معلمی که قبل از شاعری متوجه لقمه حلال است
جواد محقق، شاعر و نویسنده پیشکسوت گرایش به شعر و ادبیات را مدیون شاعر و هنرمندی پدربزرگ علاقه پدر و مطالعه و داشتن یک کتابخانه بزرگ در منزل پدری می‌دانست. فرزندش حامد نیز طبع شاعری خود را محصول علاقه پدر و محیط فرهنگی و ادبی اهالی خانه می‌داند تا جایی که با از دو نسل متفاوت هستیم. تأثیر نگرش پدر به زندگی در او و سروده‌هایش دیده می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ جواد محقق، شاعر و نویسنده ادبیات بزرگسال و نوجوان است. وی سال‌ها در مدارس داخل و خارج از کشور، تدریس کرده، سپس به‌دلیل تجربه معلمی و سابقه فعالیت‌های فرهنگی و مطبوعاتی، سردبیر ماهنامه رشد معلم شد و طی ۱۳ سال، بیش از ۱۱۰ شماره آن را منتشر کرد. حامد و سجاد، دو فرزندش نیز مسیر شاعری و نویسندگی را پیش گرفته‌اند. خبرنگار فرهنگی ایکنا به مناسبت میلاد مسعود حضرت علی(ع) و روز پدر به سراغ جواد محقق رفته و با وی و یکی از فرزندانش درباره روحیه شاعرانگی‌شان به گفت‌وگو نشسته است؛
ایکنا ـ آقای محقق می‌خواهم ابتدا از شخصیت علی(ع) شروع کنم، به نظرتان چه چیزی در شخصیت ایشان وجود دارد که بسیاری از عاشقان را در سراسر جهان به خود جلب کرده است؟
شعر علوی از غنی‌ترین شاخه‌های شعر فارسی و اسلامی است و از شاعران مسیحی گرفته تا شاعران اهل سنت در سراسر جهان در مدح مولا علی(ع) به زبان‌های گوناگون شعر سروده‌اند، بنابراین چطور می‌توان شاعر شیعی بود و برای ایشان شعر نسرود. در واقع همه نیکی‌ها، پاکی‌ها، راستی‌ها، درستی‌ها، شجاعت، فرهنگمداری، محبت، دوستی، سلامتی نژاد، اخلاص و ... در وجود مقدس حضرت علی(ع) جمع شده است و اگر هر یک از اینها در هر جا و هر شرایطی در یک فرد وجود داشته باشد، طبیعی است دیگران جلب این شخصیت شوند.
شجاعت، بخشندگی، گذشت و ... به تنهایی قابل ستایش است و همواره در طول تاریخ مورد توجه دیگران قرار گرفته است. بنابراین اختصاص به زمان و مکان خاصی هم نداشته و ندارد. طبیعی است شاعر و هر انسان آزاده‌ای که از بخشی از اینها مطلع باشد و داستان، حکایت و روایتی شنیده باشد، شیفته این وجود می‌شود و به ستایش این شخصیت می‌پردازد.
در سال‌های اخیر روز میلاد حضرت علی(ع) به نام روز پدر هم نامگذاری شده و در واقع همین وجه پدری مورد توجه قرار گرفته است، این رویکرد را در شعر‌ها چطور دیدید؟
تعدادی شعر‌های مناسبتی به ویژه از زمانی که این روز به نام روز پدر نامگذاری شده است، دیده می‌شود، اما این انتخاب شاید به سخن پیامبر(ص) برمی‌گردد که فرمودند: «من و علی پدران این امت هستیم». طبیعی است که بسیاری از شاعران با توجه به مسئله هم درباره ایشان شعر سروده باشند.
شما به عنوان پدر کدام وجه از سیره امام علی بیشتر مورد توجه است؟
بسیاری از سیره‌های شخصیتی ایشان مورد غفلت قرار گرفته است، اما من هم مانند همه انسان‌های آزاده به همه صفات نیک ایشان علاقه داشته‌ام و تلاشم این بوده که به آنها نزدیک شوم.
شما دو فرزندتان در حوزه فرهنگ و ادب قلم می‌زنند، فضای فرهنگی و ادبی که شما برای آنها فراهم کردید چه تأثیری در آنها داشته تا پا جای پای شما بگذارند؟
در شرایط کنونی جامعه و با توجه به اینکه تعلیم و تربیت فرزندان فقط در خانه و خانواده از طریق پدر و مادر شکل نمی‌گیرد و نهاد‌های فرهنگی و هنری و حتی سیاسی و اجتماعی هم در این زمینه دخیل هستند، از این رو بخشی از این تعلیم و تربیت محصول و متعلق به فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه است، اما با توجه به اینکه سنگ بنای این تعلیم و تربیت بر عهده خانواده است ما هم تلاش کردیم براساس رهنمود‌های بزرگان دین که از لقمه حلال شروع می‌شود تا رفتار صحیح، پیش روی فرزندان قرار دهیم؛ آنها نیز خودشان را به شخصیت این بزرگان نزدیک کنند.
