نشست تفسير سياسی قرآن در قم برگزار شد
گروه فعاليت‌های قرآنی: نشست تفسير سياسی قرآن، صبح امروز 16 دی‌ماه با حضور حجج‌الاسلام «كاظم قاضی‌زاده» و «نجف لك‌زايی» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه قم، در اين نشست كه با حضور جمعی از كارشناسان مركز فرهنگ و معارف قرآن كريم برگزار شد، حجت‌الاسلام و المسلمين «كاظم قاضی‌زاده»، از محققان و پژوهشگران قرآنی كشور طی سخنانی به چيستی تفسير سياسی پرداخت و گفت: تفسير سياسی قرآن نبايد منجر به توجيه سياسی قرآن شود.
وی افزود: عده‌ای موضوعی را می‌گيرند و برای تأييد آن سراغ قرآن می‌روند و تلاش می‌كنند هرگونه كه شده است تأييدی برای آن موضوع از قرآن پيدا كنند كه اين توجيه سياسی آيات می‌شود و درست نيست.
قاضی‌زاده اظهار كرد: مراد از ارايه تفسير سياسی اين نيست كه همه آيات قرآن را توجيه سياسی كنيم، بلكه بايد به آياتی پرداخت كه يا موضوع سياسی است و يا با منظر سياسی مرتبط است.
اين محقق قرآنی تصريح كرد: تفسير سياسی قرآن نوعی از تفسير مانند تفسير كلامی، فلسفی و ... است كه با توجه به نوع موضوع آن و نگاه به قرآن می‌توان به چند گروه تقسيم‌بندی كرد.
وی افزود: اگر موضوع از خارج قرآن وجود داشته باشد و بخواهيم حكمی را درباره آن موضوع از قرآن استخراج كنيم، تفسير استنطاقی ناميده می‌شود.
قاضی‌زاده اظهار كرد: اگر موضوع و حكم هر دو از خارج قرآن باشد اما بخواهيم از آيات قرآن شاهد و تأييدی برای آن بياوريم استشهادی نام می‌گيرد، مانند اينكه دموكراسی موضوعی خارج از قرآن است كه حكم آن هم در خارج وجود دارد و محقق بخواهد شواهد قرآنی برای اثبات آن بياورد.
وی افزود: گاهی موضوع قرآنی ولی حكمش خارج از قرآن است و مثلا از روايات و عقل استنباط می‌شود كه به آن استطرادی گفته می‌شود.
قاضی‌زاده تصريح كرد: تفسير سياسی بخشی از تفسير است و ماهيت جداگانه‌ای ندارد و پيش نياز اساسی آن، درك دقيق موضوع و استخراج نظر قرآن درباره آن موضوع است.
وی تأكيد كرد: آسيب تفسير استشهادی اين است كه گاهی در دام اين نوع تفسير می‌افتيم، به طور مثال می‌گوييم آزادی سياسی خوب است و حدود و قيودی هم ندارد و بعد توجيهی هم از قرآن برای آن پيدا می‌كنيم كه ممكن است چندان مرتبط نباشد.
در ادامه اين نشست، حجت‌الاسلام و المسلمين نجف لك‌زايی، از ديگر محققان قرآنی كشورمان طی سخنانی گفت: امام خمينی(ره) معتقد بودند كه تاكنون تفسيری برای قرآن نوشته نشده است، چون از ديدگاه ايشان تفسيری، تفسير واقعی است كه شرح مقاصد قرآن را برای مخاطب بازگو كند؛ مفسر بايد در هر قصه از قرآن و در هر آيه از آيات جهت صراط هدايت را به متعلم بفهماند.
وی افزود: در تفاسير امروز ما بايد تغيير جهت صورت گيرد و از مباحثی كه در راستای اهداف و مقاصد كتاب نيست يا پرهيز و يا كم شود.
اين محقق قرآنی عنوان كرد: نگاه امام به قرآن می‌تواند ما را به نگاهی راهبردی در اين حوزه سوق دهد چون قرآن مايه سعادت نه تنها برای مسلمانان بلكه برای همه جهانيان است و نبايد به عده‌ای، گروهی و ياقشر خاصی محدود شود.
لك‌زايی گفت: اگر قرار است دانش تفسير سياسی قرآن در دانشگاه‌ها و مراكز آموزشی به عنوان يك رشته علمی تأسيس و تدريس شود بايد نگاه سياسی و راهبردی به تفاسير قرآن داشته باشد كه چه مقدار از اين تفاسير مطابق با مقصود قرآن است، ضمن آنكه بايد نگاهی قرآنی نيز به سياست داشته باشد.
