ماجرای این نیمروز/ قافله جاماندگان اربعین در قبله تهران

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ امروز شنبه، ۲۷ مهرماه، همزمان با اربعین حسینی صد‌ها هزار تهرانی در قالب پیاده‌روی جاماندگان اربعین و به یاد زینب کبری(س)، که در چنین روزی به کربلا وارد شد، از پنج مسیر خود را به آستان ملکوتی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، قبله تهران رساندند.

در چنین روزی بود که کاروان اسرای کربلا به رهبری زینب کبری(س) در بازگشت از شام، برای نخستین بار بر مدفن اباعبدالله الحسین(ع) حاضر شدند و به ذکر مصیبت و عزاداری پرداختند، همچنین در این روز بود که جابر ابن عبدالله انصاری صحابی گرانقدر رسول خدا(ص) با وجود اینکه پیر و نابینا شده بود، خود را با پای پیاده به کربلا رساند، صورت بر خاک حسین(ع) کشید و مزار نوه پیامبر را زیارت کرد.

14 قرن پس از آن حادثه و در حالی که نام حسین(ع) جهانی را به خود مشغول ساخته و راهپیمایی میلیونی اربعین، رسانه‌های غربی را مات و مبهوت کرده است، هزاران هزار تهرانی در رسمی که چند سال است پاگرفته، خود را با پای پیاده به قطب معنوی پایتخت می‌رسانند و ضمن عزاداری برای سالار شهیدان(ع) با زائرانی که کیلومترها آنطرف‌تر در سرزمین عراق در حال خلق حماسه اربعین هستند، اعلام همبستگی و همدلی می‌کنند.

امروز، سیل خروشان جمعیت، مرد و زن، پیر و جوان با پرچم‌های مزین به نام مبارک ائمه اطهار و «لبیک یا حسین» گویان قدم به قدم خود را از میعادگاه‌های میدان امام حسین(ع)، امامزاده حسن(ع) در خیابان امین‌الملک، مسجد جامع جمهوری، میدان معلم ورامین و خیابان رجایی باقر شهر خود را به قبله تهران رساندند تا عزاداری ظهر اربعین را در بارگاه حضرت عبدالعظیم(ع)، شخصیتی که زیارتش همسنگ زیارت کربلا دانسته می‌شود، برگزار کنند.

امروز بعضی از مساجد نیز کاروان‌هایی کوچک راه انداخته و به سوی شهر ری حرکت کردند. هیئتی‌های شمال تهران و شمیرانات نیز در قالب کاروانی خود را با پای پیاده از حرم حضرت امامزاده صالح(ع) به حرم حضرت عبدالعظیم(ع) رساندند.

برآوردها نشان می‌دهد جمعیت پیاده‌روی جاماندگان امسال، دو تا سه برابر جمعیت سال گذشته بوده است. استاندار تهران نیز امروز در گفت‌وگو با رسانه‌ها به این موضوع اذعان کرده است.

موکب‌های خدمت‌رسانی

در این پیاده‌روی عظیم که بزرگترین کاروان آن از میدان آئینی امام حسین(ع) شروع به حرکت کرد، صدها موکب با توزیع چای، شربت، میوه و ... از عزاداران اربعین حسینی پذیرایی کردند. این موکب‌ها عمدتاً متعلق به پایگاه‌های مقاومت بسیج مساجد، شهرداری تهران و هیئت‌های مردمی شهر تهران بودند که ذیل هماهنگی ستاد مردمی پیاده‌روی جاماندگان اربعین حسینی، سازماندهی شده بودند.

امروز همچنین بسیاری از مردم نذورات خود را میان عزاداران توزیع کردند. بسیاری از نوجوانان در قالب طرح‌های صلواتی نیز به واکس‌زدن رایگان کفش زائران می‌پرداختند. در این میان شاید تنها پرچم‌فروشانی که پرچم‌هایی کوچک را با قیمت‌هایی گزاف به زائران می‌فروختند، سود مادی کردند و گرنه قافله امروز تهران هر آنچه داشت، برای ارادت به آستان دوست، در طبق اخلاص قرار داده بود.

