گردشگری در گام دوم انقلاب؛ از نبود سند راه تا عدم برنامه‌ریزی در جذب حداکثری گردشگران مذهبی
گروه جامعه ــ کارشناسان در نشست نخبگانی «گردشگری در گام دوم انقلاب اسلامی» ضمن بیان اینکه هنوز سند راهی برای گردشگری نداریم، تحقق گام دوم انقلاب در گردشگری را عمل به گردشگری تعالی‌بخش دانستند و تأکید کردند: ظرفیت‌های گردشگری مذهبی و زیارتی کشور می‌تواند اهداف پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز بیست ساله حوزه گردشگری کشور را محقق کند، اما به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی دقیق فقط از ۲۰ درصد ظرفیت کشور در جذب گردشگران مذهبی استفاده می‌شود.
علیرضا محمدعلی‌زاده، فعال حوزه گردشگری و زیارت، در ابتدای این نشست با بیان اینکه رهبر حکیم انقلاب اسلامی ایران با صدور بیانیه گام دوم انقلاب به تبیین دستاوردهای شگرف چهار دهه گذشته پرداخته و توصیه‌هایی اساسی به منظور جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی ارائه فرموده‌اند، گفت: به نمایش گذاشتن شعائر انقلاب اسلامی در معرض دید گردشگران خارجی در گام دوم انقلاب پیش از گذشته ضرورت دارد، زیرا نظریه نظام انقلاب اسلامی ایران خودش جاذبه‌ای برای گردشگری است؛ استقلال، آزادی، عزت ملی، استکبارستیزی، آرمان‌خواهی، ارزش‌های انقلابی و مردمی و سبک زندگی اسلامی-ایرانی برای گردشگران دنیا جالب توجه است و آنان را علاقه‌مند به سفر به ایران می‌کند، زیرا ما متفاوت با دنیا هستیم و این تفاوت عامل جذب گردشگران خارجی است.
وی افزود: نشان دادن ایران قبل از انقلاب و دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران به گردشگران عاملی برای حرکت به سوی گام دوم انقلاب است که این امر نیاز به تمرکز بر گردشگران ورودی و گردشگران ایرانی داخل و خارج از کشور دارد. بازدید نخبگان در قالب ارد‌وهای علمی از دستاوردهای چهل ساله نظام یکی از راه‌های حرکت به سمت گام دوم انقلاب است که نباید از ظرفیت جوانان ایرانی مقیم خارج غفلت کرد. رونق بیشتر گردشگری انقلابی به ویژه در مکان رخداد‌هایی مثل لانه جاسوسی به عنوان نماد استکبارستیزی و استقبال از حضور گردشگران خارجی در راهپیمایی ۲۲ بهمن و مشاهده مشارکت مردم در انتخابات نیز در گام دوم انقلاب حائز اهمیت است.
این فعال حوزه گردشگری و زیارت ادامه داد: در این بین نباید از گسترش اقامتگاه‌های بوم‌گردی و استقبال مردم از گردشگران خارجی و القای نفرت مردم از تحریم‌های ظالمانه آمریکا غافل شد، زیرا گردشگران خارجی، سفیران فرهنگی کشور مبدأ هستند و این بهترین فرصت برای رساندن پیام ملت ایران به سراسر دنیاست.
وی با تأکید بر اینکه راه دور زدن تحریم‌های ظالمانه دشمن، گردشگری است، تصریح کرد: ساختار و مدیریت گردشگری را باید تقویت کرد. گردشگری به مثابه ابزاری برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که توجه و تلاش بر جذب گردشگران ورودی ناشی از نگاه برون‌زا در این حوزه است. همچنین پیشرفت در مردمی کردن گردشگری به وضوح قابل رؤیت است چراکه منجر به قدرت، نشاط کاری و احساس مسئولیت در میان فعالان گردشگری و زیارت شده است.
به گزارش ایکنا؛ محمدرضا اکبری، استاد و پژوهشگر حوزه گردشگری، به عنوان سخنران بخش دیگر این نشست با اشاره به اینکه بیانیه گام دوم انقلاب به حدی جامع و کامل است که نقشه توسعه کشور را در همه ابعاد ترسیم کرده است، گفت: این بیانیه بسیار هوشمندانه تنظیم شده و بر تمامی مسئولان حوزه گردشگری لازم است که از این بیانیه به عنوان یک سند جامع، چارچوب کلی و نقشه راه استفاده کنند.
