مروری بر دستاوردهای دوران امامت امام رضا(ع)

به گزارش ایکنا از قم، دومین نشست علمی از سلسله نشست‌های پنجمین همایش علمی «سیره امام رضا(ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها»، با عنوان «روش‌شناسی استنباط سیره اجتماعی امام رضا(ع)» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمنذر حکیم، رئیس پژوهشکده الذریته النبویه(ص) عصر روز گذشته، 22 خردادماه به همت نمایندگی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در قم، برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین حکیم بیان کرد: ما بدون توجه به مسئله اهداف رسالت و تحولات میدانی عصر و مقاطع مختلف تاریخی و بدون اهداف علنی و مخفیانه مخالفان اهل بیت(ع) نمی‌توانیم وارد عرصه روش‌شناسی سیره ائمه اطهار(ع) شویم.

وی به مجموعه 14 جلدی کتاب «اعلام‌ الهدایة و پیشوایان هدایت» که در سال 85 به زبان فارسی به چاپ رسیده است، اشاره کرد و افزود: با یک رویکرد قرآنی در روش‌شناسی به چاپ این مجموعه رسیده‌ایم و از منابع تاریخی موجود نیز بهره‌مند شدیم.

استاد درس خارج فقه حوزه با اشاره به اینکه جلد 10 این مجموعه در خصوص امام رضا(ع) است، گفت: یکی از اصول روش‌شناسی که در این کتاب به‌کار بردیم آن است که نگاه ما به سیره اهل بیت(ع) که وظیفه هدایت‌گری جامعه بشری را به عهده گرفتند کل‌نگرانه و جامع بود.

وی اظهار کرد: اهل‌ بیت(ع) نور واحدند و اگر هر کدام ایشان جای دیگری بودند، رفتار یکسانی داشتند، همان انسانی که به تعبیر رهبر انقلاب، گویی ۲۵۰ سال عمر کرده ‌است «کُلُهم نورٌ واحد؛ هر کدام از این‌ها که یک حرفی زدند، این حرف در حقیقت از زبان آن دیگران هم است. هر کدام از این‌ها که یک کاری انجام دادند، این در حقیقت کار آن دیگران هم است. یک انسانی که ۲۵۰ سال گویی عمر کرده است. تمام کارهای ائمه در طول این ۲۵۰ سال، کار یک انسان با یک هدف، با یک نیت و با تاکتیک‌های مختلف است.»

حجت‌الاسلام حکیم بیان کرد: در هر جلد، ابتدا خلاصه‌ای چند صفحه‌ای از تاریخ زندگی هر معصوم و مهم‌ترین فراز و فرودهای تاریخی زندگی ایشان ارائه می‌شود، پس از آن، مخاطب در سه سطح مختلف که از اجمال به ‌تفصیل می‌رود، فهم عمیق‌تری از زندگی و سیره‌ آن امام و شرایط تاریخی آن مقطع پیدا می‌کند؛ کتاب زمینه‌ تاریخی دارد و پرداختن به مباحث کلامی یا فقهی و حدیثی متناسب با هر معصوم باعث نمی‌شود خط کلی خود را گم کند.

وی افزود: یکی از اصولی که در روش‌شناسی باید مراعات شود، محکمات قرآنی و حدیثی اعم از محکمات نبوی و محکمات تاریخی و مسلمات مذهب اثنی عشری است و باید آن‌ها را اصل قرار داده و مسائل متشابه را در پرتوی این محتوا باید تفسیر و بیان کرد که این مجموعه داراست.

حکیم به اصل دیگری که در این مجموعه رعایت شده است اشاره کرد و گفت: تفکیک استراتژی‌ها و تاکتیک‌هاست، زیرا هر یک از امامان معصوم(ع) استراتژی اصلی رسالت خاتم پیامبران را دستورالعین خویش قرار داده و تاکتیک‌های آن‌ها متفاوت است.

وی به دستاوردهای رسالت خاتم انبیا اشاره کرد و ادامه داد: این رسالت به‌طور کامل دریافت می‌شود و توسط پیامبر اعظم(ص) در اختیار بشریت قرار می‌گیرد و این اولین دستاورد رسالت خاتم انبیا به‌شمار می‌رود و مسئولیت پاسداری از این رسالت بر عهده امامان معصوم(ع) در کل مسیر هدایت‌گری آن‌ها بود.

