گسترش فرهنگ مطالعه از نهاد خانواده نشئت می‌گیرد
استادیار دانشگاه گیلان گفت: به منظور گسترش فرهنگ مطالعه باید نهاد خانواده را با کتاب و مقوله کتابخوانی آشنا کرد اما برای رسیدن به این امر ضرورت دارد صبر و حوصله را در پیش گرفت.
نوروز امینی، استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه گیلان به‌مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی، در گفت‌و‌گو با ایکنا از گیلان گفت: بی‌تردید راه سعادت انسان، یادگیری است. انسان تا زمانی که یاد می‌گیرد، زنده است و از زمانی که یادگیری را متوقف کند و به رکود برسد، در حقیقت مرگ انسان آغاز می‌شود. برای یادگیری نیز راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از معتبرترین و دقیق ترین آنها کتاب است.
امینی با تأکید بر اهمیت کتاب و کتابخوانی در اسلام، بیان‌کرد: معجزه پیامبر(ص)کتاب است و نخستین آیاتی که بر پیامبر نازل می‌شود، امر به خواندن است که حکایت از دعوت ویژه اسلام به علم‌آموزی دارد که یکی از مسیرهای آن، کتابخوانی است. امام صادق(ع) به یکی از یاران خود فرمودند؛ «هر اطلاعاتی که داری روی کاغذ بیاور و آن را بین اطرافیانت منتشر کن تا در صورتی که از دنیا رفتی، کتاب‌هایت از تو ارث بماند زیرا در آینده زمان‌های پرفتنه‌ای خواهد آمد که انسان‌ها در آن زمان، فقط با کتاب‌هایشان می‌توانند انس بگیرند و به آرامش رسند.» انسانی که با کتاب خو گرفته و جذب آن شود، فکرش برای دقایقی از همه دغدغه‌های دنیا فارغ شده و با مطالعه به آرامش دست می‌یابد. در روایات، کتاب مایه رشد و ارتقای انسان معرفی شده است.
کتاب آسمانی قرآن، مناسب برای همه مخاطبان
استادیار دانشگاه گیلان مطرح کرد: در دعوت مردم به کتابخوانی باید کتاب مناسب هر فرد در نظر گرفته شود. در این میان تعدادی کتب وجود دارد که برای هر مخاطبی مفید هستند که یکی از آنها، کتاب آسمانی قرآن است. قرآن برای هر سلیقه‌ای با هر درجه‌ای از سواد، حرفی برای گفتن داشته و برای ارتقای سطح عمومی زندگی بشر نازل شده است. کلمه «مبارک» که در قرآن آمده است از ریشه برکت می‌آید و برکت به معنای خیر کثیر و سرشار است. قرآن، چند چیز را مبارک معرفی کرده است که از جمله آنها خانه کعبه، سرزمین مکه، شب قدر و خود قرآن کریم است.
امینی تصریح‌کرد: انسان، هر اندازه بیشتر با قرآن ارتباط بگیرد، در هربار رجوع به آن، بر دانشش افزوده می‌شود و این دانش باعث ارتقای او به سطحی بالاتر می‌شود و این سیر رشد و تکامل تا بی‌نهایت ادامه می‌یابد، زیرا قرآن از علم بی‌انتهای خداوند سرچشمه گرفته و کسی که با این علم پیوند یابد، رشد و ترقی‌اش بی‌انتها و توقف‌ناپذیر خواهد بود. خداوند در قرآن می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اجابت‌کنید پیامبر را زمانی که شما را به چیزی که شما را زنده می کند، فرا می‌خواند». یکی از چیزهایی که انسان را زنده می‌کند، انس با قرآن و ارتباط دائم با اوست.
وی افزود: متأسفانه گاهی مواقع، انس با قرآن، در سطح عمومی صرفاً به ختم قرآن و روخوانی آن تقلیل داده می‌شود. البته قرائت قرآن نیز ارزشمند است و ثواب فراوانی دارد، اما تدبر در قرآن و انس با آن به‌معنای روخوانی و ختم صرف قرآن نیست. در روایات داریم که اهل بیت به طور مداوم قرآن را ختم می‌کردند، اما این بدان معنا نیست که صرفا سریع‌خوانی کنند. باید توجه داشت مطالعه پی‌درپی قرآن صرفاً برای ختم آن و کسب ثواب نیست، بلکه هدف از آن عمق‌بخشی به دانسته‌هایی است که در هر بار رجوع به قرآن، به‌دست می‌آوریم.
ارتقای کیفیت زیست اجتماعی با افزایش مطالعه
پژوهشگر برتر آکادمی علوم و تکنولوژی ایران، با اشاره به آمار پایین کتابخوانی در جامعه، بیان کرد: یکی از بزرگترین آسیب‌های جامعه کنونی پایین بودن آمار مطالعه است در حالیکه نرخ مطالبات بسیار بالاست و تناسبی با سطح مطالعه افراد ندارد. این بسیار پسندیده است که انسان بخواهد به زندگی ایده‌آل و رفاه کامل برسد، اما این امر با ادعا و تنها پرداختن به ظواهر حاصل نمی‌شود. موجی که در کشور تحت عنوان مدرن زندگی کردن به‌وجود‌آمده و به نوعی تقلید ناشیانه از سبک زندگی کشورهای توسعه‌یافته است، درحقیقت بیراهه‌ای است که انتخاب شده، زیرا دستیابی به زندگی جمعی باکیفیت، تنها با ارتقا مطالعه و سطح فرهنگ و سواد قابل وصول است نه چیز دیگر. هر اندازه آگاهی جمعی، که محصول مطالعه است، افزایش یابد، سطح زیست عمومی و کیفیت زیست اجتماعی بشر ارتقا می‌یابد.
