کرونا بهانهای برای حرمت‌شکنی حج و عزاداری محرم نشود / حج را به نظام فکری تبدیل کنیم
رئیس پژوهشکده حج و زیارت با بیان اینکه کرونا نباید بهانهای برای حرمت‌شکنی حج و عزاداری شود و بگویند با تعطیلی آنها هیچ اتفاقی رخ نداد، گفت: اگر حج برای ما از حیث ظاهری تعطیل شد، سازمان حج و بعثه باید همه تلاش خود را به کار بگیرد و از این فرصت استفاده کند، زیرا می‌توان به عرفان حج و اهداف اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی آن پرداخت و آن را تبدیل به نظام فکری کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی علیزاده موسوی، رئیس پژوهشکده حج و زیارت، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به شیوع مجدد کرونا و همزمانی با ایام حج و ماه محرم، گفت: اولین مسئله در تحلیل این موضوع این است که ببینیم کرونا بلیه‌ای الهی و در نتیجه اعمال بشر یا موضوعی به عنوان ابتلا و آزمایش است؟
وی با بیان اینکه این مسئله چندبُعدی است، اضافه کرد: در درجه نخست باید این موضوع را براساس سنن الهی تحلیل کنیم که متأثر از رابطه علی و معلولی است، یعنی وقتی علتی ایجاد شود معلول آن هم به وجود می‌آید و بیماری هم از این قاعده مستثنی نیست. در سنت الهی این طور نیست که خداوند به صورت غیرمعمول کاری انجام دهد؛ لذا باید به این مسئله یعنی نظام علی و معلولی در تحلیل حوادثی مانند کرونا توجه نشان دهیم. البته ابتلا هم مسئله مهمی است که نباید نادیده گرفته شود.
بعد اجتماعی دو منسک
علیزاده موسوی با بیان اینکه حج و عزاداری محرم علاوه بر اینکه مناسک شرعی و عبادی هستند، که یکی واجب و دیگری مستحب مؤکد است، ویژگی‌های مشترک نیز دارند، اظهار کرد: مهم‌ترین ویژگی این دو، بُعد اجتماعی آن‌هاست؛ بُعد اجتماعی در این دو منسک و عبادت بسیار پررنگ است؛ هر دو شعائر و نمادهای قدرت اسلام و سمبل و پرچم هستند. هر کدام از این دو مناسک کارویژه‌های خاص خود را دارند؛ حج مباحثی مانند عدالت اجتماعی، توجه به دیگران و آشنایی با مشکلات دیگران را به همراه دارد و محرم هم جدا از زنده نگه داشتن یاد عاشورا، احیای و زنده نگه داشتن معارف دینی را به همراه دارد.
بیشتر بخوانید:
رئیس پژوهشکده حج و زیارت گفت: عزاداری جدا از ثواب‌هایی که دارد، ما را به یاد ارزش‌ها و آموزه‌هایی مانند ایثار، حفظ اساس اسلام و تبعیت از امام و ولی می‌اندازد، به یاد اینکه اگر این ارزش‌ها نباشند جامعه دچار تباهی و فساد خواهد شد و یک جامعه تا جایی جلو می‌رود که شخصیتی مانند یزید بر آن حکومت می‌کند.
روح مناسک اجتماعی کمرنگ شده است
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه متأسفانه امروز کارکردهای اصلی و اهدافی که خدا برای حج تعریف کرده در عمل از یاد رفته است، اظهار کرد: در حج، افراد صرفاً اعمال فردی خود را انجام می‌دهند و به کارکرد اجتماعی آن توجهی ندارند، و در محرم و سوگواری هم عمدتاً بحث شور گرفتن و ظاهراً عزاداری وجود دارد، ولی به عمق آن کمتر توجه می‌شود. کرونا یک بلیه است و این طور نیست که به صورت معجزه‌وار هم برطرف شود؛ بنابر فقه شیعه، هنگامی که چیزی مانند بیماری برای بدن ضرر داشته باشد، می‌توانیم اعمال شرعی را محدود کنیم؛ مثلاً کسی که بیمار است متناسب با وضعیت بیماری می‌تواند نشسته، خوابیده و حتی با اشاره نماز بخواند.