حکیم به دومین دستاورد رسالت خاتم انبیا اشاره کرد و گفت: امت اسلامی که خاتم انبیا(ص) آن را با دستان خویش رشد داده و تحویل امامان پس از خویش داده است باید حفظ و نگهداری شود و در مسیر تکامل قرار بگیرد و حراست از این امت یکی از اهداف مهم رسالت امامان معصوم(ع) بود.

استاد درس خارج حوزه ایجاد یک حکومت و دولت اسلامی با ربوبیت و شهامت خاتم پیامبران(ص) را از دیگر دستاورد ایشان دانست و افزود: در رأس این دولت باید انسان‌های شایسته و برگزیده‌ای که بتوانند آنچه که خداوند متعال برای بشریت خواسته است انجام دهند، قرار بگیرند.

وی بیان کرد: کسانی که آمدند و تلاش کردند تا اهل بیت(ع) را به نوعی کنار بزنند و بشریت را از هدایت‌گری آنان محروم کنند، جامعه اسلامی وارد یک چالش بسیار مهمی می‌شود که این چالش باید با نقش‌های تمام امامان معصوم(ع) مورد عنایت و بررسی قرار بگیرد که چگونه امت اسلامی از این چالش خارج شده است.

حکیم با اشاره به اینکه نقشه‌های دشمنان برای اسلام‌ستیزی باید توسط ائمه معصوم(ع) خنثی می‌شد، گفت: همان‌گونه که نقشه‌های دشمنان اسلام و ائمه معصوم(ع) پیچیده‌تر می‌شد راه‌حل‌ها و موضع‌گیری‌های اهل بیت(ع) متکامل و جامع‌تر می‌شد.

وی تصریح کرد: زمانی که بنی‌امیه و بنی‌عباس هر جا از حضور ائمه معصومین(ع) احساس خطر کردند، برنامه براندازی ایشان را با قتل آن‌ها انجام می‌دادند اما مأمون فردی باهوش و زیرک بود و بدون به قتل رساندن امام رضا(ع)، ایشان را تحت نظارت خود و در محدودیت قرار داد و با حفظ امام در زیر چتر ولایتعهدی این محدودیت را اعمال کرد.

رئیس پژوهشکده الذریته النبویه(ص) گفت: مدیریت جامعه اسلامی و گرفتن زمام آن به دست یک انسان معصوم و آگاه، جا انداختن حقانیت خود در مقابل نقشه‌هایی که مخالفان برای به حاشیه راندن اهل بیت(ع) با روش‌های مختلف پی گرفته بودند به‌عنوان اصول سیره اجتماعی امامان به‌شمار می‌رود که هر کدام در عصر خویش به کار بردند.

وی بیان کرد: بسترسازی و زمینه‌سازی برای دولت جهانی مهدی آل محمد که در حقیقت ثمره اصلی این رسالت خاتم انبیا خواهد بود که این را در سیره اهل بیت(ع) می‌بینیم و در همه تاریخ امامان معصوم(ع) قابل مشاهده است.

حکیم به دستاورد دوره علوی امامت امام رضا(ع) و سیره اجتماعی ایشان اشاره کرد و افزود: آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی از وضعیت موجود، آموزش نیروهای مؤمن و انقلابی، تربیت علمی و اخلاقی و رفتاری نیروهای مؤمن، افزایش سطح بصیرت و فهم آنان، الگودهی و الگوسازی، کاشتن روحیه تحول‌خواهی و تحول‌آفرینی، توجه به پیشگیری پیش از درمان، آینده‌نگری و قدرت پیش‌بینی آینده، رعایت توان و ظرفیت‌های مومنان مکتب اهل بیت(ع) و پیروان آن‌ها و عدم غفلت از عامه مردم و نیازهای عمومی جامعه اسلامی و تلاش برای پاسداری از حکومت اسلامی و نمایاندن چهره زیرکانه حاکمان خلافت از سیره اجتماعی امام رضا(ع) استنباط می‌شود.