شعر را از کجا آغاز کردید؟
پدربزرگی داشتم که خطاط، خوشنویس و شاعر بودند، متأسفانه ایشان را درک نکردم، اما کمابیش نام و یاد و آثارش در خانواده وجود داشت، شاید عوامل وراثتی در این زمینه دخیل بوده است، اما آنچه مرا بیشتر به شعر و ادبیات علاقه‌مند کرد، شخصیت پدرم بود که کتابخانه‌ای از آثار ادبی گرانسنگ فارسی در آن وجود داشت و می‌توانستم از آنها بهره بگیرم، همچنین با وجود اینکه پدرم شعر نمی‌سرود، اما علاقه‌مند به ادبیات و شعر و بسیار اهل مطالعه بود. مجموعه این عوامل باعث شد از دوران نوجوانی به شعر و ادبیات داستانی علاقه‌مند باشم و با مطالعه شخصی و فضای فرهنگی و ادبی در خانه و خانواده، به تدریج به سمت سرودن کشیده شوم.
اولین شعری که سرودید، مربوط به چه سالی است؟
به دوره دبیرستان برمی‌گردد که به صورت تفننی شوخی‌هایی با معلمان و هم کلاسی‌ها داشتم. در ابتدا این شعرسرایی‌ها جدی نبود و آرام آرام جدی شد. گاهی برای دلم خودم شعر می‌گفتم و یادداشت می‌کردم و تقریباً از اواسط دهه ۵۰ بود که تعدادی از شعر‌هایم در مطبوعات چاپ شد.
ادامه گفت‌وگو را با فرزندتان حامد پی می‌گیریم. رابطه شما با پدر چگونه است؟ شاعرانگی را از پدر به ارث بردید؟
رابطه‌ام با پدر خوب و دوستانه است. طبیعی است که بزرگ شدن در محیطی که مملو از کتاب است و دوستان شاعر و اساتید شعر و ادبیات در آن رفت‌وآمد دارند، در گرایشم به شعر و ادبیات بی‌تأثیر نبوده است. همچنین به همراه پدر در محافل شعر و ادبیات حضور پیدا می‌کردم و اینها زمینه آشنایی من با شعر و ادبیات شد.
پدرتان چه تأثیری در سرودن شعر و حتی سبک شعری شما داشته‌اند؟
از ویژگی‌های بارز پدر معلم بودن ایشان است؛ یعنی بیش از همه روحیه معلمی ایشان در ما تأثیرگذار بوده است و اولین شعر‌هایی که می‌گفتم ایشان با همان روحیه آنها را نقد و نکته‌هایی را ذکر می‌کردند. همچنین نوع نگرش ایشان به زندگی و پیرامونشان بر زندگی من هم تأثیر گذاشته است و نگاه من به زندگی شاید تا حدودی شبیه پدر باشد. با وجود اینکه ما از دو نسل متفاوت هستیم. این تأثیر را می‌توان در سروده‌ها نیز دید، زیرا نوعی از طبیعت‌گرایی در شعر‌های پدر وجود دارد که احتمالاً جزء ویژگی‌های شعری من هم باشد.
یادم هست یک‌بار «سیداکبر میرجعفری» یادداشتی بر یکی از شعر‌های پدر نوشته و گفته بود: «در جلسه شعری وقتی این شعر را خواندم، گفتم این شعر خوب است، اما اگر بند آخر آن حذف می‌شد، شعر بسیار خوبی می‌شد». پدرم در پاسخ گفته بود: «این شعر شعر خوبی می‌شد، اما دیگر یک شعر نوجوان نبود و تبدیل به یک شعر عاشقانه می‌شد»؛ بنابراین پدر تا این اندازه به مخاطب نوجوان توجه داشت و همین دقت‌های تربیتی را می‌توان نسبت به شاگردان و فرزندانش نیز دید.
شعر این بود؛ «باران بهانه بود/ که تو زیر چتر من/ تا انتهای کوچه بیایی و/ دوستی مثل گلی شکوفه کند بر لبانمان».
انتهای پیام
