چرا ادبیات انقلاب اسلامی در تئاتر ما جایگاهی ندارد
گروه فرهنگی ــ دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» گفت: در طول چهل سال ادبیات انقلاب اسلامی، کهن الگوها و حتی ادبیات معاصر ایران و جهان، با کتاب‌ها و محتواهایی رو به رو هستیم که به شدت مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته است، اما ادبیات مؤمنانه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و حتی نهضت‌های آزادی‌بخش جهان در تئاتر ما جایی ندارد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، سعید تشکری، دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم»، امروز، 23 مهرماه در نشست خبری اظهار کرد: وظیفه دبیر علمی در اصلی‌ترین رخدادی که می‌تواند جشنواره را تأثیرگذار کند، این است که مهندسی ادبیات نمایشی را برای نمایش‌نامه‌نویسان مطرح کند.
وی ادامه داد: واقعیت این است که ما با سه گروه نویسنده در ارتباط هستیم و تئاتر ما از بحران نبود نویسندگان در مرکز آن رنج می‌برد، حال چگونه این اتفاق می‌افتد؟ در حقیقت ما نویسندگان را به تکست‌نویس تئاتر تبدیل کرده‌ایم، به این معنی که نمایش‌نامه‌ای انتخاب می‌کنیم و از نویسنده می‌خواهیم متن را برایمان تنظیم نمایشی کند که این نویسنده می‌تواند خود کارگردان هم باشد و با حذف دراماتورژی از تئاتر با نمایش‌هایی به روایت کارگردان روبه‌رو هستیم و این اتفاق در هیچ کجای دنیا رخ نمی‌دهد.
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم»، افزود: برای مثال زمانی که پیتر بروک، کنفرانس پرندگان را از منطق‌الطیر اقتباس و سپس آن را کار می‌کند و در کنارش ژان کلود کریر ایستاده است، خود بروک چیزی نمی‌نویسد، این بحران در تئاتر ما به جای این که آسیب‌شناسی شود، به یک عادت و رویه تبدیل شده، مانند زمانی که داستان سووشون به نمایش تبدیل می‌شود، احساس می‌کنیم کسی که این داستان را کار می‌کند با سووشون ارتباطی ندارد، با این‌که در توانمندی کارگردان شکی نیست، پس چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ بحث این است کاری که انجام می‌شود، یک کار دراماتیک نیست و در حقیقت این بزرگ‌ترین بحرانی است که تئاتر ما را در برگرفته است.
تئاتر ما در محتوا دچار مشکل است
تشکری بیان کرد: با طراحی جشنواره گام دوم احساس می‌کنیم در تئاتر از چیزی رنج می‌بریم که آن هم محتوا است، محتوا در قالب تیتر یا رفتار نیست، بلکه در قالب یک تفکر دراماتیک است. در طول چهل سال ادبیات انقلاب اسلامی، کهن الگوها و حتی ادبیات معاصر ایران و جهان، در حقیقت ما با کتاب‌ها و محتواهایی رو به رو هستیم که به شدت مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته است و به شدت مخاطبان با آن‌ها آشنا هستند، ادبیات مؤمنانه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و حتی نهضت‌های آزادی‌بخش جهان چرا در تئاتر ما جایی ندارد؟
وی اضافه کرد: این آشنایی اما در صحنه تئاتر اتفاق نیفتاده است، انگار یک قفسه ذهنی وجود دارد که برای مخاطب کار خودش را می‌کند و اتفاقا در سینما نیز این مسئله وجود دارد، حال ما در حوزه سینما وظیفه‌ای نداریم، اما در حوزه تئاتر وظیفه داریم که نویسندگان را به ادبیات نمایشی بازگردانیم تا در اختیار تئاتر قرار گیرند.