وی در ادامه با بیان اینکه باید پیام‌های بیانیه گام دوم انقلاب را مورد واکاوی قرار دهیم و برنامه توسعه گردشگری را بر اساس آن تدوین کنیم، افزود: توسعه گردشگری یکی از کاملترین بخش‌های اقتصادی اجتماعی برای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب است. صنعت گردشگری کشور در تأثیرگذاری بر تولید ملی و ایجاد اشتغال در راستای رسیدن به هدف کمّی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری مبنی بر ۵ برابر شدن تعداد گردشگران خارجی بازدیدکننده از کشور و در نتیجه تأثیر آنها بر رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصد، تعیین و در سیاست‌های کلی تدوین برنامه توسعه کشور پیش‌بینی شده است.
این استاد و پژوهشگر حوزه گردشگری با بیان اینکه بخشی از بیانیه گام دوم انقلاب در خصوص ارزیابی چهل سال گذشته کشور است، گفت: این ارزیابی به خوبی نشان می‌دهد که ملت ایران تا امروز با وجود فراز و نشیب‌های مختلف چگونه توانسته است چهل سال را پشت سر بگذارد. در این سال‌ها آزمون و خطا‌هایی صورت گرفته است و تجربیات گران‌سنگی حاصل شده است؛ اما بخش مهم دیگر این بیانیه، نگاه به آینده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این‌باره تعدادی از عیوب اقتصاد کشور نظیر مشکلات وابستگی به نفت یا همان اقتصاد تک محصولی، آفت نگاه به خارج، توجه به ظرفیت‌های داخل، برقراری عدالت و رفع شکاف طبقاتی را مطرح می‌کنند. همین فقر نسبی موجود نیز برای یک کشور انقلابی که منابع درآمدی سرشاری دارد بسیار تأسف‌بار است.
وی تصریح کرد: بیانیه گام دوم انقلاب ضمن تدوین چهارچوب نقشه راه کشور، نظام اولویت‌بندی را ترسیم کرده است. در این اولویت‌ها ابتدا باید ببینیم چه چیزی برای ما مهم و مبنایی است که کمتر به آن امور مهم توجه کرده‌ایم؟ به‌عنوان نمونه، در بخشی از این بیانیه گفته شده است که ایران از نظر ظرفیت‌های استفاده نشده طبیعی و انسانی در رتبه اول جهان است. موضوع بعد این است که ما ببینیم چه‌چیزی مهم و مبنایی است، پس باید بیشتر بدان توجه کنیم؟ در نگاه رهبر انقلاب، نظام اسلامی اینک وارد دومین مرحله خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است.
اکبری ادامه داد: نکته مهمی که آینده‌سازان ما باید در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است. در این بیانیه، نکات و مضامینی از این دست بسیار فراوان‌اند که نیت گذشته و امروز ما را با آینده‌ای روشن تعیین می‌کنند. پس برنامه‌ریزی در حوزه گردشگری باید در دو بخش افزایش بهره‌وری از وضع موجود و توسعه ظرفیت‌های جدید باشد. در بعد اقتصادی نیز به مؤلفه‌ها اشاره شده است. اولین مولفه اقتصادی بحث استقلال در سیاست‌گذاری اقتصادی است. رهبری قبل از این موضوع، با عناوینی همچون الگوی اسلامی اقتصادی پیشرفته و با نام اقتصاد مقاومتی به آن پرداخته‌اند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه نگاه به توسعه گردشگری دقیقا همانند اقتصاد مقاومتی است اضافه کرد: دومین محور در بحث اقتصاد مسئله احترام و ایمان به ظرفیت‌های داخلی و سهیم‌تر بودن مردم در اقتصاد و کاستن از تصدی‌گری دولت است. موتور محرک این نوع اقتصاد توجه به ظرفیت‌ها و داشته‌های داخلی است و گردشگری به دلیل به‌کارگیری ظرفیت‌های داخلی عین اقتصاد مقاومتی است. سومین مؤلفه بحث مبارزه با مفاسد اقتصادی و اجرای عدالت است. رهبر انقلاب اسلامی تأکید بر عدالت و طهارت اقتصادی را شرط مشروعیت تمام مسئولان در نظر گرفته‌اند که بایستی برقرار باشد و به آن توجه شود. این مورد در ارتقای وضعیت معیشت مردم بسیار مؤثر است و در واقع نهاد‌سازی توسعه گردشگری می‌تواند بر این مسئله اثرگذار باشد.
