محدودیت‌های کرونا و خلأ عاطفی برای خادمان عزاداران حسینی/ چند قدم تا جبران

به گزارش ایکنا، محرم حسین(ع) کشتی نجات است که هر ساله افراد با برپایی هیئات و تکیه‌ها از این ایام استفاده می‌کنند. با توجه به شیوع ویروس کرونا و کاهش فعالیت هیئات افراد بسیاری به دنبال راه جایگزین برای ایجاد شور و حال محرم در این ایام هستند. سوگواری برای اهل‌بیت(ع) و امام حسین(ع) علاوه بر ارزش معنوی، از جهات دیگری نیز اهمیت دارد. مراسم عزاداری باعث تخلیه عاطفی، کاهش فشار روانی و همچنین به وجود آمدن هیجانات مثبت می‌شود؛ حال که امسال با شیوع ویروس کووید 19 فعالیت هیئت‌های مذهبی محدودتر شده است و خادمان ارباب، مجال کمتری برای ارائه خدمات به عزاداران حسینی پیدا می‌کنند، باید راهی برای جبران خلأ عاطفی پیش‌آمده یافت تا همچون سابق عاشقان اهل‌بیت(ع) بتوانند با تقویت روحیه معنوی و جلای روح، خود را برای سپری کردن سایر روزهای سال آماده کنند.

سعید ایمانی، دکترای تخصصی روانشناسی بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در تبیین اهمیت سوگواری امام حسین(ع) و تأثیر آن در روح و روان افراد اظهار کرد: یکی از موضوعات مهم که مردم ایران در ادوار تاریخ بسیار به آن اهتمام داشته‌اند، برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ماه‌های محرم و صفر است که برای شیعیان ارزش و قداست بسیار زیادی دارد. با وجود آنکه شیوع ویروس کرونا همه اقشار و ابعاد جامعه را دچار آشفتگی و پریشانی کرده‌ است، در دهه محرم هیئت‌داران و عزاداران پروتکل‌ها و روش‌های اجرایی برگزاری مراسم عزاداری را به شکل مناسبی رعایت کردند اما با رعایت تمام و کمال پروتکل‌های بهداشتی در خصوص برگزاری مراسم و انواع نذری، مشخص است که شرایط فعلی مانند سال‌های گذشته نیست و همگی خلئی را نسبت به سال‌های گذشته احساس می‌کنیم.

ایمانی در توضیح جایگاه ماه‌های محرم و صفر گفت: سوگواری برای امام حسین(ع) و خاندانشان بخشی از اتفاقی است که در این ماه رقم می‌خورد و افراد به واسطه برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع)، فارغ از هر چیزی، اجتماع متعهد و یک‌رنگی را شکل می‌دهند که باعث همبستگی اجتماعی می‌شود و نشان دهنده هم‌نوایی و اتحاد در جامعه است. آیین عزاداری و سوگواری باعث تخلیه روحی و عاطفی نیز می‌شود که این امر باعث ایجاد هیجانات مثبت بعد از اتمام این ایام است. این تخلیه عاطفی برای ما دارای ارزش و اهمیت بالایی است، چراکه به بهانه والا و مهمی انجام می‌گیرد. در شرایط کنونی محدودیت‌های اعمال شده، کاهش نذری‌ها و هیئات خانگی و تغییر شکل دادن این فعالیت‌ها ممکن است باعث احساس سرخوردگی و ناراحتی در وجودمان شود که قابل کاهش دادن است. بهترین اتفاق این است که طبیعت ما با شرایط سازگار می‌شود و راهکارهای جدیدی را برای رسیدن به مقاصد پیدا خواهیم کرد؛ همانطور که نذری‌ها و مراسم امسال با شرایط ویروس کرونا خود را منطبق کرده‌اند. نکته‌ای که وجود دارد این است که با وجود انطباق، تخلیه عاطفی برای ما اتفاق نمی‌افتد و باعث شکل‌گیری هیجانات منفی می‌شود.

ایجاد حس آرامش، خشنودی و رضایت درونی

ایمانی با تأکید بر اینکه بررسی سازوکار و راهکارهای دینی ائمه و بزرگان دین می‌تواند، اقدامات مناسبی را پیش روی ما بگذارد، تصریح کرد: بزرگان دینی ما را به اقدامات خیرخواهانه و مهربانی توصیه کرده‌اند که باعث آرامش، خشنودی و رضایت درونی می‌شود. به صورت کلی در این ایام با توجه به شیوع ویروس کرونا امکانات بهتری در فضای مجازی شکل گرفته است که با استفاده از این فضا می‌توانیم از تولیدات مذهبی افراد، هیئات و ارگان‌ها و سازمان‌ها استفاده کنیم. حتی افراد می‌توانند به زیارت قبور ائمه به صورت مجازی بروند و بازدید کنند. در راه و رسم دین، زیارت و سلام کردن به ائمه(ع) از راه دور نیز آمده است و می‌توان از این نعمت بهره برد.

