگر می‌خواهیم در کشور کارهای بزرگی را انجام دهیم، باید رنگ و بوی توزیع عدالت هم داشته باشد. دوستان ما به سمت اینترنت پر سرعت هم حتماً باید حرکت کنند.

نائب رئیس اول مجلس تأکید کرد: اینترنت امن یعنی اینترنتی که شبکه ملی اطلاعات داشته باشد. ما در بحث اینترنت امن می‌گوییم، اطلاعات کشور لازم نیست از سرورهای خارجی برود و برگردد. ما می‌گوییم چرا این‌ها در اینترنت، اخلاق را مدنظر قرار نمی‌دهند. مدنظر ما داشتن اینترنت اخلاق مدار بر مبنای ارزش‌های اسلامی است، این فیلترینگ نیست. در دنیا هم تجربه شده است.

نیکزاد ادامه داد: استفاده از اینترنت سن مجاز خودش را دارد، ما هم دنبال همین موضوعات هستیم‌. حکم مقام معظم رهبری بر همه واجب است ما هم سربازیم. مجلس در سه دوره مجلس انقلابی لقب گرفته و مهم است که انقلابی باقی بماند. خیلی‌ها انقلابی بودند اما از قطار انقلاب پیاده شدند. ما فکرمان این است که مجلس انقلابی بماند‌. مقام معظم رهبری با کسی شوخی ندارد، اگر از مسیر انقلابی بودن خارج شویم، می‌گویند الان دیگر انقلابی نیستید.

وی افزود: مجلس، مظلوم واقع شده‌ و آنچه مدنظر ما بود، مخالفش را به جامعه تبیین کردند. اهمیت فضای مجازی در عصر حاضر آشکار است. به حدی که مقام معظم رهبری فرموده بودند اگر این مسئولیت مهم‌ بر دوششان نبود، مدیریت این فضا را بر عهده می‌گرفتند‌. اگر مشکلاتی در این حکمرانی است به خاطر عدم تبعیت از اصول گفتار رهبر کبیر انقلاب اسلامی است.

تغییراتی که کرونا به کشور تحمیل کرد

نیکزاد تصریح کرد: کرونا سبب شد در جامعه ما اتفاق دیگری بیفتد. برخی از مسئولان که نمی‌توانستند یا نمی‌خواستند با فضای مجازی در دنیا تطابق دهند، مجبور به تطابق شدند و بیدار شدند. مسئولان در وزارت علوم نمی‌توانستند در آموزش، ابزارهای الکترونیک را در نظر نگیرند. تغییراتی که در اثر کرونا در زندگی انسان‌ها شکل گرفت، ناگزیر بود. این تغییرات سبب شد ما توجه جدی‌تری نسبت به آنچه آینده‌پژوهان اعلام می‌کردند، داشته باشیم. مفهوم حکمرانی با ظهور فضای مجازی دستخوش تغییر و تحول شده است. الان خیلی از کارها در بستر مجازی پیش می‌رود. قبلاً مدرسه بود، معلم بود و رفت و آمد بود اما الان دانش‌آموز می‌تواند قالب فضای مجازی مباحث آموزشی‌اش را حل کند و نیازی به رفت و آمد نیست. تغییرات زیادی در زندگی اتفاق می‌افتد.

نیکزاد در پایان گفت: از خدا می‌خواهیم این نعمت در جامعه ما با مجاهدت بی‌بدیل دوستان ما به سرانجام برسد. در مباحث دفاع ما از مجاهدت نظامی یاد می‌کنیم ولی من مجاهدت‌های علمی را هم در حد آن می‌دانم. اگر حسن تهرانی مقدم‌ها نبودند، الان مجاهدین نمی‌توانستند با این امکانات دفاع کنند. الان باید کسانی بیایند که مجاهدت علمی داشته باشند، با وفاداری به آرمان‌های انقلاب‌. مجاهدت علمی باید توأم با اخلاق و آرمان‌های اسلامی باشد وگرنه این سیل خانواده و جوانان و ارزش‌ها را با خودش می‌برد.