اکبری گفت: سنگین کردن کفه عدالت در تقسیم امکانات عمومی کشور، افزایش چشمگیر معنویت و اخلاق در فضای عمومی جامعه، تاب آوری اقتصاد ایران در مقابل بحران‌های خارجی، از دیگر نکاتی است که در بیانیه گام دوم انقلاب به آنها توجه شده است. ما در هیچ کجای دنیا شاخصه‌هایی را که برای گردشگری تعالی‌بخش مبتنی بر فرهنگ اسلامی وجود دارد، نداریم و این موضوع خودش می‌تواند به عنوان یک برند برای گردشگری جمهوری اسلامی باشد.
این پژوهشگر حوزه گردشگری با اشاره به ارکان و روح حاکم بر بیانیه گام دوم انقلاب گفت: امروز می‌بینیم که صنعت گردشگری ما روزبه‌روز به مخاطبانش اضافه می‌شود و این نشان می‌دهد که گردشگری کشور با وجود تحریم‌ها توانسته تاب‌آوری را هم بالا ببرد. البته آسیب‌هایی هم احصا شده که سد راه توسعه گردشگری با توجه به تجربیات ۴۰ سال گذشته به دست آمده است.
اکبری گفت: ما ۱۲۰ مشکل را در صنعت گردشگری بررسی کرده ایم که هرکدام از آنها یک بحث مفصل می‌خواهد. اولین آسیب اقتصادی است. اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت، عدم وجود توجیه اقتصادی مناسب نسبت به سایر حوزه‌های اقتصادی، عدم توزیع مناسب امکانات و ثروت در گستره کشور، عدم وجود سیستم ثبت حساب‌های گردشگری، مشخص نبودن سهم گردشگری در تولید ناخالص ملی، بی‌توجهی به نقش مهم بازاریابی در برنامه‌های توسعه کشور و عدم رعایت اصول علمی تبلیغات و بازاریابی بین‌المللی و نوین در فعالیت‌های صورت گرفته مانع پیشرفت ایران در اخذ سهم از بازار بین‌المللی گردشگری شده است.
وی ادامه داد: نداشتن طراحی، معرفی و جایگاه‌سازی برند گردشگری ایران به‌ویژه برند‌سازی در حوزه گردشگری شهر، عدم وجود رقابت بین شهرها برای توسعه گردشگری، منطبق نبودن صنایع دستی با سلایق گردشگران، عدم وجود خوشه‌ها و زنجیره‌ها و در نهایت شبکه‌های گردشگری، عدم رقابت‌پذیری قیمتی خدمات گردشگری در حالی‌که نقطه سر به سر هزینه و سود روی ۳۵ درصد بسته می‌شود. عدم برنامه برای بهره‌وری بیشتر از وضع موجود و عدم وجود اطلاعات متقن برای برنامه‌ریزی اقتصادی که توجیه اقتصادی هم نمی‌شود از دیگر آسیب‌های موجود این عرصه است.
اکبری با تأکید بر بی‌توجهی به ظرفیت‌های جاذبه‌های ایرانی-اسلامی و معرفی آنها در صنعت گردشگری گفت: آسیب دیگر اجتماعی و فرهنگی است. در این موضوعات عدم توجه به روح خودباوری، رسوخ فرهنگ بیگانه و تهاجمات فرهنگی، بها ندادن به ارزش‌های فرهنگی ایرانی و اسلامی، عدم ارائه خدمات مناسب گردشگری و استاندارد خدمات ارائه شده توسط نیروی انسانی که به طور کلی پایین است بیانگر عدم توجه به ارزش و اهمیت مشتری در این عرصه است. همچنین سیاست‌های ضعیف استخدامی و آموزش ضعیف، محدود و نامناسب نیروی انسانی، مهارت‌های شغلی شاغلان و بهره‌وری نیروی شاغل در حوزه گردشگری از دیگر آسیب‌های این عرصه است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: عدم تناسب کافی میان آموزش‌ها و نیاز بازار کار، عدم وجود برنامه‌های توانمندسازی جوامع محلی به‌ویژه در استان‌های کمتر برخوردار، عدم برنامه منسجم برای ترویج فرهنگ گردشگر و گردشگر‌پذیری، نبود روحیه خودباوری در کارشناسان و متخصصان ایرانی برای بهره‌گیری از دیدگاه‌های ایرانی در شناخت و بررسی مقولات گردشگری به‌ویژه طبیعی، فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی از دیگر آسیب‌های موجود در این عرصه است. همچنین استفاده محدود از روش‌های توسعه و مدیریت پایدار در زمینه اطلاع‌رسانی درباره ارزش‌های فرهنگی و طبیعی، جاذبه‌ها و مکان‌های مهم گردشگری فرهنگی و طبیعی که نتیجه آن کاهش ارزش دارایی‌های ارزنده طبیعی و فرهنگی و محدود‌کردن ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی می‌شود دیگر آسیب موجود در این عرصه است. عدم استفاده از ظرفیت‌های گردشگری الهام‌بخش، پویا و اثربخش و تاثیر سیاسی اجتماعی آن در ابعاد گردشگری زیارتی جهان و به‌ویژه منطقه خاورمیانه از آسیب‌هایی است که در این عرصه وارد است.
