آیا طالبان امروزی از اقدامات طالبان اول دفاع می‌کند؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) گفت: طبق گفته سخنگویان طالبان و دفاع آن‌ها از طالبان اول می‌توان نوعی پذیرش و ارتباط با طالبان اول را برداشت کرد، پس در نتیجه باید مسئولیت اقدامات و خسارات را برعهده بگیرند.
به گزارش ایکنا از قم، عباسعلی عظیمی شوشتری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، شامگاه چهارم شهریورماه در پنجمین پیش‌نشست مجازی همایش «حقوق بین‌المللی و مخاصمات مسلحانه در منطقه» بیان کرد: به‌طور کلی در یک تقسیم‌بندی دو دسته مخاصمات وجود دارد؛ اول مخاصمات مسلحانه بین‌المللی که مشمول ماده دو مشترک کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو است و به آن مخاصمات بین‌المللی گفته می‌شود و کنوانسیون‌های چهارگانه به همراه پروتکل الحاقی اول در آن اعمال می‌شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) ادامه داد: چنین مخاصمات در حد و اندازه‌ای است که مشمول حقوق بشردوستانه شود که از جمله آن‌ها می‌توان به جنگ عراق و ایران و بخش اول مخاصمه آمریکا و افغانستان که حدود 20 سال پیش بوده، اشاره کرد.
وی افزود: دسته دیگر مخاصمات، مخاصماتِ مسلحانه طولانی‌مدت بین نیروهای دولتی و نیروهای در قلمروی دولت است؛ در واقع اصلی‌ترین شرط این مخاصمات طولانی‌مدت بودن آن است و این مدت طولانی باید به‌حدی باشد که بتوان آن را در حد مخاصمه دانست.
عظیمی شوشتری اضافه کرد: در چنین وضعیتی که به‌وجود می‌آید طرفین جنگ یک دولت و یا افراد مسلح است، یا چندین دولت درگیر جرم می‌شوند؛ مثل مخاصمه‌ای که در یوگسلاوی صورت گرفت و چندین دولت درگیر آن بودند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) گفت: چند شرط برای چنین مخاصمه‌ای وجود دارد، اول اینکه حداقل خشونت را داشته باشد یعنی یک نیروی نظامی و ارگان نظامی مانند ارتش نیز وارد درگیری می‌شود؛ در ضمن این اقداماتِ گروه مسلحانه نیز باید سازمان‌یافته باشد و همچنین سازوکارهای فرماندهی را به‌طور کامل در قالب یک گروه تعریف شده داشته باشد.
وی ادامه داد: علاوه بر موارد گفته شده معمولاً این گروه باید بر یک بخشی از کشور حاکمیت داشته باشد به شکلی که بتواند برخی از مقررات پروتکل الحاقی را که مشمول آن می‌شوند اجرا کند؛ مثلاً بتوانند عملیات نظامی انجام دهند و تشریفات و مقررات این پروتکل را به‌طور کامل اعمال کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) افزود: نسبت مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی در ماده دو مشترک تصریح شده است، با افرادی که در جنگ شرکت ندارند و غیرنظامیان شامل قواعد و مقررات هستند، همچنین باید این قوانین در مورد آن‌ها رعایت شود.
وی اضافه کرد: مخاصماتِ مسلحانه غیر بین‌المللی از حقوق بشردوستانه جدا نیست بلکه اصول و کلیات این مقررات در این نوع مخاصمات جاری می‌شود؛ البته یک سری درگیری‌های داخلی وجود دارند، مانند شورش‌های خیابانی که به مخاصمات غیر بین‌المللی هم نمی‌رسد.
شوشتری عظیمی گفت: در مورد مبارزان و رزمندگان هم دو نوع مبارز داریم در نوع اول مبارزان از این جهت بررسی می‌شوند که مشخص شود کنوانسیون سوم ژنو شامل آن‌ها می‌شود یا خیر؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) ادامه داد: برخی از مقالات بیان می‌کنند که افراد در مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی مبارز به حساب نمی‌آیند، این پندار غلط است؛ چرا که طبق قوانین مربوطه افراد در مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی نیز مبارز محسوب می‌شوند.
وی بیان کرد: بنابراین در حقوقِ مخاصماتِ مسلحانه غیر بین‌المللی نیز مبارزه وجود دارد و وقتی که برای افراد بالغ بودن و غیر مبارز بودن تعریف می‌شود، وظایف و مقررات بشر دوستانه در قالب مبارز برای این افراد تعریف می‌شود.
عظیمی شوشتری افزود: وضعیت افغانستان به دو مقطع تقسیم می‌شود؛ اول آمریکا به افغانستان حمله کرد که در ابتدای امر تا زمان اشغال، قوانین و مقررات مشترکی برقرار می‌شود؛ وقتی این امر به پایان رسید از ماده دو مشترک به ماده سه مشترک انتقال یافت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) اضافه کرد: مقطع دوم وضعیت کنونی است؛ اگر یک ترسیم از وضعیت فعلی وجود داشته باشد روشن می‌شود که طالبان از قطر نیز شهرهایی را در اختیار داشتند و درگیری بین نیروهای مسلح اشرف‌غنی و طالبان صورت می‌گرفت؛ قاعدتاً با عنوان یک مخاصمه غیر بین‌الملل با موضوع ماده سه مشترک تلقی می‌شود در نتیجه قوانین و مقررات پروتکل الحاقی دوم بر آن‌ها حاکم است و قوانینی که ماده سه مشترک به آن اشاره کرده است.
وی ادامه داد: اکنون که طالبان حاکم بر کابل شده است چند مسئله به وجود می‌آید که به این شرح است؛ اول اینکه طالبان زمانی که آمد به‌عنوان یک دولت حاکم شد و اگر کسی ادعای جنگ با آن‌ها کند مخالفت با دولت است و در بخش مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی قرار می‌گیرد.
عظیمی شوشتری بیان کرد: در مخاصمات بحث کیفری به‌وجود می‌آید که دستگیری و مجازات افراد که عامل درگیری هستند، وظیفه دولت و به‌عهده افراد خاصی در افغانستان است؛ همچنین طالبان به‌گفته خود بر اساس حقوق و مقررات داخلی خود اقدام به مجازات مرتکبین جنگی خواهد کرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) گفت: بنابراین دولت مکلف است که بر اساس مبارزات داخلی اقدام کند تا افرادی را که مرتکب این عمل شده‌اند دستگیر، محاکمه و مجازات کند.
وی افزود: نکته بعدی این است که بررسی شود آیا دولتِ مستقر شده این مسئولیت را دارد یا نه؛ همچنین باید تحلیلی انجام شود که طالبان تا چه میزان مانند طالبان 20 سال پیش است.
عظیمی شوشتری اضافه کرد: با توجه به اینکه طالبان هنوز ملاعمر را مقدس می‌دانند اما خود را جدایی از آن دانسته‌اند و به نوعی ارتباط خود را با چیزی که قبلا صورت گرفته قطع کرده‌اند؛ حالا باید بررسی شود که افراد مسئولیتی در قبال خسارات گذشته را دارند یا نه.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) در پایان تصریح کرد: اما در ظاهر طبق گفته سخنگویان طالبان مانند ملا محمد نعیم این گروه از طالبان اول دفاع می‌کند و این به نوعی ارتباط با طالبان اول و پذیرش اعمال آن‌هاست.
انتهای پیام