عبدالکریم خیامی، رئیس کمیته رسانه و فضای مجازی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر شورای علمی کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری» عنوان کرد: این نخستین کنفرانس رسانه ارتباطات و حکمرانی سایبری بود و در نخستین‌ها، کار‌ها دشوارتر است‌. کنفرانس رهیافت حکمرانی را انتخاب کرد. ما رویکردهای دیگری هم در نگاه به فضای سایبر داریم اما رویکرد حکمرانی، رویکرد جامع‌تری بود‌. مؤلفه‌ای در کنار سایر مؤلفه‌ها نیست بلکه همه ساحت‌ها را دستخوش تغییر قرار داده است. هیچ بخشی از فضای واقعی نیست مگر اینکه درگیر فضای دومی هم هست.

خیامی در ادامه به محورهای این کنفرانس و نتایج نشست‌ها و مقالات اشاره کرد و گفت: این کنفرانس تمرین یک گفت‌وگوی بین‌رشته‌ای در میان حوزه‌های مختلف با محوریت حکمرانی سایبری بود. روانشناسی، حقوق، علوم تربیتی، روابط بین‌الملل، علوم سیاسی و... . دانشجویان و اساتید همه این رشته‌ها مشارکت داشتند و این یکی از دشواری‌های برگزاری چنین نشستی بود. امروز ما متوجه شدیم هر کدام در هر حوزه تخصصی که هستیم، هیچ‌گاه فکر نکنیم تمام قصه را متوجه شدیم. با تعاملات بیشتر کار را باید پیش ببریم وگرنه عقب خواهیم بود.

رئیس کمیته رسانه و فضای مجازی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: حدود ۱۳۰ مقاله قابل داوری بود. دو مرحله داوری انجام شد و بعد امتیازات برتر شناخته شد. ۳۰ مقاله به مرحله بعد رسیدند و مورد ارزیابی قرار گرفتند. نهایتاً ۱۱ مقاله برای ارائه در چهار پنل انتخاب شد که از چهارتای آن‌ها تقدیر خواهد شد. اگر جایی موضوعی نو مطرح شده و یا موضوعی پیشین از زاویه‌ای نو مطرح شده، اولویت داشته است. از اساتید خارجی که با ما همکاری کردند هم غیابا تشکر می‌کنم.

دبیر شورای علمی کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری» ادامه داد: جمع‌بندی نشست‌های پیش از کنفرانس و ۱۳۰ مقاله و چهار نشست که با حضور ۱۶ استاد برگزار شد، نشان داد که مباحث هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و این جنس مباحث ضرورت هر آغاز درست حکمرانی سایبری است؛ یعنی معرفت‌شناسی فضای سایبر و انسان‌شناسی فضای سایبر مهم است. برخی از اساتید ممکن است اشتباه کنند و فکر کنند بدون این بنیان‌ها می‌توانند کار را درست پیش ببرند.

عقب‌افتادگی جدی حقوقی در حکمرانی سایبری

خیامی تصریح کرد: قرن‌هاست که فیلسوفان قائل به وجود مستقل جامعه هستند. در متون اسلامی ما جامعه مستقل است و باید منزه باشد و مورد بازخواست قرار می‌گیرد. باید دید آیا فضای سایبری وجودش مستقل است؟ نظام حقوقی ما عقب‌افتادگی جدی در حکمرانی سایبری دارد. ما نمی‌توانیم قوانین مطبوعات پیشین را در فضای مجازی پیاده کنیم. به سیاست‌گذاران و در رأسشان قوه قضائیه به عنوان دستاورد کنفرانس می‌گوییم نظام حقوقی فضای سایبر دچار خلأها و سکوت‌های مبهم و چالش‌برانگیزی است.

