تأثیر دعا بر بهبود بیماری‌ها
یک مدرس دانشگاه در آخرین نشست کرونا و زندگی مؤمنانه، به مبحث «دعا و کرونا و ارتقای سلامت معنوی» پرداخت و گفت: اگر از معنویت به‌عنوان یک روش در حوزه سلامت بهره ببریم در فرآیند بهبودی قطعاً تأثیرگذار است البته معنویت در حوزه طب تسکینی به‌عنوان طب مکمل مطرح می‌شود نه طب درمان.
به گزارش ایکنا از قم، محمدمهدی احمدی‌فراز، مدرس دانشگاه شامگاه پنجشنبه، 24 مهرماه در نشست دعا و کرونا و ارتقای سلامت معنوی از سلسله نشست‌های چالش کرونا و زندگی مؤمنانه که به‌همت پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاددانشگاهی واحد استان قم برگزار شد، اظهار کرد: سازمان بهداشت جهانی در ابعاد سلامت، انسان سالم را در سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی تعریف می‌کند و بعد از سال‌ها بعد چهارم یعنی بعد معنوی را نیز به این تعریف اضافه کرد.
وی با اشاره به اینکه امروزه دانشمندان طی تحقیقاتی به نتیجه رسیده‌اند که بعد معنوی انسان می‌تواند ابعاد دیگرش را نیز تحت تأثیر قرار دهد، ادامه داد: در حوزه دین و سلامت قبل از اینکه روی بعد معنوی کار شود، تحقیقاتی که صورت گرفته بود تقریباً به ۲۰۰ تحقیق می‌رسید. وقتی بحث دین و سلامت مطرح می‌شود تحقیقات به بیش از 5 هزار تحقیق رسید و در واقع بعد معنوی در بحث‌های پزشکی جایگاه پیدا کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه اشرفی اصفهانی افزود: در کشور ایران مبحث سلامت معنوی تقریباً دو دهه است که مورد توجه قرار گرفته و کادر درمان نیز به آن احساس نیاز پیدا کرده‌اند به‌ویژه در شرایط بیماری کرونا. در حوزه معنویت بحث‌ها و چالش‌های جدی طرح شده به‌عنوان مثال عده‌ای می‌گویند اگر معنویت و اماکن زیارتی و دعا و توسل اثرگذار است چرا با وجود این شرایط که مردم و بیماران کرونایی به این معنویت نیاز دارند، این اماکن زیارتی بسته شدند؟ یا اگر دعا تأثیرگذار است چرا مردم با وجود دعا نتیجه‌ای دریافت نمی‌کنند؟
احمدی‌فراز بیان کرد: با توجه به اینکه اندیشمندان به این نتیجه رسیدند بعد معنوی در سلامت انسان اثرگذار است، در غرب کشیش‌ها به عنوان یاوران و افرادی که می‌توانند در حوزه سلامت کمک کنند با بیماران مبتلا به کرونا ارتباط پیدا کردند تا در حوزه معنویت کنار بیماران باشند. وقتی که فرد دچار چرا (چرا من مریض شدم؟ چرا بچه من؟) در شرایط بیماری می‌شود بعد معنوی (اعتقاد به خدا و ماورا) او مخدوش شده و وقتی سلامت معنوی فرد آسیب می‌بیند ممکن است خودبه‌خود ارتباطش با خدا مخدوش شود و بگوید خدا جواب من را نمی‌دهد و به من بی‌توجهی می‌کند؛ در چنین شرایطی نگرش فرد دچار تعارض شده و به او اجازه ارتباط خوب با خدا را نمی‌دهد.
وی گفت: بعد معنوی در ادیان مختلف بر اساس مبانی خودشان ارائه می‌شود؛ یعنی یک کشیش مسیحی در بعد معنوی بر اساس مبانی خودش فعالیت می‌کند و یک مسلمان هم بر اساس مبانی خودش، هم‌چنین غیرمسلمان و غیر ادیان الهی هم بر اساس مبانی خودشان در مورد معنویت عمل می‌کنند.
معنویت دینی
احمدی‌فراز تصریح کرد: هر آن چیزی که غیر محسوس و ماورا باشد و معنایی به زندگی فرد بدهد در حوزه معنویت مطرح می‌شود اما معنویت مدنظر ما معنویت بر مبنای دین است. فردی که بعد معنی و آسیب‌دیده ناامیدی‌اش بیشتر می‌شود چون از عوامل مادی و ظاهری و پزشکی ناامید شده تنها عوامل معنوی در رسیدن به نتیجه اثرگذار می‌شود؛ وقتی عوامل معنوی را هم بی‌تأثیر می‌بیند اضطراب و افسردگی و نگرانی‌اش بیشتر شده و زندگی و سختی معنایی برای او ندارد و مدام با چرا گفتن درگیر است.