نماز جماعت در خیابان

شاید پیش از نمازهای جماعت خیابانی را در اعیاد فطر و در چند سال گذشته، در روزهای عاشورا شاهد بوده‌ایم، اما از این پس باید شاهد نماز جماعت در پیاده‌روی روز اربعین باشیم. سیل عظیم مشتاقان زیارت حرم حضرت عبدالعظیم(ع) که به علت ازدحام جمعیت و کندی مسیر تردد نمی‌توانند در هنگامه اذان ظهر خود را به آستان مقدس برسانند در گوشه خیابان به اقامه نماز جماعت ظهر و عصر مشغول می‌شوند.

این نمازهای جماعت می‌تواند با برنامه‌ریزی بهتر، باشکوه‌تر و منظم‌تر برگزار شود و عظمت نماز اول وقت را بیش از هر زمان دیگری به رخ بکشد.

برنامه‌های فرهنگی

از پنج کیلومتری آستان حضرت عبدالعظیم(ع) به تدریج موکب‌ها و غرفه‌هایی دایر هستند که عنوان فرهنگی برخود گذاشته‌اند اما کارکرد آن‌ها به وضوح مشخص نبود اما پخش تراکت‌های تبلیغاتی درباره ظهور، توزیع زیارتنامه اربعین و توزیع اقلامی مانند سربند در این غرفه‌ها اتفاق می‌افتاد.

جای خالی فروش کتاب، فروش محصولات قرآنی، فروش پوشاک اسلامی و چادر، پاسخگویی به سؤالات شرعی، مشاوره مذهبی و روانشناختی فردی و خانوادگی در این رویداد بزرگ احساس می‌شود، رویدادی که می‌تواند به بزرگترین نمایشگاه کتاب و نمایشگاه قرآن سیار تبدیل شود.

همچنین در تمام طول مسیر پیاده‌روی تنها یک مراسم تعزیه برگزار شد، در حالی که برگزاری مراسم آئینی تعزیه در چنین فضایی بسیار می‌تواند تأثیرگذار باشد و این هنر معنوی و آئینی را که در سده‌های گذشته ضامن حفظ عزاداری حسینی بوده است، بار دیگر تقویت کند.

برگزاری کرسی‌های تلاوت قرآن کریم نیز از برنامه‌هایی است که جای آن در پیاده‌روی جاماندگان اربعین خالی به نظر می‌رسد. بعضی موکب‌ها که در آستانه‌ اذان طنین گوش‌نواز تلاوت آیات الهی را پخش می‌کردند، نظر زائران را به خود جلب کرده بودند.

محیط زیست

حفظ محیط زیست و نظافت مسیرهای پیاده‌روی از دغدغه‌های امروز زائران اربعین حسینی در تهران بود و هر کسی بنا بر مسئولیت اجتماعی خود سعی می‌کرد زباله‌ها را در محل‌های تعبیه قرار دهد.

همگام با قدم‌های قافله عشق، تعداد بسیار زیادی از پاکبانان شهرداری نیز به نظافت همزمان مسیرهای پیاده‌روی مشغول بودند. نصب بنرهایی در لزوم حفظ پاکیزگی محیط زیست و نظیف‌ نگاه داشتن مسیرهای پیاده‌روی از ویژگی‌های مراسم امروز بود اما به نظر می‌رسد شهرداری تهران و دستگاه‌های مرتبط با برگزاری این رویداد بزرگ باید برای افزایش تعداد سطل‌های زباله در مسیر پیاده‌روی و جانمایی صحیح آن‌ها اهتمام به خرج دهند.

امروز همچنین سرویس‌های بهداشتی برخی مساجدی که در مسیر پیاده‌روی قرار داشتند، در خدمت زائران پیاده‌روی قرار داشت که با هماهنگی مرکز امور مساجد در سال‌های آتی، این همکاری می‌تواند گسترش پیدا کند.