محمدرضا شرفی، عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران، نیز ضمن تأکید بر اهمیت ماه محرم در بهبود حالات روحی و روانی افراد، به بررسی راه‌های تعامل با اهل‌بیت(ع) پرداخت و گفت:‌ مکتب سالار شهیدان صرفاً اختصاص به شیعیان ندارد، بلکه مکتبی جهان‌شمول است. نهضت امام حسین(ع) این معنای جدید را به دنیا می‌آموزد که در این دنیا نباید به هر قیمتی زندگی کنیم، بلکه آمده‌ایم تا قیمت بگیریم و ارزش پیدا کنیم و زندگی کردن به هر قیمتی در این دنیا جایز نیست.

3 راه ارتباط با امام حسین(ع)

شرفی تصریح کرد: شیوع ویروس کرونا زندگی افراد را تحت‌الشعاع خود قرار داده و شرکت در مراسم مذهبی و هیئات را محدود کرده ‌است اما راه ارتباط با امام حسین(ع) محدود نمی‌شود. می‌توانیم از سه راه قلبی، زبانی و عملی با امام حسین(ع) ارتباط برقرار کنیم. در راه قبلی، انسان خودش را صبح و شب با امام در ارتباط نگه‌ می‌دارد، صبح را با سلام به امام و شب را با عرض ارادت خدمت امام حسین(ع) به پایان می‌رساند. قلب انسانی که خود را با امام حسین(ع) پیوند دهد، هرگز نمی‌میرد و اثرات این ارتباط در شخصیت فرد نمایان می‌شود.

وی ادامه داد: راه دوم، ارتباط زبانی است؛ برای مثال انسان می‌تواند آرمان‌های عاشورایی، بیانات شهدای کربلا و یا کتاب‌ها و حکایت‌های مختلفی را که در این زمینه وجود دارد بررسی کند و از طریق فضای مجازی و یا حقیقی با دوستان، همکاران و بستگان خود به اشتراک بگذارد.

شرفی در همین زمینه کتاب تحلیلی و ارزشمند «اسرار قیام امام حسین(ع)» نوشته دکتر محمدابراهیم آیتی را معرفی کرد و به بیان توصیه‌هایی برای برقراری ارتباط عملی پرداخت و اظهار کرد: با شروع دهه محرم باید سبک زندگی دوستداران اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) به احترام حماسه عاشورا با تغییر و تحول همراه باشد. مقدمه‌ این امر می‌تواند نصب پرچم لبیک یا حسین در سردر خانه‌هایمان باشد. در همین راستا افراد می‌توانند در مجالسی که با رعایت اصول بهداشتی برگزار می‌شود سهیم شوند و همراهی کنند و هر اندازه که برایشان مقدور است در نذورات و کمک‌های مؤمنانه کمک کنند.

وی در پایان اضافه کرد: اگر هیچ کدام از فعالیت‌های ذکر شده برای افراد مقدور نبود، می‌توانند در منزل مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان را از شبکه‌های تلویزیونی دنبال کنند و قلبشان را به امام حسین(ع) بسپارند.

به اذعان این روانشناسان، تعامل با اهل‌بیت(ع) و عزاداری در ایام محرم و صفر، علاوه بر ارزش معنوی، از لحاظ کاهش فشار روانی و ایجاد هیجانات مثبت و همچنین اجتماع افراد در زیر پرچم امام حسین(ع) و اتحاد اجتماعی اهمیت دارد، اما در شرایط فعلی و شیوع ویروس کرونا فعالیت‌های مذهبی و هیئات کاهش یافته است و ما نمی‌توانیم همچون گذشته به چنین فعالیت‌های بپردازیم، باید برای کاهش اثرات منفی و ایجاد هیجانات مثبت، خودمان را با شرایط فعلی منطبق کنیم و به دنبال راهکارهای متناسب با شرایط باشیم. در همین راستا پویش ایران همدل که به سبب آن افراد و مناطق محروم شناسایی شدند و تحت حمایت قرار گرفتند و ده‌ها پویش دیگر که در راستای کمک به محرومان کشور و توزیع محصولات بهداشتی در میان عموم مردم و عزاداران برای بهره‌مندی بیشتر از مجالس امام حسین(ع) شکل گرفت و همچنین برپایی روضه‌های خانگی، که به موجب آن خانه‌های افراد رنگ و بوی حسینی گرفت، از جمله اقدامات مؤثری بود که توانست نقش مؤثری را در ایجاد حال معنوی و پر کردن خلأ ایجاد شده ایفا کند.