وی با اشاره به آسیب‌های سیاسی صنعت گردشگری کشور هم گفت: ترویج تصویر ایران‌هراسی و ایران‌ستیزی از سوی بیگانگان، عدم توجه به کشورهای همسایه و مسلمان در برنامه‌های بازاریابی و کشورهای بازار هدف، هدر رفت منابع مالی به دلیل ارتباطات نامناسب سیاسی در استا‌ن‌ها ازجمله آسیب‌های این بخش است. آسیب دیگر در حوزه کالبدی و محیطی است. در این حوزه نیز جاذبه‌های انسان‌ساخت مانند شهربازی‌ها، مرکز همایش‌ها، موزه‌ها و زیرساخت‌های اقامتی و سرویس‌های بهداشتی، راه‌های مواصلاتی کشور، سیستم حمل و نقل، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات عدم توجه به ظرفیت تحمل، ناتوانی در اجرای پیگیری و حفظ اصول و روش‌های توسعه پایدار در ارتباط با اثرات گردشگری بر محیط طبیعی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی، هویت‌بخشی به فضای شهری هم‌راستا با اصالت تاریخی و مذهبی الگوهای ایرانی اسلامی جز آسیب‌های این بخش است.
اکبری دیگر آسیب این عرصه را نهادی و مدیریتی دانست و افزود: نبود ساختار و مدیریت یکپارچه و منسجم برای درک و جهت‌دهی مؤثر به تمام جنبه‌ها، به‌طوری که نیازها و انتظارات تمام ذی‌نفعان به طور‌منصفانه و به بهترین شکل ممکن، فراهم شود از ضعف‌های فعلی است. لذا باید با هماهنگی کامل بین دستگاهی و نیز مشارکت بخش خصوصی و انجمن‌های مردم‌نهاد، در تصمیم‌گیری‌ها و امور با استفاده از منابع موجود امکانات و خدمات برآورده شود. عدم وجود ساختار مناسب نهادی برای توسعه گردشگری چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی باعث کند شدن روند فعلی توسعه در این عرصه شده است.
این استاد دانشگاه با تأکید بر ضرورت مداخله و ورود سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دولتی در ارائه خدمات گردشگری عمومی، گفت: یکی از پیش شرط‌های حضور بخش خصوصی در عرصه فعالیت‌های اقتصادی تولیدی، داوری و نظارت دولت به فعالیت‌های آنهاست. متأسفانه عدم وجود یک برنامه و سند استراتژیک در حوزه گردشگری به‌عنوان یک نقشه راه یکی از مهمترین مسائل حل نشده این عرضه است. عدم توجه به اصول توسعه پایدار و توسعه متوازن منطقه‌ای و موضوعی در مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه گردشگری یکی دیگر از مشکلات گردشگری کشور است. لذا ضروری است نهادهای حاکمیتی با ایجاد بسترهای لازم و تسهیل قوانین و مقررات و اعطای حمایت‌های نظام‌مند، نسبت به بهبود فضای کسب و کار در این عرصه اقدام کنند.