وی افزود: اين رشته بايد به لحاظ اركان سياسی پاسخگوی سؤالات باشد و بتواند نگاه قرآن را به نظام‌های موجود سياسی دنيا همچنين سياست‌های موجود در كشورهای مختلف مانند ايران، آمريكا، ژاپن و ... را پاسخ دهد.
لك‌زايی اظهار كرد: پيش نيازهای تفسير سياسی قرآن كه از خود موضوع مهم‌تر است برخی بينشی و برخی دانشی است.
وی افزود: اگر كسی به لحاظ بينشی دين را از سياست جدا بداند در اين صورت برای او تفسير سياسی قرآن بی‌معنا و تمسخرآميز است چون اين فرد اساسا بينش قرآنی را قبول ندارد كه بخواهد به دنبال آن برود.
اين محقق قرآنی تصريح كرد: اگر كسی دين را جامع نبيند و معتقد باشد كه رد فضای مدرنيته كنونی دين و قرآن جوابگوی همه سؤالات و نيازها نيست و دين مقتضيات 1400 سال پيش را بيان كرده است در اين صورت هم فرد به لحاظ بينشی شناخت درستی از محيط اطرافش پيدا نكرده است.
وی با اشاره به پيش نياز دانشی نيز افزود: فردی كه می‌خواهد تفسير سياسی قرآن بنويسد بايد دانش سياسی را نيز فراگرفته باشد و با آن آشنا باشد.
اين محقق قرآنی عنوان كرد: يك نفر نمی‌تواند هم تفسير سياسی، هم اقتصادی، هم كلامی، هم فلسفی بنويسد چون هر يك از اين رشته‌ها امروز كاملا تخصصی شده‌اند.
وی افزود: البته در گذشته اين موضوع جزء رسالت‌های حوزه نبود اما امروز اين توقع وجود دارد و اگر بخواهيم علوم انسانی را بومی كنيم بايد به اين موضوعات بپردازيم.
لك‌زايی اظهار كرد: ما اگر قبول داريم كه قرآن تبيان لكل شیء است و حداقل در حوزه هدايت اين گونه است بايد در اين موضوع وارد شويم و ثابت كنيم؛ من معتقدم اگر تنها و تنها سوره حمد و ماجرای فرعون و حضرت موسی(ع) در اختيار ما بود، می‌توانستيم همه مكتب سياسی اسلام را از آن استخراج كنيم.
وی در تأييد اين مطلب تأكيد كرد: در سوره حمد داريم كه اهدنا الصراط المستقيم كه بايد بيابيم راه مستقيم برای هدايت جامعه چيست و راه‌های وصول و حصول به آن چيست و ... كه همگی جهات اصلی مسير سياسی جامعه را تعيين می‌كند.
وی افزود: عده‌ای موضوعی را می‌گيرند و برای تأييد آن سراغ قرآن می‌روند و تلاش می‌كنند هرگونه كه شده است تأييدی برای آن موضوع از قرآن پيدا كنند كه اين توجيه سياسی آيات می‌شود و درست نيست.
قاضی‌زاده اظهار كرد: مراد از ارايه تفسير سياسی اين نيست كه همه آيات قرآن را توجيه سياسی كنيم، بلكه بايد به آياتی پرداخت كه يا موضوع سياسی است و يا با منظر سياسی مرتبط است.
اين محقق قرآنی تصريح كرد: تفسير سياسی قرآن نوعی از تفسير مانند تفسير كلامی، فلسفی و ... است كه با توجه به نوع موضوع آن و نگاه به قرآن می‌توان به چند گروه تقسيم‌بندی كرد.
وی افزود: اگر موضوع از خارج قرآن وجود داشته باشد و بخواهيم حكمی را درباره آن موضوع از قرآن استخراج كنيم، تفسير استنطاقی ناميده می‌شود.
قاضی‌زاده اظهار كرد: اگر موضوع و حكم هر دو از خارج قرآن باشد اما بخواهيم از آيات قرآن شاهد و تأييدی برای آن بياوريم استشهادی نام می‌گيرد، مانند اينكه دموكراسی موضوعی خارج از قرآن است كه حكم آن هم در خارج وجود دارد و محقق بخواهد شواهد قرآنی برای اثبات آن بياورد.
وی افزود: گاهی موضوع قرآنی ولی حكمش خارج از قرآن است و مثلا از روايات و عقل استنباط می‌شود كه به آن استطرادی گفته می‌شود.
قاضی‌زاده تصريح كرد: تفسير سياسی بخشی از تفسير است و ماهيت جداگانه‌ای ندارد و پيش نياز اساسی آن، درك دقيق موضوع و استخراج نظر قرآن درباره آن موضوع است.