وی افزود: در حوزه فنی و مهندسی، نگاه فنی _ مهندسی یکی از نگاه‌های مهم در حوزه سایبری است اما آیا باید نگاه غالب باشد؟ دعوای میان ارتباطات توسعه و توسعه ارتباطات کی باید به نتیجه برسد؟ البته کسانی که در حوزه توسعه ارتباطات کار کردند، همیشه پیشی گرفته‌اند. نمی‌شود یک جمعی بدون مطالعه پیشین، ابرازی را توسعه بدهند و بعد حوزه‌های مختلف را صدا کنند تا شرایط را درست کنند.

رئیس کمیته رسانه و فضای مجازی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مجموعه مقالات و نشست‌ها می‌گوید برای حکمرانی درست سایبری باید هم فهمی رخ دهد. به ویژه برای ما که با پسوند اسلامی کار می‌کنیم و افتخار می‌کنیم کسی رهبر ماست که فرموده اگر این مسئولیت خطیر را نداشتم، مسئولیت فضای مجازی را بر عهده می‌گرفتم. مجموعه مقالات به ما می‌گوید تجارب جهانی را مرور کنید، آموزه‌های فراوانی در آن است البته با دقت و گزینش‌گری و نه منفعلانه. به صرف بومی‌سازی اکتفا نکنیم. سیاست‌گذاری‌هایمان گاه باید تولید یک فناوری جدید باشد. نباید برخورد منفعلانه باشد.

خیامی ادامه داد: مجموعه دستاوردهای پژوهشگران ما می‌گوید، دستگاه‌های مختلف حاکمیت باید از منافع بخشی خود عبور کنند و منافع کلی و نظام را ارجح قرار دهند. این امر، زین پس یک انتخاب نیست یک اجبار است. دنیای مجازی امروز فضای پیچیده و همگرایی است. آرایش دانشگاه‌های ما از آمادگی لازم برای این تغییرات برخوردار نیست. رشته‌های تحصیلی کنونی، آماده ایجاد یک حکمرانی سایبری که بتواند حاکمیت ملی را در جایگاه خود بنشاند، نیست. همه تلاش‌های بیرونی و سامانه‌ای باید انجام شود اما در نهایت این انسان با تعبیر عقل صالح است که می‌تواند از این محیط سربلند خارج شود. برای تربیت چنین انسانی آمادگی دارند یا خیر؟

خیامی در پایان به صاحبان مقاله‌ها توصیه کرد: گهگاه به سایر رشته‌ها و حوزه‌های علمی توجه کنید، در پژوهش‌ها روش را جدی‌تر بگیرید، ارتباط مباحث را با حکمرانی سایبری بازنگری کنید، اگر نمی‌توانیم وارد عرصه نظریه‌پردازی شویم، دست‌کم در نقد نظریه‌های موجود اهتمام کنیم تا جای ممکن ناظر به مسئله و میدان پژوهش کنیم و در انباشتی از داده‌ها و اطلاعات گم نشویم. این آسیب برخی از مقالات بود. باید به مقام تحلیل برسیم تا بتوانیم از این موقعیت به سلامت عبور کنیم.

در ادامه این مراسم، مقالات برگزیده اعلام شد. بر اساس جمع‌بندی نتایج به دست آمده از هیئت‌ داوران نخستین کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری»، رتبه اول به مقاله «حکمرانی سایبری از طریق فناوری مبتنی بر ارزش‌های بومی، راهبرد فعالانه خط مشی‌گذاری در فضای مجازی» از حجت حاجی محمدی یزدی و رتبه دوم به مقاله «سواد رسانه‌ای؛ استراتژی تاب‌آوری در حکمرانی سایبری» از لیلا تراب زاده، تعلق گرفت. همچنین مقاله «بنیان‌های نظری آموزش سوادهای نوین در فضای سایبری» از محمد عترت‌دوست و مقاله «مزد و بومی‌سازی آموزش سواد مالی در نظام آموزشی رسمی کشور» از عابد دمسازی زاده و سیدمهدی ناجی اصفهانی شایسته تقدیر شناخته شدند.

یادآور می‌شود، کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری»، با درجه علمی ISC توسط باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو و مشارکت دانشگاه تهران، کمیسیون ملی یونسکو و فدراسیون باشگاه‌های یونسکو و همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور برگزار شد.