وی افزود: زمانی که ندانیم گردشگری چقدر در اقتصاد ملی تاثیر می‌گذارد، مشکل عدم ثبت حساب‌های گردشگری را به ما یادآوری می‌کند. امروزه گردشگری در تولید ناخالص داخلی ۸ درصد سهم دارد. شهر مشهد و تبریز از نظر جمعیت در یک سطح هستند اما چرا مشهد روزانه ۲۰۰ پرواز دارد ولی تبریز شاید روزی ۷ پرواز داشته باشد. چه چیزی موجب این تفاوت‌ها شده است.امروزه ۱۱۰ کشور دارای برند گردشگری هستند. ما ظرفیت فرهنگ اسلامی را داریم ولی به آن نپرداخته‌ایم. متأسفانه دولت علاقه ندارد در حوزه برنامه‌ریزی گردشگری برای توسعه صنعت کاری کند، چراکه هنوز سند راه برای گردشگری نداریم. هنوز نمی‌دانیم ۱۰ سال بعد به کجا می‌خواهیم برسیم؛ ما حتی تقویم گردشگری نداریم.
اکبری تصریح کرد: نمایشگاه صنایع دستی در حالی برگزار می‌شود که همزمان با آن رویداد همدان ۲۰۱۸ برپا شده است. مهمانان نمی‌دانند به کدام برنامه بروند. نقطه سر به سر هتل‌های ما امروز ۳۵ درصد است. بسیاری از قطارها ۸۰ تا ۲۰ درصد ظرفیت خالی دارند ولی حرکت می‌کنند. حاضر نیستند تا قیمت را کمتر کنند حتی با اینکه فرودگاه شیراز با ۲۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کند اما اکنون در حال ساخت فرودگاه جدید هستند.
وی با اشاره به عدم وجود شاخص‌ها و مؤلفه‌های اولیه در حوزه‌های مختلف گردشگری و زیر بخش‌های وابسته به آن بیان کرد: عدم وجود الگوی ساختاری و فرآیندی با توجه به ظرفیت‌ها و تنوع حوزه‌های مختلف گردشگری در عرصه‌هایی مانند گردشگری صنعتی، کشاورزی و زیارتی از دیگر نواقص و آسیب‌های این عرصه است. عدم توجه به منحصر بفرد بودن و برند‌سازی در حوزه گردشگری معنوی در کشور و توزیع نامتوازن موضوعی و منطقه‌ای گردشگری و عدم هماهنگی‌های بین دستگاهی و تداخل قوانین در دستگاه‌های مختلف از مهمترین مشکلات این عرصه است. قوانین بسیار دست و پاگیر و نقص و خلأ قوانین و مقررات توسعه گردشگری برای تمامی حوزه‌های گردشگری باعث مشکلات فروان در این عرصه شده است. بی‌توجهی به تخصص‌گرایی در دستگاه‌های دولتی و نبود الزامات قانونی برای تدوین و اجرای پیوست‌های فرهنگی و زیست محیطی در تأسیسات گردشگری و سایر طرح‌های عمرانی منجر به کاهش توسعه صنعت گردشگری در کشور شده است.
این استاد دانشگاه از عدم وجود مراکز اطلاع‌رسانی داخلی در عرصه گردشگری هم گله کرد و گفت: عدم وجود الگوی جامعی در حوزه بازاریابی گردشگری در ایران و عدم همکاری بانک‌ها در اعطای تسهیلات با مشارکت با سرمایه‌گذاران باعث شده تا خیلی‌ها در پروژه‌های خود شکست بخورند. مشکلات موجود در شیوه‌های قیمت‌گذاری خدمات گردشگری باعث از دست رفتن مزیت‌های نسبی ایران برای گردشگری در میان کشورهای منطقه شده است و به دلیل عدم توسعه سریع و مناسب امکانات گردشگری و شبکه‌های اطلاع‌رسانی و ضعف قوانین و مقررات شاهد ضعف در این عرصه هستیم.
اکبری با اشاره به استراتژی موفقیت در این عرصه گفت: با توجه به فقدان ثبات امنیتی در منطقه خاورمیانه، چالش‌های سیاسی موجود در روابط بین‌الملل کشور و موج تبلیغات منفی علیه ایران در جوامع بین‌المللی و رسانه‌های پرمخاطب، بایستی سیاست جامع تبلیغاتی به منظور نشان دادن چهره واقعی ایران امروزی با ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود تدوین و اجرایی شود. نمونه‌های موفق گردشگری جهان نشان می‌دهد که آنها به‌منظور تبلیغات و معرفی این صنعت و جذب، سهم بیشتری از بازار گردشگران بین‌المللی دارند. لذا در قدم اول باید برند گردشگری خود را بر اساس اهداف کلی کشور طراحی و معرفی کنیم. متأسفانه در کشور ما علی رغم مطالعات بسیاری این موضوع در میانه راه متوقف شده و نتیجه مطلوب حاصل نشده است. به همین دلیل نیاز به بازنگری در کلیه اسناد بالادستی به‌ویژه طرح آمایش سرزمین داریم.