وی با اشاره به اینکه فردی که بعد معنوی او مخدوش شده بعد روانی او هم قطعاً آسیب‌دیده و روی بعد جسمی نیز تأثیر می‌گذارد، افزود: بر اساس تحقیقات حوزه عصب و روان اعتقادات و نگرش فرد نسبت به مسائل، بر سیستم دفاعی بدنش تأثیر دارد و اگر سیستم دفاعی بدن قوی‌تر باشد در مواجه با بیماری زودتر از شرایط بحرانی خارج می‌شود.
احمدی‌فراز یادآور کرد: بر اساس یک دهه تحقیقات بنیادی تجربی به برخی چالش‌های مورد نیاز مردم و جامعه آسیب‌دیدگان پاسخ دادیم چون فهمیدیم این مسائل خاص بیماران نیست مثلاً بحث دعا و اجابت و مباحثی از جمله اینکه چرا دعا می‌کنم اجابت نمی‌شود؟ پاسخ به این سؤالات در آرامش فرد بسیار تأثیرگذار است وقتی فرد در شرایط بحرانی قرار دارد معنویت به او کمک زیادی خواهد کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه اشرفی اصفهانی گفت: گروه تحقیقاتی ما الگویی را از دعاهای اهل‌بیت(ع) استخراج کرده و در مواجه با بیماری‌ها از این الگو استفاده کردیم، نگرش فرد به بیماری و سختی باید تغییر کند و این نگرش چیزی نیست که چندروزه ساخته شود و یا تغییر کند.
وی اظهار کرد: برای تغییر نگرش نیاز به جلسات زیادی با مخاطب داریم که در آن یک روش و شیوه به مخاطب بدهیم و منبعی به نام دعا را به او معرفی کنیم تا در چند موضوع زندگی‌اش تجربه کند؛ سپس ارتباطش با دعا عمیق‌تر شود تا افکار و باورهای قبلی او بازسازی شود چون رفتار ما بر اساس نگرش ما شکل می‌گیرد و بر اساس این نگرش، حس ما عوض می‌شود و این نگرش بر جسم ما نیز تأثیرگذار است.
وی با تأکید بر اینکه ما از دعا به‌عنوان یک روش برای تغییر، تصحیح، تکمیل و تثبیت نگرش استفاده می‌کنیم، گفت: مباحث دینی اکثراً توصیه‌ای است مانند نگران نباش و امیدت به خدا باشد؛ فرد نگران افکار منفی ناخودآگاه به ذهنش می‌آید خودش می‌داند نباید نگران نباشد اما ناخودآگاه ذهنش درگیر این افکار می‌شود. در شرایط سختی و بیماری یک فرد به او می‌گوییم صبر داشته باش که فرد می‌داند صبر خوب است اما مهارت صبرورزی را نمی‌داند؛ این مباحث همه راهکارهای دینی هم دارد که فرد بر اساس آموزه‌ها و مبانی دینی به بخشایشگری، صبوری و امیدواری برسد.
تأثیر دعا بر خُلق و خوی انسان
وی با اشاره به اینکه طبق تحقیقات در حوزه مباحث اخلاقی نیز از دعا به‌عنوان یک روشی که بر خلق ما تأثیرگذار است می‌توان بهره برد، گفت: اگر از معنویت به‌عنوان یک روش در حوزه سلامت بهره ببریم در فرآیند بهبودی قطعاً تأثیرگذار است البته ادعای درمانی نداریم؛ معنویت در حوزه طب تسکینی به‌عنوان طب مکمل مطرح می‌شود نه طب درمان.
احمدی‌فراز تصریح کرد: بعد معنوی در قالب مراقبت و سلامت معنوی به‌عنوان طب مکمل فعالیت می‌کند و ما در تحقیقاتمان به‌دنبال این هستیم که با چه روشی آموزه‌های دینی را کاربردی کنیم و نگاه مذهبی کمرنگ‌تر شود و عمومیت بیشتری با حفظ مبانی دینی پیدا کند.
وی گفت: در یک مقاله، تأثیر مداخله معنوی گروهی مبتنی بر قرآن و نیایش با بیماران مبتلا به سرطان را مورد بررسی قرار داده‌ام و اثربخشی آموزه‌ها به‌ویژه دعا را در حوزه سلامت معنوی سنجیدم که قبل از کار نمره سلامت معنوی چه میزان بوده و بعد از شرکت در جلسات گروه درمانی سلامت معنوی آنان چقدر تغییر کرده است.