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» بیان کرد: براساس این رویکرد ما چهار سرفصل برای ورود نویسندگان به جشنواره پیش‌بینی کرده‌ایم، ادبیات برگزیده و مطرح کلاسیک جهان مانند جنایات و مکافات، بینوایان و ...، نهضت‌های آزادی‌بخش جهان، ادبیات شفاهی ایران و ادبیات گرفته شده از انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را طرح کرده‌ایم که نویسندگان به عنوان یک شرط برای شرکت در جشنواره گام دوم نباید از این چهار گرایش خارج شوند و هر نوعی که به کار نگاه کنند، به این چهار گرایش خواهند رسید.
تشکری متذکر شد: براساس این چهار گرایش نیز لیست تعدادی کتب اقتباسی در اختیار نویسندگان قرار گرفت و گفته شد که اگر کتبی خارج از کتب ما به جهت علاقه آن‌ها وجود دارد، به ما ارائه کنند تا ما در شورای سیاست‌گذاری آن‌ها را طرح کنیم و در مورد آن تصمیم بگیریم که این اتفاق نیز رخ داد.
وی بیان کرد: کار بعدی ترکیب هیئت داوران بود، برای این رفتار اقتباسی و آرتیستیکی که می‌خواهیم طراحی کنیم باید داورهایی داشته باشیم که ویژگی استادی آن‌ها بر جامعه تئاتر مورد وثوق باشد و صداهای متفاوت از نسل‌های متفاوت باشند، در هیئت داوران باید یک مترجم نویسنده یا مترجم داستان‌نویس حضور داشته باشد و ما برای تمام این موارد در هیئت داوران گزینه در نظر گرفته‌ایم که اگر فردی یک اثر داستانی را تبدیل به نمایشنامه می‌کند، داوران نیز از آن درک داشته باشند. مانند چهره ماندگار ادبیات انقلاب اسلامی استاد سیدمهدی شجاعی که در گرایش داستان‌نویسی و نمایشنامهنویسی حکم استادی دارد.
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» ادامه داد: در اقدام بعدی مدرس دانشگاه و نمایش‌نامه‌نویس نیز در هیئت داوران حضور دارند، افرادی مانند استاد قادری، استاد شهرام زرگر، نادر برهانی کارگردان و نویسنده خوش‌نام تئاتر که هم وجوه قابل اعتماد و هم وجوه قابل عمل دارند، به این معنی که عمل‌گرایی آثارشان این مورد را اثبات کرده است. حال برخورد با این اقتباس‌ها به نویسندگان مربوط می‌شود و ما قصد داریم با شناسایی نویسندگان حرفه‌ای و جذب و دعوت آن‌ها به این طرح، کار را ساماندهی کنیم.
بدنه تئاتر، نمایش‌نامه‌نویسان را ترک کرده است
شکری بیان کرد: 181 طرح به دست ما رسید و این 181 طرح طبیعتا برای اولین قدم جشنواره گام دوم رقم بسیار مناسبی بود، هم‌چنین در کنار این تعداد طرح، تعدادی نمایشنامه از افراد کاملا حرفه‌ای به دست ما رسید، طبق آماری که ارائه شده افراد حرفه‌ای نیز به این جشنواره ورود پیدا کردند، حرفه‌ای به این معنی که حرفه فرد نمایشنامهنویسی بوده که مدت‌هاست از تئاتر ما حذف شده و عملا بدنه تئاتر، نمایش‌نامه‌نویسان را ترک کرده است.
وی در خصوص هدف برگزاری این جشنواره تشریح کرد: هدف این جشنواره بازگرداندن این نویسندگان به تئاتر است و قصد داریم که این افراد دوباره به تئاتر اعتماد کنند.
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» گفت: هر جشنواره‌ای مخاطبان خود را جست‌وجو می‌کند، به این معنی که هر جشنواره‌ای باید در راستای جذب نیروهای جدید برای خود تلاش کند.
تشکری در مورد نحوه شرکت افراد در این جشنواره تصریح کرد: برخی از نمایش‌نامه‌نویسان این گونه ورود کردند که فارغ‌التحصیل هنرهای نمایشی هستند و تعدادی به صورت داستان‌نویس ـ نمایش‌نامه‌نویس وارد شدند. کسانی که خودشان نویسندگان آثار اقتباسی بودند و نمایشنامه آن را نیز نوشته بودند.
