نحوه تکیه صوتی بر «کلمات مقطوع و موصول در قرآن» + فیلم
در ادامه «آموزش تکیه‌های صوتی بر کلمات» با تدریس مهدی حسنی، حافظ کل قرآن و مؤلف کتاب میزان‌القرائة به کلمات مقطوع و موصول در قرآن پرداخته می‌شود.
به گزارش ایکنا، فایل تصویری و متن سیزدهمین قسمت «آموزش تکیه‌های صوتی بر کلمات» با تدریس مهدی حسنی، حافظ کل قرآن و مؤلف کتاب میزان‌القرائة (نخستین کتاب در کشور که درباره نَبر و آکسان‌ها در قرآن کریم به رشته تحریر درآمده است) ارائه می‌شود.
«در این جلسه به «کلمات مقطوع و موصول در قرآن» پرداخته می‌شود. برخی از کلمات در قرآن هستند که از دو کلمه تشکیل شده‌اند که بیشتر مواقع این کلمات به صورت متصل به هم نوشته شده‌اند که اصطلاحاً به آنها موصول و وصل شده می‌گویند و در برخی از مواقع احتمال دارد، جدای از هم نوشته شده باشند که به آن مقطوع نیز می‌گویند. این کلمات به سه دسته تقسیم می‌شوند؛
1-برخی از کلمات، همیشه مقطوع هستند. (تکیه به حرف بعد از ساکن قرار خواهد گرفت)
مثل: أن لَم، عَن مَن، حَیثُ ما
2-برخی از کلمات همیشه موصول هستند که چند دسته هستند؛
الف) إلّا (معنای شرط می‌دهد و نه استثنا و از (إن+ لا) تشکیل شده است) و تکیه بر «لام» است و در پنج موضع از قرآن، إلّا اینگونه است؛
- سوره انفال، آیه 73 «... إِلَّا تَفۡعَلُوهُ تَكُن فِتۡنَةٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَفَسَادٞ كَبِيرٞ»
- سوره توبه، آیه 39 « إِلَّا تَنفِرُواْ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا»
- سوره توبه، آیه 40 «... إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدۡ نَصَرَهُ ٱللَّهُ»
- سوره هود، آیه 47 «... وَإِلَّا تَغۡفِرۡ لِي وَتَرۡحَمۡنِيٓ أَكُن مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ»
- سوره یوسف، آیه 33 «... وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ»
نکته»» در سایر موارد «إلِا» به معنای استثنا است و تکیه صوتی بر روی همزه قرار خواهد گرفت.
ب) مورد دوم کلماتیست که همیشه در قرآن به صورت موصول می‌آیند مثل «أمّا» (تکیه بر روی همزه است) مثل:
- فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ
- فَأَمَّا مَنْ طَغَى
- وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ
ج) مورد سوم «مِمَّن» است که متشکل از «مِن» + « مَن» است که تکیه صوتی بر «م» دوم است.
د) مورد چهارم از این کلمه همیشه موصول نوشته شده اما در واقع از دو کلمه مقطوع است مثل «یَومَئِذٍ» (تکیه بر روی «ی» و «ئ» است)، حینئذٍ (تکیه بر روی «ح» و «ئ» است).
نکته »» برای اینکه تلاوتمان تصنعی و شلوغ نشود، ضرورتی بر تکیه بر روی «یاء» و «حاء» نیست.
3- کلماتی هستند که در قرآن به دو صورت نوشته شده است، این کلمات گاهی به صورت مقطوع (جدای از هم) است و گاهی نیز به صورت موصول (پیوسته به هم) نوشته شده است.
الف) کلمه أن لا ـ ألّا است در هر دو مورد منظور «الله» است و یک معنا دارد و تکیه بر «لا» است. مثل:
أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
ب) إن ما ـ إمّا تکیه بر «ما» است. مثل وَ إِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ
پ) مورد دیگر أم ما ـ أمّا، تکیه بر «ما» است.
ت) کلمه مِن ما ـ مِمّا مثل: وَ أَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْناكُمْ
ث) کلمه أم مَن ـ أمَّن تکیه بر «م» مفتوح است مثل أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ و أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا
ج) کلمه إنّ ما ـ إنّما، تکیه بر «ما» و در إنّما بر «ن» است. اگر «ما» از نوع مای کافه است تکیه بر «ن» است مثل إِنَّمَا اللَّهُ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ و اگر «ما» موصول باشد تکیه بر «ما» است مثل إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لآتٍ وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ
چ) کلمه أنَّ ما ـ أنَّما تکیه بر ما است مثل أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ
ح) کلمه کُلَّ ما ــ کُلَّما، تکیه بر «ل» است.
د) کلمه بئس ما ـ بئسما، تکیه بر روی «ما» است مثل بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ و یا لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ
ذ) کلمه فی ما ـ فیما، تکیه بر «ما» است مثل فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ.
ر) کلمه أین ما ـ أینما که به دو صورت است اگر مای آن کافه باشد تکیه بر روی «ن» است مثل أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ و اگر مای آن موصول باشد تکیه بر «ما» است. که در سه جای قرآن است؛
قَالُوا أَيْنَ مَا كُنْتُمْ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ - وَ قِيلَ لَهُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ تَعْبُدُونَ - ثُمَّ قِيلَ لَهُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ تُشْرِكُونَ
ز) کلمه إن لم ـ إلَّم، تکیه بر «ل» است.
م) کلمه أن لن ـ ألّأن که تکیه به بعد از حرف ساکن است مثل أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظامَهُ و أَلَّنْ نَجْعَلَ لَكُمْ مَوْعِدًا
ن) مورد دیگر کی لا ـ کیلا، تکیه بر «لا» است مثل لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ.
و) کلمه أن لو ــ ألَّو مثل وَأَن لَوِ استَقاموا عَلَى الطَّريقَةِ لَأَسقَيناهُم ماءً غَدَقًا.
ه) کلمه ابنَ أُمَّ ــ ابنَؤُمَّ و تکیه بر «أ» و «ؤ» است.