لزوم بهسازی محدوده آستان حضرت عبدالعظیم(ع)

صدها هزار زائر پیاده‌روی که خود را به محدوده آستان حضرت عبدالعظیم(ع) رساندند، با ازدحام شدید جمعیت مواجه شدند به گونه‌ای امکان حرکت در دقایقی به کلی ناممکن شد. همچنین به علت حضور جمعیت بی‌سابقه در آستان مقدس، جمعیت بسیاری از دلدادگان زیارت این امامزاده جلیل‌القدر نتوانستند وارد حرم شوند و از گیت‌های بازرسی اطراف حرم، راه بازگشت را در پیش گرفتند.

با توجه به اینکه سنت پیاده‌روی تهرانی‌ها در اربعین حسینی هر سال باشکوه‌تر و پرجمعیت‌تر از سال قبل برگزار می‌شود، لزوم بهسازی محدوده آستان حضرت عبدالعظیم(ع) و آماده‌سازی محیطی این آستان برای پذیرش این جمعیت خروشان، حائز اهمیت به نظر می‌رسد.

همه ظرفیت‌های شهری در خدمت زائران

یکی از نکات برجسته در پیاده‌روی بزرگ جاماندگان حسینی، حضور تمام قامت نیروهای نظامی و امنیتی برای تأمین امنیت و نظم بود. نیروی انتظامی، بسیج، سپاه پاسداران، پلیس راهور و حتی گروه‌های‌ انضباط شهری شهرداری از جمله نیروهایی بودند که تأمین نظم مراسم امروز را به عهده داشتند.

ماشین‌های آتش‌نشانی و آمبولانس‌ها نیز در تمام طول مسیر آماده‌باش بودند. همچنین ده‌ها دستگاه اتوبوس بی‌ آر تی که بخش عمده‌ای از ناوگان اتوبوسرانی شهری را تشکیل می‌دهند، مسئولیت بازگرداندن زائران را به عهده داشتند. این یعنی امروز همه ظرفیت‌های شهری به خوبی در خدمت قافله زائران اربعین بود.

قافله‌ای که اگرچه برای خود عنوان «جاماندگان اربعین حسینی» را برگزیده است اما در حقیقت نه تنها جامانده نیست بلکه رهرو، رهپو و منادی اربعین حسینی در شهری است که دل‌شمغولی‌های اقتصادی و اجتماعی مدت‌هاست معنویت را در آن کمرنگ کرده است.

در شهری که مردمش برای چند لحظه زودتر به مقصد رسیدن، عجله می‌کنند و درگیری پیش می‌آورند، در شهری که زندگی‌های آپارتمانی فعالیت‌های جمعی شهروندان و همدلی آن‌ها برای اهداف مشترک را به حداقل رسانده است، مردمانی یاد خدا و نام مرد خدا، حسین ابن علی(ع) را چنین بالا می‌برند و روح و جان خود را به قافله پیاده‌روی میلیونی اربعین پیوند می‌دهند.

آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند: نگویید جا مانده‌ایم؛ کسی که قلب و روحش رفته، جامانده نیست. جامانده کسی است که عشق و شور و طلب زیارت اربعین، به ذهنش هم نمی‌رسد و علاقه‌ای ندارد. اگر به هر دلیلی اشتیاق رفتن هست و شرایطش نیست، خیری بوده و ثواب نیت را برده‌اید، شاکر باشید و نگویید جا مانده‌ایم.

حضور مادران شهدا در پیاده‌روی

یکی از دل‌انگیزترین و در عین حال غم‌انگیزترین صحنه‌های پیاده‌روی امروز اربعین حسینی در تهران، حضور برخی مادران شهدا بود که عکس فرزند شهید خود را به دست گرفته بودند و با نام و یاد او پیاده‌روی می‌کردند.

مادرانی که حالا سن و سالی از آن‌ها گذشته است و شاید دیگر پیاده‌روی آنان در کربلا مقدور نباشد لذا خود را به مسیرهای پیاده‌روی تهرانی‌ها رساندند، مادرانی که گذر زمان، یاد فرزند شهیدشان را از ذهنشان نبرده است و شاید دوست داشتند مثل مادران دیگر در چنین روزی کنار فرزند خود پیاده‌روی کنند.

گزارش تصویری این مراسم را اینجا ببینید.

گزارش از مجتبی اصغری