37 درصد گردشگران گردشگر مذهبی‌اند
وی در ادامه با بیان اینکه معمولا 37 درصد گردشگران جهان را گردشگران مذهبی تشکیل می‌دهند، ادامه داد: از 1001 مسیر گردشگری ایران که به تائید سازمان جهانی جهانگردی و سازمان کنفرانس اسلامی به ثبت رسیده است، 240 مسیر مربوط به مکان‌های دینی و مذهبی است. همچنین ایران به لحاظ موقعیت فرهنگی، مذهبی و قومی و با وجود 81 هزار امامزاده و ده‌ها زیارتگاه پیامبران الهی، 560 کلیسا و عبادتگاه مسیحیان، ده‌ها کنیسه کلیمیان و آتشکده زرتشتی‌ها، وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس که دست کم 4 هزار و 319 اثر آن در زمره آثار ثبت شده میراث ملی با جاذبه زیارتی، فرهنگی و تاریخی قرار دارند در میان کشورهای دیگر، از جایگاه ویژه و منحصر بفردی در گردشگری مذهبی برخوردار است.
این پژوهشگر حوزه گردشگری کشور تاکید کرد: ظرفیت‌های گردشگری مذهبی و زیارتی کشور می‌تواند اهداف پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز بیست ساله حوزه گردشگری کشور را محقق کند. بر اساس این سند، ورود سالانه 20 میلیون گردشگر خارجی به کشور پیش‌بینی شده است؛ اما به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی دقیق در توسعه گردشگری مذهبی در ایران، به عقیده کارشناسان تنها از 20 درصد ظرفیت کشور در جذب گردشگران مذهبی استفاده می‌شود. امروز ظرفیت حضور گردشگر با متوسط ماندگاری دو تا سه روز است ولی زیارتی ۵ تا ۸ روز است.
وی با اشاره به اینکه گردشگری مذهبی پیشران تجدید‌پذیر، معنوی، مردمی، اصیل، متکی بر عمیق‌ترین باورهای مذهبی برای توسعه ملی است، گفت: گردشگری مذهبی و زیارتی مهمترین، ماندگارترین، مؤثرترین و بزرگترین منظومه سفر ایرانیان در طول تاریخ و پویاترین و مردمی‌ترین و مؤثرترین فضای پیوند و ارتباط با شیعیان و مسلمانان در سراسر جهان است که به عنوان مهمترین مایه وفاق ملی و مذهبی ایرانیان و مایه امید و حیات دین و دنیای ایشان شناخته می‌شود. اما متأسفانه عدم وجود یک برنامه منسجم و استراتژیک برای توسعه گردشگری، عدم وجود هماهنگی بین دستگاهی، عدم توجه به توسعه کمی و کیفی گردشگری و عدم وجود تقویم منسجم گردشگری در کشور منجر به توسعه موفق در این عرصه نشده است.
اکبری اضافه کرد: تسهیل در راه‌اندازی و توسعه فضای کسب و کار اقتصاد گردشگری تنوع و جذابیت بخشی به سفر در کشور زمینه‌ای مناسب برای تقویت هویت دینی و شکل‌گیری تمدن ناب اسلامی است. بهره‌برداری از این فرصت الهی موجب خواهد شد تا مبدل به سرچشمه‌ای برای تولید معارف شیعی، مهندسی فرهنگ دینی، الهام‌بخش برای سبک زندگی معنوی و تولیدکننده محصولات و خدمات با کیفیت برتر در مقیاس جهانی شود و در عین حال به عنوان کانونی برای وحدت و همگرایی جهان اسلام به‌ویژه دنیای تشیع ایفای نقش کند.
وی در پایان سخنان خود ضمن جمع‌بندی مطالب ارائه شده گفت: تدوین برنامه جامع استراتژیک گردشگری با توجه به تنوع گردشگری در کشور کاری است که باید هرچه زودتر انجام دهیم. تدوین سند استراتژی توسعه و بهره‌برداری از امکانات موجود و ایجاد ظرفیت‌های جدید و همچنین تدوین نظام قوانین این حوزه از دیگر اقداماتی است که باید هرچه زودتر انجام شود. باید با ایجاد برند گردشگری، کشور را در این عرصه صاحب سبک کنیم. همچنین با ایجاد مدیریت یکپارچه گردشگری کشور و در نهایت تهیه بانک جامع آمار و اطلاعات حوزه گردشگری می‌توانیم شاهد توسعه این عرصه و تحقق بیانیه گام دوم انقلاب در این زمینه باشیم.