وی تأكيد كرد: آسيب تفسير استشهادی اين است كه گاهی در دام اين نوع تفسير می‌افتيم، به طور مثال می‌گوييم آزادی سياسی خوب است و حدود و قيودی هم ندارد و بعد توجيهی هم از قرآن برای آن پيدا می‌كنيم كه ممكن است چندان مرتبط نباشد.
در ادامه اين نشست، حجت‌الاسلام و المسلمين نجف لك‌زايی، از ديگر محققان قرآنی كشورمان طی سخنانی گفت: امام خمينی(ره) معتقد بودند كه تاكنون تفسيری برای قرآن نوشته نشده است، چون از ديدگاه ايشان تفسيری، تفسير واقعی است كه شرح مقاصد قرآن را برای مخاطب بازگو كند؛ مفسر بايد در هر قصه از قرآن و در هر آيه از آيات جهت صراط هدايت را به متعلم بفهماند.
وی افزود: در تفاسير امروز ما بايد تغيير جهت صورت گيرد و از مباحثی كه در راستای اهداف و مقاصد كتاب نيست يا پرهيز و يا كم شود.
اين محقق قرآنی عنوان كرد: نگاه امام به قرآن می‌تواند ما را به نگاهی راهبردی در اين حوزه سوق دهد چون قرآن مايه سعادت نه تنها برای مسلمانان بلكه برای همه جهانيان است و نبايد به عده‌ای، گروهی و ياقشر خاصی محدود شود.
لك‌زايی گفت: اگر قرار است دانش تفسير سياسی قرآن در دانشگاه‌ها و مراكز آموزشی به عنوان يك رشته علمی تأسيس و تدريس شود بايد نگاه سياسی و راهبردی به تفاسير قرآن داشته باشد كه چه مقدار از اين تفاسير مطابق با مقصود قرآن است، ضمن آنكه بايد نگاهی قرآنی نيز به سياست داشته باشد.
وی افزود: اين رشته بايد به لحاظ اركان سياسی پاسخگوی سؤالات باشد و بتواند نگاه قرآن را به نظام‌های موجود سياسی دنيا همچنين سياست‌های موجود در كشورهای مختلف مانند ايران، آمريكا، ژاپن و ... را پاسخ دهد.
لك‌زايی اظهار كرد: پيش نيازهای تفسير سياسی قرآن كه از خود موضوع مهم‌تر است برخی بينشی و برخی دانشی است.
وی افزود: اگر كسی به لحاظ بينشی دين را از سياست جدا بداند در اين صورت برای او تفسير سياسی قرآن بی‌معنا و تمسخرآميز است چون اين فرد اساسا بينش قرآنی را قبول ندارد كه بخواهد به دنبال آن برود.
اين محقق قرآنی تصريح كرد: اگر كسی دين را جامع نبيند و معتقد باشد كه رد فضای مدرنيته كنونی دين و قرآن جوابگوی همه سؤالات و نيازها نيست و دين مقتضيات 1400 سال پيش را بيان كرده است در اين صورت هم فرد به لحاظ بينشی شناخت درستی از محيط اطرافش پيدا نكرده است.
وی با اشاره به پيش نياز دانشی نيز افزود: فردی كه می‌خواهد تفسير سياسی قرآن بنويسد بايد دانش سياسی را نيز فراگرفته باشد و با آن آشنا باشد.
اين محقق قرآنی عنوان كرد: يك نفر نمی‌تواند هم تفسير سياسی، هم اقتصادی، هم كلامی، هم فلسفی بنويسد چون هر يك از اين رشته‌ها امروز كاملا تخصصی شده‌اند.
وی افزود: البته در گذشته اين موضوع جزء رسالت‌های حوزه نبود اما امروز اين توقع وجود دارد و اگر بخواهيم علوم انسانی را بومی كنيم بايد به اين موضوعات بپردازيم.
لك‌زايی اظهار كرد: ما اگر قبول داريم كه قرآن تبيان لكل شیء است و حداقل در حوزه هدايت اين گونه است بايد در اين موضوع وارد شويم و ثابت كنيم؛ من معتقدم اگر تنها و تنها سوره حمد و ماجرای فرعون و حضرت موسی(ع) در اختيار ما بود، می‌توانستيم همه مكتب سياسی اسلام را از آن استخراج كنيم.
وی در تأييد اين مطلب تأكيد كرد: در سوره حمد داريم كه اهدنا الصراط المستقيم كه بايد بيابيم راه مستقيم برای هدايت جامعه چيست و راه‌های وصول و حصول به آن چيست و ... كه همگی جهات اصلی مسير سياسی جامعه را تعيين می‌كند.