علیزاده موسوی تصریح کرد: اگر مسئله در حد خطرناکی باشد، مثلاً در مورد روزه حتی احساس خطر عقلائی هم می‌تواند باعث تعطیلی این حکم عبادی شود، در مورد کرونا هم ضرر معتنابهی وجود دارد و متخصصان امر بر ضرر آن تأکید دارند؛ لذا مناسک دینی تحت‌الشعاع آن قرار خواهد گرفت و باید محدود شوند. البته محدودیت در برخی شعائر به علت کرونا نباید منجر به تعطیلی این شعائر و بهانهای در دست برخی افراد برای تاختن به آن شود؛ یعنی اگر در منطقه و دولتی نخبگان یک حرفه تشخیص دادند که سطح بیماری درحدی است که با رعایت محدودیت‌های بهداشتی می‌توان کاری مانند حج و عزاداری را انجام داد، نباید برخی سوءاستفاده کرده و از اجتماعات جلوگیری کنند.
فرصتی برای به توجه به مقاصد اجتماعی و فرهنگی حج
علیزاده موسوی بیان کرد: حج امسال اجمالاً برگزار می‌شود، اما به صورت محدود؛ البته اعتقاد بنده این است که دولت سعودی می‌تواند حج را با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برپا کند، ولی ناکارآمدی این حکومت، سبب این مسئله است. همان طور که این ناکارآمدی خود را در حادثه منا هم نشان دادند. اگر دولت سعودی توانمند بود و امکانات را به کار می‌گرفت، حج می‌توانست به عنوان نماد تقریب و همگرایی واقعی بین مسلمین برگزار شود، ولی آنچه امروز در مسئله حج شاهدیم تحت تأثیر همین ناکارآمدی دولت و نظام سعودی است.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: البته وقتی حج تعطیل شد، به معنای تعطیلی و بی‌توجهی به درس‌ها و آموزه‌های آن نیست؛ حالا که حج از حیث ظاهری تعطیل شده، سازمان حج و بعثه باید همه تلاش خود را به کار بگیرند و از این فرصت استفاده کنند؛ زیرا بیش از 70 هزار نفر در انتظار حج بودند و دلشان از تعطیلی آن جریحه‌دار است؛ در این فرصت می‌توان به عرفان حج و اهداف اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی آن بپردازیم.
حج را به نظام فکری تبدیل کنیم
رئیس پژوهشکده حج و زیارت تصریح کرد: فرصت بسیار مناسبی است تا حج را تبدیل به نظام فکری کنیم؛ نظامی که به تعبیر نظریه گفتمان، مفاصلی دارد که اجزای مختلف را به هم متصل کرده و حج نقطه مرکزی آن است و براساس آن می‌توان همه آموزه‌های دینی را به هم ارتباط داد.
وی با بیان اینکه براساس آیات و روایات، اگر کسی مستطیع باشد و از روی انکار، حج را انجام ندهد کافرند و نصرانی و یهودی از دنیا می‌رود، اظهار کرد: احتمال اینکه در ایام حج این فکر القاء شود که حج انجام نشد، هیچ اتفاقی هم نیفتاد و ما می‌توانیم در سال‌های آینده هم آن را برگزار نکنیم و پولش را در جای دیگری صرف کنیم، ولی دلسوزان دین باید با تبیین درست مانع چنین تفکراتی شوند. حج از فروع دین و مبانی اصلی اسلامی است و نباید هیچ مسامحه‌ای در این باره صورت بگیرد؛ همه باید تلاش کنیم که ضرورت و اهمیت آن را برای مردم تبیین کنیم؛ در نمازهای جمعه، صداوسیما و رسانه‌ها باید این مسئله به دقت تحلیل شود تا عظمت حج تحت‌الشعاع قرار نگیرد.
بهانهای برای شکستن حرمت‌ها
علیزاده موسوی تصریح کرد: محرم هم جزء مناسک درون شیعی است و ملاک و معیاری که در مورد حج بیان شد در مورد عاشورا و محرم هم وجود دارد و اگر نتوانستیم به علت کرونا مانند سال‌های قبل محرم را برگزار کنیم باید از حریم عزاداری محافظت کنیم و نباید آن را به عنوان ابزار در رشد تفکر شیعه فراموش کنیم. حتی اگر مناسک تحت‌الشعاع قرار گرفت مردم را با روح این مناسک آشنا کنیم و اگر برگزاری جمعی مقدور نشد به صورت فردی برگزار و به عمق آن بیشتر توجه شود؛ در این ایام از شور محرم کاسته خواهد شد، ولی می‌توانیم با شعوربخشی بیشتر عمق معرفتی مردم را بالا ببریم.
علیزاده موسوی تصریح کرد: کرونا لطمه به مجموعه آئین‌های جمعی عبادی و غیرعبادی می‌زند، لذا در این ایام که حج و محرم پیش روست، در صورت کمرنگی و تعطیلی نباید به سال‌های بعد تسری یابد؛ این موضوع مقطعی است و بعد از مدتی مرتفع خواهد شد.
انتهای پیام