مشهد به عنوان لوکیشن جذاب تئاتری همیشه مورد بحث است
وی یادآور شد: یک اتفاق بزرگ در این حوزه برای تئاتر ما افتاده و فراموش نکنیم که مشهد همیشه به عنوان مکانی مقدس و دینی که توانسته است تأثیرات جدید را در حوزه کشور به وجود آورد و هم‌چنین به عنوان یک لوکیشن جذاب تئاتری همیشه مورد بحث بوده و در حقیقت گردهمایی این نیروها در مشهد برای یک تئاتر ملی، به نظر من اتفاق بسیار خجسته‌ای خواهد بود.
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» هدف از اقتباس را بازگرداندن نویسندگان حرفه‌ای به عنوان تشخص نویسندگی به گردونه نویسندگی تئاتر عنوان کرد و افزود: ما سال‌ها است نویسندگان را حذف کرده‌ایم و در حقیقت نویسنده مدت‌ها است در مقام شامخ کسی که درام‌نویس بوده و صحنه تئاتر توسط او پیشنهاد می‌شود، غیبت دارد.
محتوا در آثار ما بیشتر انتزاعی است
تشکری اظهار کرد: محتوا در آثار ما از بافت آپارتمانی و جزیره‌ای خارج نمی‌شود و بیشتر انتزاعی است، سعی کرده‌ایم حلقه مفقوده‌ای که تئاتر ما را به جهت مخاطب تهدید می‌کند بازگردانیم، مخاطب تئاتر به تئاتر اعتمادی ندارد، چرا که چیزی که روی صحنه می‌بیند محصول چیزی که در آن زندگی می‌کند، نیست؛ به این معنی که ادبیات از آن خارج شده است
وی در خصوص چگونگی برخورد با نمایش‌نامه‌های رسیده به جشنواره بیان کرد: پایه طرح این جشنواره به این منظور است که به تعدادی از نمایش‌نامه‌نویسان به جهت آماری و تولیدی مرتبط شویم، به این شکل کسانی که امکان دارد احساس کنند با نوشتن نمایشنامه اتلاف وقت می‌کنند، با دادن طرح این اعتماد برای آن‌ها به وجود می‌آید که اتلاف وقتی وجود ندارد و یک رقابت در این موضوع انجام می‌شود
دبیر علمی اولین جشنواره سراسری «نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم» ادامه داد: ما دو فرایند را برای نمایش‌نامه‌نویسان طراحی کرده‌ایم، یکی این که نمایش‌نامه‌نویسان، نمایش‌نامه‌های خود را برای جشنواره بفرستند و به صورت مستقل با گرایش به طرح‌ها و کتب اقتباسی بنویسد، سپس طرح‌های رسیده نیز در یک روند قرار گیرند و به نمایشنامه تبدیل شوند، طرح‌ها از زمانی که به نمایشنامه تبدیل می‌شوند با نمایش‌نامه‌های رسیده در رقابت قرار می‌گیرند، در حقیقیت نمایش‌نامه‌نویسان و افرادی که برای جشنواره طرح ارسال کرده‌اند، نسبت به یکدیگر اولویت یا تاخری ندارند و تنها قصد داریم فراگیری و اعتمادسازی را برای این بخش ایجاد کنیم.
تشکری در خصوص تمدید مهلت ارسال نمایشنامه به این جشنواره خاطرنشان کرد: نمایش‌نامه‌هایی که طرح‌هایشان تایید شده است، باید تصویب شود و از امروز به بعد شاید نمایش‌نامه‌نویسانی وجود داشته باشند که طرحی نفرستاده باشند که می‌توانند نمایش‌نامه‌هایشان را برای ما ارسال کنند و به درخواست خود نویسندگان زمان تحویل نمایش‌نامه‌ها تمدید خواهد شد.
انتهای پیام