سخنران دیگر این نشست منوچهر جهانیان، رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ بود که وی نیز در این نشست بر آسیب‌شناسی و راهبرد‌های حوزه گردشگری، ترویج جاذبه‌های گردشگری ایران مبتنی بر شعائر انقلاب اسلامی، آینده‌پژوهی عرصه گردشگری در ایران و ترویج گردشگری در مناطق روستایی و محروم کشور اشاره کرد.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ اظهار کرد: با توجه به ظرفیت‌های کشور در حوزه گردشگری می‌طلبد که در جهت توسعه این حوزه و اشتغال پایدار در این رابطه آن هم در نقاط مختلف کشور برنامه داشته باشیم. همچنین باید کاری کنیم که سایر مشاغل وابسته به این حوزه هم منجر به اشتغال پایدار شوند.
جهانیان با بیان اینکه امروز توانمندی‌های عرصه میراث فرهنگی، سبک زندگی و ابعاد مختلف آن به ثمر نشسته است، اضافه کرد: باید برای معرفی این توانمندی‌ها به دنیا از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم. امروز در نقاط مختلف دنیا گردشگران فراتر از لذات مادی به عرصه گردشگری نگاه می‌کنند و بیشتر به دنبال تعامل و شناخت فرهنگ‌ها و آیین‌های مردمان نقاط مختلف دنیا هستند. لذا با توجه به ظرفیت‌های کشور باید در گام دوم انقلاب این موضوع طراحی و برنامه‌ریزی شود.
وی با تأکید بر اینکه داشتن طرح و برنامه ملی در حوزه گردشگری یکی از اقدامات مهم در این عرصه است، گفت: نگاه تخصصی و علمی به این حوزه باید سرلوحه برنامه‌ها باشد و در کنار این اولویت توسعه گردشگری را نباید فراموش کرد. مقام معظم رهبری در این عرصه می‌فرمایند که گردشگری می‌تواند یکی از محورهای توسعه کشور باشد و این یعنی باید برای توسعه کشور از گردشگری استفاده کنیم.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ با ذکر نکاتی در باب گردشگری ادامه داد: تعامل حوزه‌ها و مجموعه‌های گردشگری، توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز این عرصه در مناطق مختلف روستایی و شهری، به‌کارگیری نیروی جوان و آموزش آنها و نظارت بر فعالیت‌ها و برنامه‌های این عرصه از مهمترین اقدامات حوزه گردشگری است که باید اجرایی و به آنها توجه کرد.
جهانیان تصریح کرد: ایران اسلامی جاذبه‌های گردشگری زیادی از دارد و لازم است تا برنامه‌های منظم و مدون بلندمدت برای آن در نظر گرفت تا جاذبه‌های گردشگری آن معرفی شود. دستاوردهای بسیار عظیمی در این چهل‌سال اول انقلاب توسط مردم ما به وجود آمد که باید به عنوان یک جاذبه خاص در عرصه گردشگری معرفی کنیم. این موارد می‌تواند باعث توسعه پایدار کشور هم باشد.
وی در ادامه با بیان اینکه حجاب و اعتقادات و ارزش‌ها مانعی برای گردشگری نیست، گفت: در قانون جهانی گردشگری این موضوع به صراحت بیان شده است که اعتقادات و رسوم و مذهب هرکشوری باید مورد احترام گردشگران قرار گیرد و گردشگران باید آیین‌ها و رسوم میزبان را بپذیرند و به آنها احترام بگذارند.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ در پایان به بعد معنوی گردشگری هم اشاره کرد و گفت: این حوزه می‌تواند منجر به تغییر دیدگاه‌ها و نگرش‌ها در زمینه سفر شده و شاهدیم که در ایران اسلامی سخن از گردشگری تعالی‌بخش است؛ رویکردی که گردشگری کشور را از آسیب‌های اجتماعی نظیر ابتذال اخلاقی در تور‌ها و اماکن گردشگری مصون نگه می‌دارد.
انتهای پیام
