چند توصیه کاربردی به معلمان جوان از زبان استاد پیشکسوت قرآن

محمد میرزاپور، استاد پیشکسوت قرآن و فرهنگی بازنشسته در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، با تشریح صلاحیت‌های لازم برای هر معلم به‌ویژه معلم قرآن، اظهار کرد: چهار صلاحیت برای معلم تعریف شده است که نخستینِ آن، صلاحیت شناختی و علمی است.

وی ادامه داد: معلم باید دارای شناخت و معلومات لازم از اصول و اهداف تعلیم و تربیت باشد، ضمن اینکه از سواد و تخصص کافی در زمینه تدریس و حیطه کاری خود برخوردار باشد.

میرزاپور صلاحیت‌های عملکردی را صلاحیت دوم مورد نیاز هر معلم دانست و افزود: این صلاحیت به معنی دارا بودن مجموعه مهارت‌های عملی است که معلم بنا بر حوزه کاری خود باید دارا باشد، از جمله می‌توان از طراحی آموزشی روزانه یا دوره‌ای، به کارگیری روش‌ها و فناوری‌های نوین در فرایند آموزش، توانایی در انتقال پیام‌ها به دانش‌آموزان و ... به عنوان صلاحیت‌های عملکردی نام برد.

مدرس کارگاه‌های توانمندسازی مربیان قرآن اداره امور قرآنی استان در ادامه به صلاحیت سوم ضروری برای معلم اشاره کرد و گفت: معلم باید در باورها، علاقمندی‌ها و خلقیات، مزین به اخلاق حرفه‌ای باشد یعنی دارای روحیه تعلق‌خاطر به علم بوده و به ویژگی‌های ظریف و بی‌شماری که در زمینه اخلاق حرفه‌ای معلم می‌توان برشمرد، آراسته باشد.

میرزاپور بیان کرد: صلاحیت‌های فردی و عمومی نیز که هر معلم باید به آن‌ها ملتزم باشد، شامل مجموعه‌ای از خصوصیات بارز است که باید در هر معلم با توجه به حوزه فعالیت خود و ارتباط با دانش‌آموزان، وجود داشته باشد.

وی با برشمردن برخی از صلاحیت‌های فردی و عمومی مورد نیاز هر معلم، تصریح کرد: شوخ‌طبعی در چارچوب دین، شادابی، فعال بودن، پرهیز از داشتن کلاس بی‌روح و کسل‌کننده، ثبات و سلامت عاطفی در برخورد با فراگیران‌، توجه به بهداشت و آراستگی فردی و جمعی، رازداری، عزت نفس، خویشتنداری، مدارای اجتماعی، پیگیری امور شخصی دانش‌آموزان، از جمله این صلاحیت‌ها هستند که سبب می‌شوند در برآیند تعلیم و تربیت شاهد رشد و پیشرفت باشیم.

ضرورت توجه به جداناپذیری قرآن و عترت در کلاس قرآن

این استاد با سابقه دوره‌های تربیت معلم قرآن در استان در تبیین یکی از آسیب‌ها که متوجه کلاس‌های قرآن است، تاکید کرد: متأسفانه در بسیاری از کلاس‌های قرآن به موضوع جداناپذیری قرآن و عترت توجه نمی‌شود و معلمان قرآن به ارائه مطالب در حیطه کاری اعم از صوت و لحن، تجوید، حفظ یا تفسیر و سایر رشته‌ها بسنده می‌کنند حال آنکه میان قرآن و احادیث و روایات نباید جدایی باشد و تاکید پیامبر(ص) در حدیث ارزشمند ثقلین نباید نادیده گرفته شود.

میرزاپور بیان کرد: بسنده کردن به قرآن به تنهایی کافی نیست، گاه می‌بینیم که روزها و هفته‌ها می‌گذرند و سخنی از پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در کلاس‌های قرآن به میان نمی‌آید در حالی‌که قرآن و عترت در معیت هم قرار دارند و این نکته باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با تاکید بر لزوم بهره‌گیری از آموزه‌های نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و نیز روایات و احادیث در کلاس‌ها و دوره‌های قرآن، تصریح کرد: در طول تاریخ، مفسران و معلمان بزرگ قرآن بر این شیوه جلسه‌داری می‌کردند، وظیفه ما نیز همین است.

شرایط ماندگاری قرآن‌آموز در کلاس

این استاد با سابقه قرآن در استان توجه معلم به تفاوت‌های فردی قرآن‌آموزان در فراگیری را ضروری دانست و توضیح داد: در حدیثی از امام صادق(ع) داریم که «هر کسی به سبب کمی حافظه، به سختی قرآن را یاد بگیرد دو اجر دارد»، لذا نباید به قرآن‌آموزی که استعداد کمتری دارد توجه کمتری شود.

میرزاپور نحوه ارتباط‌گیری معلم قرآن با قرآن‌آموز را مهم ارزیابی کرد و گفت: در این خصوص حقوقی بر گردن معلم است که باید مراعات کند، معلم به مصداق بیت «درس معلم ار بود زمزمه محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را» می‌تواند با حُسن خلق‌، شوخ‌طبعی معقولانه‌، بشاش بودن، صبوری، تحمل، تشویق قرآن‌آموز، توجه به نکات مثبت او و مطرح ساختن آن در حضور دیگر قرآن‌آموزان و پررنگ نکردن اشتباهاتش، احترام به شخصیت شاگردان، پرورش اعتماد به نفس در آنان، پرهیز از انتقام و لجاجت، ارفاق و اغماض، عدل و انصاف، ایجاد محیط امن و آرام در کلاس و بسیاری دیگر از خصوصیات اخلاقی خوب، قرآن‌آموز را در کلاس ماندگار کند.

فرهنگی بازنشسته در استان در توصیه‌‌هایی کاربردی به معلمان جوان در خصوص کلاس‌داری، بیان کرد: یک معلم باید از لحاظ ظاهر و حرکات و بیان دقت کند، صدایش بلند و نارسا یا بریده‌بریده و یا یکنواخت نباشد، از حرکات عامدانه یا تصنعی، خنده غیر طبیعی و عاری از ظرافت و نیز عصبانیت پرهیز کند.

میرزاپور گفت: لحن بی‌حوصله و حاکی از عدم علاقمندی به کارِ معلم قرآن سبب ریزش قرآن‌آموزان می‌شود، هر حرکت یا تکیه‌کلام نامناسب سبب دور شدن ذهن قرآن‌آموزان از فضای یادگیری می‌شود و جذابیت درس را کاهش می‌دهد.