ایجاد یک شبهه در دریافت هزینه‌های اجرت طلا

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که از حساب و کتاب طلافروش‌ها سر درنیاورید، عده‌ای طلایشان را بدون اجرت می‌دانند، عده‌ای می‌گویند مالیات نمی‌گیرند و... اما اجرت طلا چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

اجرت ساخت طلا همان سودی است که طلاساز بابت ساخت طلا از مشتری دریافت می‌کند و به قیمت خام هر گرم طلا اضافه می‌شود، مقدار اجرت ساخت طلا برای مدل‌های مختلف طلای تزئینی متفاوت است و به نوع طراحی، نحوه تراشکاری و داشتن نگین و سنگ روی یک قطعه طلا بستگی دارد. ممکن است برق یک قطعه طلا از پشت ویترین چشمان شما را بگیرد و بدون توجه به موارد قید شده در فاکتور آن را بخرید.

محمد فرج‌زاده‌ها، رئیس اتحادیه طلا و جواهر قزوین، در گفت‌وگو با ایکنای قزوین، گفت: در گذشته اجرت ساخت طلا به ریال بود و معمولاً هر گرم طلا ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان اجرت داشت، ولی اکنون با توجه به افزایش قیمت طلا در این سال‌ها صاحبان کارگاه‌ها و سازندگان طلا، اجرت را بر اساس طلا محاسبه می‌کنند درحالی‌که کارگر آن‌ها به ریال دستمزد می‌گیرد. نکته اینجاست که آب و برق و گاز را نیز به ریال پرداخت می‌کنند ولی اجرت را به طلا محاسبه می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه اغلب کارگاه‌های ساخت طلا در اصفهان، تبریز، یزد و تهران است، افزود: این روند خلاف قانون و شرع است برای مثال اجرت ساخت یک سرویس طلا گرمی ۱۰۰ هزار تومان است اما این شرکت‌ها اجرت ساخت را به طلا می‌گیرند و می‌گویند اجرت ۱۰ درصد طلا است اگر طلا بالا برود اجرت نیز بالا می‌رود.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر قزوین تصریح کرد: اجرت ساخت یک النگو در هر گرم ۱۰ هزار تومان است و آنان این اجرت را به طلا محاسبه کرده و در فاکتور ۱۰ درصد قیمت طلا را از خریدار اجرت دریافت می‌کنند. قبلاً در فاکتور قید می‌شد «۲۰ گرم النگو اجرت ساخت هر گرم ۱۰ هزار تومان» در مجموع اجرت یک النگو ۲۰۰ هزار تومان می‌شد ولی اکنون می‌گویند ۱۰ درصد طلا اجرت دارد. بارها گفته شده است چرا ذوب آهن، تیرآهن تولید می‌کند حقوق کارگران و آب و برق و گاز را به ریال می‌دهد ولی فلزات را به دلار می‌فروشد این‌ها خیانت به کشور است و سود آن به جیب تولیدکننده می‌رود. به همین جهت سازندگان طلا معتقدند چون ذوب آهن به ریال دستمزد می‌دهد و محصول خود را به دلار می‌فروشد، ما هم اجرت را به طلا محاسبه می‌کنیم.

فرج‌زاده‌ها اظهار کرد: این روند با افزایش قیمت طلا در دو سه سال اخیر شایع شده است و این هزینه‌ها حرام است چون مشتری آگاهی ندارد. در حال پیگیری هستیم که این مورد را به دیوان محاسبات و نهادهای مربوطه اطلاع دهیم تا ورود پیدا کنند. چون چنین روشی مردم را متضرر می‌کند. باید دستگاه‌های نظارتی و قضایی مانع این کار شوند و سازندگان را وادار کنند که به ریال اجرت دریافت کنند.

وی در خصوص نحوه محاسبه قیمت طلا گفت: اگر اجرت یک گرم طلا ۲۰ درصد باشد فروشنده ۱۸۰ هزار تومان از مشتری دریافت خواهد کرد درحالی‌که این اجرت در کارخانه طلاسازی در هر گرم ۲۰ هزار تومان تمام شده است. علاوه بر آن مالیات ارزش افزوده ۹ درصد و سود فروشنده نیز ۷ درصد است. فرض کنید فردی یک گرم طلا بخرد و قیمت روز طلا یک میلیون تومان باشد قیمت تمام شده این‌گونه محاسبه می‌شود: اگر اجرت ۱۰ درصد طلا باشد مقدار اجرت معادل ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود و مجموع قیمت طلا و اجرت یک میلیون ۱۰۰ هزار تومان خواهد شد. پس از آن ۹ درصد ارزش افزوده و ۷ درصد سود فروشنده نیز محاسبه خواهد شد که مجموع قیمت این دو ۱۷۶ هزار تومان می‌شود. بنابراین قیمت یک گرم طلا برای مشتری یک میلیون و ۲۷۶ هزار تومان آب می‌خورد.

