رد دیدگاه موافقین و مخالفین مطلق در خصوص فتوحات صدر اسلام
گروه معارف ــ یک پژوهشگر دینی هر دو دیدگاه موافقین و مخالفین مطلق که درباره مشورت‌های امیرالمومنین با دستگاه خلافت در مورد فتوحات صدر اسلام، مطرح شده‌است را رد و دیدگاه موافق مشروط را بیان کرد.
به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری خمی عضو پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی، امروز 28 شهریورماه در پیش اجلاسیه کرسی تخصصی «اهل بیت(ع) و فتوحات با رویکرد نقد دیدگاه‌ها» که در سالن همایش‌های غدیر قم برگزار شد، گفت: سخن درباره فتوحات صدر اسلام از سال‌ها قبل از انقلاب اسلامی ایران مطرح بود و پاسخ‌هایی به آن دادند.
وی ادامه داد: اخیرا با هدف دیگری این مباحث مطرح و به انتقاد از امیرالمومنین(ع) پرداخته‌اند که با مشورت‌های خود به دستگاه خلافت در جنگ‌ها اعراب با ایرانیان مخالفت کرده و از این فتوحات حمایت کرده در حالی که ستم زیادی به مردم سرزمین‌های فتح شده از جمله ایرانیان شده‌است.
موافق مطلق
وی افزود: محور اصلی بحث فتوحات و نقد دیدگاه‌ها دوران خلفا به ویژه خلیفه دوم است. در خصوص نظر اهل بیت(ع) درباره فتوحات سه دیدگاه وجود دارد، اولین دیدگاه، موافقین مطلق هستند که اعتقاد دارند که «فتوحات در جهت تقویت اسلام و حفظ وحدت مسلمین بوده و دلیل آن را حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در این فتوحات دانسته‌اند».
ذاکری خمی با اشاره به دیدگاه جعفر مرتضی عاملی اظهار کرد: مخالفین مطلق هرگونه تاییدی را از سوی اهل بیت رد می‌کنند و دلایلی بر آن اقامه کردند؛ مهم‌ترین دلیل آن را عدم اذن امام معصوم دانسته‌اند، آنان شرکت حسنین(ع) را در فتوحات رد و شواهد و دلایل دیگری بر عدم امکان تایید ارائه می‌کنند.
موافق مشروط
وی گفت: دیدگاه سوم، موافقین مشروط هستند که در برابر دیدگاه موافق و مخالف مطرح شد. این دیدگاه با هر یک از دو دیدگاه قبلی نقاط مشترک و نقاط افتراقی دارد و از موافقت ضمنی اهل بیت(ع) با فتوحات برای دفاع از اسلام سخن می‌گوید و مشورت‌های امیرالمومنین را در این جهت می‌داند.
ذاکری خمی اظهار کرد: امیرالمومنین در جلسات مشورتی مربوط به فتوحات شرکت می‌کردند. افزون بر حمایت از اسلام، نکات اصلاحی مهمی در این جلسات مطرح می‌کردند که به آن توجه می‌شد، مانند دفاع از حقوق مردم سرزمین‌های فتح شده.
وی گفت: اصل اولیه با توجه به عدم مشروعیت خلافت، رد هرگونه همکاری با خلفا بوده اما این اصل با همکاری امیرالمومنین(ع) با دستگاه خلافت در زمان خلیفه اول از بین رفت زیرا حضرت می‌فرماید:« فخشیت ان لم انصر الاسلام و اهله ان اری فیه ثلما او هدما تکون المصیبه به علی اعظم من فوت ولایتکم التی انما هی متاع ایام قلائل»؛ در دوران فتوحات این خطر از بین رفته بود.
دیدگاه فقهای شیعه
این پژوهشگر دینی بیان کرد: فقهای شیعه این بحث را مطرح کردند، جمعی از فقها به روایتی از امام باقر(ع) استناد کرده‌اند که امام علی(ع) می‌فرماید:« کان یشاورتی فی موارد الامور فیصدرها عن امری و یناظرنی فی غوامصها فیمصیها عن رایی» خلیفه دوم با من مشورت و طبق نظر من عمل می‌کرد.»؛ فقهای شیعه در بحث اراضی خراجیه این خبر را دلیل بر اذن و اجازه امام دانسته‌اند.
ذاکری خمی با بیان اینکه دلیل دیگری که بر اجازه امام می‌توان ارائه داد، عمل عمر به نظر مشورتی حضرت درباره اراضی فتح شده‌است، افزود: حضرت علی(ع) در هنگام مشورت خلیفه درباره سرزمین‌های فتح شده، پیشنهاد وضع خراج داد که اگر این پیشنهاد توسط حضرت علی(ع) مطرح نمی‌شد ما با فاجعه انسانی وسیعی در مناطق فتح شده روبرو می‌شدیم.
وی با اشاره به اینکه امام علی(ع) دستگاه خلافت را به ضرورت کار فرهنگی و ضرورت آموزش مبارزان و فاتحان آگاه کرد، ادامه داد: انتقاد حضرت از علمکرد دستگاه خلافت نشان می‌دهد که ایشان تمام عملکرد آنان را درباره فتوحات تایید نمی‌کردند و در مواردی که امام علی(ع) به عملکرد دستگاه خلافت نسبت به فتوحات انتقاداتی داشت.
نویسنده کتاب امام علی(ع) و ایرانیان گفت: اجازه و تایید حضرت محدود به مواردی است که دستگاه خلافت طبق نظر ایشان عمل کرده است؛ دیدگاه حضرت درباره وضع خراج اول در عراق و بعد در دیگر در سرزمین‌ها اجرا شد و سرزمین‌های فتح شده ملک تمام مسلمانان قرار گرفت؛ روایتی صحیح در این باره نقل شده‌است.
انتهای پیام
