نگاه مقطعی به آلودگی هوا مدیریت علمی را زیر سؤال برده است/ سلب اعتماد عمومی
گروه سلامت ــ عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه مسئولان به جای اقدام علمی و مدیریتی برای کاهش آلودگی هوا، منتظر تغییر وضعیت جوی هستند، گفت: مسئولان نگاه مقطعی دارند، به نحوی که بحث مدیریت علمی را زیر سؤال می‌برند و اعتماد عمومی مردم هم سلب می‌شود.
غلامرضا نورمحمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌وگو با ایکنا؛ درباره اینکه حل مشکل بزرگ آلودگی هوا باید برعهده کدام نهاد یا سازمان گذاشته شود؟ گفت: مشکل آلودگی هوا مانند این است که فردی را به بیماری سرطان مبتلا کنیم؛ آن هم سرطانی که قابل درمان نیست و بعد بپرسیم حال چه باید کرد؟
وی با بیان اینکه سال به سال با افزایش آلودگی هوا مواجه‌ایم، گفت: مشکل این است که حوزه سلامت را به صورت مجمع‌الجزایری اداره می‌کنیم؛ تمام نهادهایی که در بیماری‌زایی و آلودگی دخیل هستند، به صورت جزیره‌ای اقدامات خود را انجام می‌دهند و موجب آلودگی هوا می‌شوند اما مسئولیت و آثار و تبعات آلودگی هوا بر دوش وزارت بهداشت است.
ناظری از وزارت بهداشت در بخشهای آلاینده حضور ندارد
نورمحمدی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت هیچ گاه بر منابع آلاینده مانند تولید بنزین نظارتی ندارد و حتی تخصص لازم در این زمینه را هم ندارد، گفت: متأسفانه در وزارت نفت بخش یا معاونتی به نام سلامت نداریم. در حوزه وزارت صنایع نیز که بخشهای آلاینده زیادی وجود دارد و تولید خودرو شاید شاخص‌ترین آن باشد، باز هم هیچ نماینده‌ای از بخش سلامت در حوزه صنایع نداریم. این مسئله در سایر بخش‌ها هم صادق است.
وی تصریح کرد: سلامت حوزه‌ای میان‌بخشی است اما آثار و تبعات آن فقط برای یک بخش است و این ناهماهنگی هر سال افزایش پیدا می‌کند و مشکلاتی را به وجود می‌آورد. متأسفانه حتی در حوزه وزارت جهاد کشاورزی و سایر وزارتخانه‌ها هم هیچ نگاهی با رویکرد سلامت نداریم.
چرا شورای عالی سلامت نداریم؟
این استاد دانشگاه با انتقاد از اینکه هیچ نهاد بازخواست‌کننده‌ای نیز در حوزه سلامت وجود ندارد، ابراز کرد: وزارت بهداشت نهادی اجرایی است. در حوزه سلامت به سه بخش عمده سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرا نیاز داریم اما در کشور نهاد مشخصی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی نداریم. این در حالی است که مثلاً شورای عالی بیمه داریم که اقدامات میان‌بخشی را انجام دهد، اما چیزی با عنوان شورای عالی سلامت نداریم که همه نهادهای درگیر سلامت را تجمیع کند.
وی در واکنش به این مسئله که در کشور بیش از 15 نهاد در حوزه مقابله با آلودگی هوا مسئول هستند، بیان کرد: بله، شورای عالی محیط زیست وجود دارد اما شورای عالی سلامت وجود ندارد. البته در کشور ما شوراهایی که نقش ستادی دارند وظیفه تقسیم بودجه بین نهادها را نیز دارند، اما نقش بازخواست‌کننده از نهادهای زیرمجموعه خود را ندارند و فقط بودجه را توزیع می‌کنند و بر نحوه مصرف بودجه نظارت ندارند.
نورمحمدی به اختصاص بودجه‌های کلان برای مقابله با ریزگردها اشاره کرد و ادامه داد: بودجه کلانی صرف مقابله با آلودگی شد اما متأسفانه همچنان با این مشکل درگیر هستیم. مشکل این است که تبعات آثار آلودگی بسیار زیاد است و راهکار علمی و آینده‌نگر برای آن وجود ندارد و مسئولان بیشتر نگاه مقطعی دارند، به نحوی که مدیریت علمی را زیر سؤال می‌برند و اعتماد عمومی مردم هم سلب می‌شود. وقتی مردم می‌بینند که مسئولان نمی‌توانند اقدام علمی و مدیریتی انجام دهند و منتظر تغییر وضعیت جوی هستند، اعتمادشان از بین می‌رود؛ از سوی دیگر مردم هم احساس مسئولیت نمی‌کنند و اگر گفته می‌شود با ماشین شخصی تردد نکنید به این مسئله اهمیت نمی‌دهند.
این استاد دانشگاه متوسط مصرف سوخت در برخی کشورها را زیر سه لیتر در 100 کیلومتر اعلام کرد و گفت: در کشور ما این رقم هفت تا هشت لیتر است، یعنی دو سه برابر نُرم جهانی و هیچ نهادی نیست که به عنوان نهاد بالادستی بر بخشهای آلاینده نظارت کند.
وی با اشاره به فعالیت وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی، کمیسیون بهداشت مجلس و ... گفت: این نهادها با هم ارتباط برقرار نکرده و به صورت مشخص نیز محدوده وظایف آنها مشخص و معین نشده که سیاست‌گذار کلان حوزه سلامت کدام نهاد است تا اگر این سیاست به خطا رفت، مورد مؤاخذه قرار گیرد. برنامه‌ریز سلامت هم مشخص نیست. باید سؤال شود آیا وزارت بهداشت که مجری است، می‌تواند برنامه‌ریز سلامت باشد یا خیر.
سوء‌استفاده از شیوع آنفلوانزا برای تجاری‌سازی واکسن
نورمحمدی گفت: اگر سیاست‌گذار، برنامه‌ریز و ناظر بالادستی ما مشخص بود باید در وضعیت کنونی شیوع آنفلوانزا از نهاد مسئول سؤال می‌شد که آیا این وضعیت قابل پیش‌بینی و پیشگیری بود؟ شبهه‌ای که اکنون ایجاد شده این است که از وضعیت شیوع کنونی آنفلوانزا برای بهره‌برداری تجاری از واکسن آنفلوانزا استفاده شده است.
وی تصریح کرد: اعتقاد ما این است که طبابت مانند قضاوت وظیفه حاکمیت است و نمی‌توانیم سلامت عمومی را به بخش خصوصی واگذار کنیم، اما متأسفانه در حوزه سلامت بیشتر به سمت درمان حرکت می‌کنیم و به سمت پیش‌بینی، آینده‌نگری و رصد کردن مشکلات آینده نمی‌رویم؛ در حالی که کشورهایی مانند ژاپن برنامه‌ریزی 50 ساله دارند و براساس آن توانستند شیوع سرطان معده در ژاپن را طی فرایندی چند ساله به نزدیک صفر برسانند.
نورمحمدی در پایان تصریح کرد: اگر متخصصان طب سنتی و نوین استفاده از دمنوش‌ها و برخی دیگر از توصیه‌های پزشکی را در هوای آلوده مطرح می‌کنند، این به معنای درمان نیست و باید برنامه‌ریزی بلندمدت برای کاهش آلودگی انجام دهیم.
انتهای پیام