اجرت ساخت به تومان و درصد

پیچیده‌تر از محاسبه اجرت درصدی اجرت‌هایی است که هم به درصد هستند و هم به تومان یعنی طلافروش می‌گوید اجرت این کار ۱۰ هزار تومان و پنج درصد است برای محاسبه اجرت این کار ابتدا ۵ درصد قیمت خام طلا را حساب و بعد با آن ۱۰ هزار تومان جمع می‌کنند. در حقیقت اجرت کارهای درصدی، متناسب با نوسان قیمت طلا، کم و زیاد می‌شود.

با طرح این پرسش که «چند سالی است با افزایش قیمت طلا، سازندگان طلا خلاف قانون به جای اینکه اجرت را به ریال بگیرند به طلا از مشتری اخذ می‌کنند. این پول برایشان چه حکمی دارد؟» حکم را از دفاتر مراجع تقلید جویا می‌شویم.

آیت‌الله خامنه‌ای: از جهت اینکه خلاف قانون است جایز نیست، ولی اگر با توافق با مشتری باشد در آمدشان حلال است.

دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی: در صورتی که حکومت اسلامی نرخ خاصی را تعیین کرده باشد باید به همان شکل عمل شود، در غیر این صورت بستگی به توافق و تراضی طرفین معامله دارد. ولی سزاوار است مسلمانان انصاف را در هر حال رعایت کنند، و به سود عادلانه قانع باشند.

دفتر آیت‌الله نوری همدانی: اگر قانون داریم باید به قانون عمل شود و اولویت با قانون است و اجرت باید به ریال محاسبه شود؛ اگر به قانون عمل نشود و اجرت را به طلا بگیرند معامله از نظر شرعی مشکلی ندارد و حرام نیست. کار طلافروش حرام است چون از قانون تخطی می‌کنند؛ حرمت تکلیفی و حرکت وضعی اصطلاح فقهی آن است. حرمت تکلیفی یعنی حرام است اگر دروغ بگوید کارش حرام است و معصیت کرده ولی معامله و پولش حلال است. این اقدام خلاف قانون طلافروشان حرام است ولی اثر وضعی روی معامله ندارد که بگوییم برای خریدار و فروشنده حرام است.

دفتر آیت‌الله وحید خراسانی: وقتی شما طلا بخرید، طلا و اجرت هر یک قیمتی دارند و فروشنده می‌گوید که قیمت آن چند است، مقداری از این قیمت هزینه اصل طلا و مقداری نیز اجرت است خواه به صورت ریال و یا درصد باشد مهم این است که این طلا این قیمت دارد و شما آن را می‌پذیرید، این یک معامله‌ای است که بین فروشنده و خریدار انجام می‌شود و هیچ اشکالی ندارد و معامله از لحاظ شرعی صحیح است. نظر آیت الله وحید خراسانی در خصوص عمل خلاف به قانون این است که هر قانونی که مخالف شرع نباشد و مخالفتش موجب بی‌نظمی در جامعه شود رعایت این‌گونه قوانین مانند قوانین راهنمایی و رانندگی واجب است.

دفتر آیت‌الله صافی گلپایگانی: هر چیزی معیاری دارد اجرت را به طلا نمی‌گیرند؛ طلافروشان اغلب اجرت را به طلا می‌گیرند که در این صورت اگر طلا چهار مرتبه تعویض شود به علت کسر اجرت پول از بین می‌رود. این اجحاف از سوی طلافروشان صورت می‌گیرد؛ اگر فروشنده بگوید اجرت 20 هزار تومان است و در حساب و کتاب 200 هزار تومان بگیرد حرام است ولی اگر بگوید اجرت 200 هزار تومان است درآمدش حلال است.

دفتر آیت‌الله سیستانی: اگر یک گرم را 700 سوت بفروشند حرام است؛ اگر ثمن و مثمن هم جنس باشد ربا می‌شود ولی اگر یک طرف معامله پول باشد مشکلی ندارد. اگر خلاف قانون باشد اجازه ندارند و مرتکب گناه می‎شوند اما معامله صحیح است.

آیا به راستی همه طلافروشان برای مشتریان خود توضیح می‌دهند که اجرت طلا را چگونه محاسبه می‌کنند؟ آیا مردم از قانون دریافت اجرت طلا به ریال آگاه‌اند؟ آیا درآمد طلافروشان حلال است؟ نقش دستگاه‌های نظارتی کجای این میدان است؟