امینی با اشاره به اهمیت ارتقای فرهنگ مطالعه، ادامه داد: برای گسترش فرهنگ مطالعه باید از خانواده شروع کرد. یعنی ما باید نهاد خانواده را با کتاب آشنا کنیم، اما باید توجه‌کنیم که این کار، فرآیندی زمان‌بر است و صبر و حوصله می‌خواهد. رفتار انسان‌ها و زیربنای شخصیت آنها در خانواده شکل می‌گیرد و کودک، عادات، رفتار و الگوهای خود را از بزرگترهایش می‌گیرد. در خانواده‌ای که والدین بخشی از روز خود را با کتاب بگذرانند، کودک یاد می‌گیرد که کتاب بخشی از زندگیست و همانطور که ساعاتی از شبانه‌روز را برای غذاخوردن، عبادت، ورزش و غیره صرف می‌کنیم، لازم است وقتی را هم به خواندن کتاب اختصاص دهیم.
وی ادامه داد: اگر خانواده را به این نقطه برسانیم که در ساعتی از روز اعضای خانواده به‌صورت انفرادی یا جمعی کتاب بخوانند، به مرور در نسل‌های بعد فرهنگ مطالعه جا خواهد‌افتاد. البته ورود کتاب به نهاد خانواده نیازمند این است که سایر دغدغه‌ها مانند دغدغه‌های معیشتی خانواده برطرف شود و آرامش فکری در جامعه فراهم شود. همچنین راه‌های دیگری نیز باید توسط نهادهای مربوطه دنبال شود مثل تشویق، جایزه، مسابقات کتابخوانی و غیره که در جای خود ثمربخش است.
تاریخ و ادبیات، دو حوزه مهم مطالعات عمومی
پژوهشگر برتر آکادمی علوم و تکنولوژی ایران در پاسخ به این سؤال که چه کتاب‌هایی برای مطالعه عموم مردم مناسب است، گفت: به‌طور خاص اگر بخواهیم به موضوعات ارتقابخش سطح فرهنگ عمومی اشاره کنیم، دو حوزه تاریخ و ادبیات برای مطالعه عموم مردم مفید و ضروری است. وقتی صحبت از مطالعه عمومی می‌شود، آن مطالعه‌ای مدنظر است که ماحصل آن در درازمدت به‌عنوان عامل ارتقابخش فرهنگی در اجتماع دیده شود. لذا از میان همه موضوعات و رشته‌ها، مطالعه تاریخ به معنای مطالعه سرگذشت پیشینیان که نوعی انتقال تجربه بشر است مثل مطالعه تاریخ تحلیلی شامل عوامل ظهور و سقوط تمدن‌ها، عوامل پیشرفت تمدن‌ها و غیره می‌تواند در ارتقا فرهنگی جامعه تاثیرگذار باشد. ادبیات نیز به‌خاطر پیوندش با تاریخ و اجتماع بشر حائز اهمیت است. ادبیات هر قومی منعکس‌کننده فرهنگ آن ملت و حکایت‌کننده سنت‌های آن‌هاست. برای آشنایی با سایر ملل جهان هم، باید به ادبیاتشان رجوع‌کرد و اساساً ادبیات مایه نزدیکی ملت‌هاست، چون در متن‌های ادبی است که احساسات و عواطف و باورها و بن‌مایه‌های فکری هر ملتی منعکس می‌شود و انسان وقتی ادبیات ملت‌های مختلف جهان را مرور می‌کند، با آنها احساس نزدیکی و نوعی همذات‌پنداری می‌کند.
وی در انتها به کتب برجسته ادبی کشورمان اشاره‌کرد و افزود: برای مثال گلستان و بوستان سعدی، ضمن اینکه اثر فاخر ادبی به شمار می‌روند، از نظر محتوای فرهنگی‌شان هم درخور توجه هستند و برای همه قشرها حرفی برای گفتن دارند. هر باب گلستان و بوستان، یک قشری از جامعه را هدف قرار می‌دهد، برای سیاست‌مداران باب سیرت پادشاهان دارد، برای جوانان باب عشق و جوانی، برای پیران باب در آداب پیری، برای درویشان باب در اخلاق درویشان و همینطور برای هر قشر و گروه و هر نوع سبک زندگی، یک بابی جداگانه دارد که سرشار از پندها و نصایحی است که در قالب داستان و حکایت و شعر سازماندهی شده است. مثنوی معنوی هم همینطور است و کتب ارزشمند دیگری چون کیمیای سعادت، بهارستان جامی، شاهنامه فردوسی و کتب ادبی برجسته جهان، که همه آنها برای مطالعه عموم بسیار ارزشمند هستند.
انتهای پیام
