دسترسی به تنها دایرةالمعارف شیعی قرآن کریم در پرتال جامع علوم و معارف قرآن

محمود متین‌فر، رئیس اداره فناوری و فرآوری اطلاعات پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره پرتال جامع علوم و معارف قرآن، اظهار کرد: پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1366 آغاز به‌کار کرد و وظایفی مثل تأمین منابع و اسناد قرآنی، طبقه‌بندی و ساماندهی معارف قرآنی و مهم‌تر از همه، تدوین فرهنگ‌نامه‌ها و دایرة‌المعارف‌های قرآنی را بر عهده دارد. در واقع پژوهشکده با این رویکرد آغاز به کار کرد و در حال حاضر به‌عنوان بزرگترین مرکز قرآن‌پژوهی کشور فعالیت می‌کند. این پژوهشکده پنج گروه پژوهشی شامل تفسیر قرآن، علوم قرآنی، مطالعات تطبیقی، دایرة‌المعارف‌های قرآنی و فرهنگ‌نامه‌های قرآنی دارد و جزو اولین مراکز قرآنی در کشور بود که اولین نرم‌افزار قرآنی را در سال 1370 ارائه کرد.

وی افزود: پژوهشکده سایت‌های قرآنی متنوعی داشت و اطلاعات مختلف قرآنی را در بسترهای مختلف ارائه کرده بود. در سال 1395، پرتال جامع علوم و معارف قرآن با هدف تجمیع محتوای تولیدی پژوهشکده که در بسترهای مختلف ارائه شده بود و نیز ارائه خدمات علمی پژوهشی به محققان قرآنی راه‌اندازی شد.

رئیس اداره فناوری و فرآوری اطلاعات پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن بیان کرد: پرتال جامع علوم و معارف قرآن از بخش‌های مختلف تشکیل شده است که یکی از قسمت‌های اصلی آن، قرآن نام دارد. در این قسمت، متن قرآن به همراه 10 ترجمه فارسی، سه ترجمه خارجی و 21 عنوان تفسیر به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی به علاوه برداشت‌های تفسیری درباره تمام آیات قرار دارد.

متین‌فر اضافه کرد: یکی دیگر از قسمت‌های پرتال، فرهنگ‌نامه‌ها است که محتوای آن را مجموعه 33 جلدی فرهنگ قرآن که توسط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شروع و سپس به وسیله پژوهشگران پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن تکمیل شد، تشکیل می‌دهد، در واقع متن کامل این مجموعه در ساختاری درختی، با سه هزار مدخل اصلی و 60 هزار نمایه ارائه شده است. در قسمت دایرة‌المعارف‌های قرآنی، متن 16 جلد از دایرة‌المعارف قرآن کریم که تاکنون منتشر شده و همچنین دانشنامه‌های تخصصی در زمینه‌های اصول، اخلاق، فقه و... قرار دارد و هر جلد جدیدی از دایرةالمعارف که منتشر شود، ما بلافاصله محتوای آن را آماده کرده و در پرتال قرار می‌دهیم. دانشنامه‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف نیز که به مرور زمان تولید می‌شود، در پرتال قرار می‌گیرد. یکی از کارهای بسیار فاخر پژوهشکده، دانشنامه تخصصی نوجوانان نام دارد که تاکنون سه جلد آن منتشر و محتوای آن در قسمت دایرةالمعارف‌های قرآنی پرتال ارائه شده است.

وی ادامه داد: در قسمت مقالات قرآنی، در حال حاضر امکان دسترسی به متن کامل بیش از 13 هزار مقاله قرآنی به‌صورت دسته‌بندی موضوعی و رایگان برای استفاده محققان وجود دارد. در قسمت پایان‌نامه‌های قرآنی، حدود چهار هزار پایان‌نامه قرآنی به‌صورت طبقه‌بندی موضوعی معرفی، در قسمت پرسمان بیش از هفت هزار پرسش و پاسخ قرآنی به‌صورت موضوعی تنظیم و در قسمت کتابخانه نیز تمام کتاب‌های منتشره در پژوهشکده که بیش از 120 جلد را شامل می‌شود، ارائه شده است.

رئیس اداره فناوری و فرآوری اطلاعات پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن گفت: قبل از راه‌اندازی پرتال، سایت‌ها و پلتفرم‌ها و نرم‌افزارهای قرآنی در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن وجود داشت که اطلاعات همه این‌ها در پرتال قرار داده شد. نمونه مشابه این پرتال در کشور وجود دارد، با این تفاوت که فرهنگ‌نامه‌ها و دایرةالمعارف‌های قرآنی ارائه شده در پرتال، تولید خود پژوهشکده است و فقط در این پرتال قرار دارد. دایرةالمعارف قرآن کریم که به آن اشاره شد، تنها دایرةالمعارف قرآنی جهان اسلام است که شیعیان در حال تدوین آن هستند و محتوای آن در پرتال جامع علوم و معارف قرآن ارائه شده است.

وی تصریح کرد: بخش مهمی که در حال اضافه کردن آن به پرتال هستیم، فرهنگ‌نامه‌ها و دانشنامه‌های تخصصی نام دارد که تاکنون در 20 موضوع تولید شده است. علاوه بر این، پرتال جامع علوم و معارف قرآن چندزبانه شامل فارسی، عربی و انگلیسی بوده که البته به زبان انگلیسی، محتوایی ارائه نشده است. محتوایی که در پرتال وجود دارد، برای عموم مردم خاصه محققان و پژوهشگران قابل استفاده است و با استفاده از دایرةالمعارف و فرهنگ‌نامه‌های قرآنی می‌توان به دریایی از معارف قرآنی برای تبلیغ، سخنرانی و پژوهش دسترسی داشت. اگرچه روزانه بالای پنج هزار بازدید از مجموع تمام بخش‌های پرتال وجود دارد، ولی هنوز جای خالی معرفی آن در مجامع پژوهشی و دانشگاهی احساس می‌شود که در این زمینه به مساعدت رسانه‌ها نیاز داریم تا محتوای غنی‌ای که در پژوهشکده تولید شده است، به مخاطبان هدف انتقال داده شود.