9 sabit və ortaq din təlimləri

İlahi dinlər müxtəlif tarixi dövrlərdə insanlar arasında məşhur olmuşdur. Hər bölgənin mədəniyyətinə və ekologiyasına uyğun olaraq onlarda fərqliliklər müşahidə oluna bilər. Amma əsas ortaq cəhətləri ilə tanınan ilahi dinlərin mühüm təlimlərini müəyyən etmək və ifadə etmək olar.

  İlahi dinlərin bir çox ortaq cəhətləri var, onlardan bəzilərini qeyd edirik:

1. Tövhid

  Bütün dinlər insanları tövhidə dəvət etmişdir. “Allaha ibadət edin. Sizin Ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur” (Əraf, 59).

  Bütün ilahi dinlər şirk, bütpərəstlik və zülmlə mübarizədə iştirak etmişlər. “Allaha ibadət edin və tağutdan uzaq olun!” (Nəhl, 36)

2. Nübüvvət

  Bütün dinlər insanları ilahi peyğəmbərlərə və onların vəhy vasitəsilə müəyyən edilən yollarına tabe olmağa dəvət etmişdir.

3. Məad

  Səmavi dinlər insanları qiyamət günü və onun planlarından xəbərdar etmişlər. Həmçinin o günün əzabından və problemlərindən qorxutmuşlar.

4. Namaz

Bütün dinlərdə qiymətli namaz əmri günəş kimi parlayır. Həzrət İbrahim (ə) buyurur: “          Ey Rəbbim! Məni də, nəslimdən olanları da (vaxtlı-vaxtında, davamlı) namaz qılan et” (İbrahim, 40). Həzrət Şüeybin (ə) yolunu azmış qövmü ona deyirdi: “Ey Şüeyb! Atalarımızın tapındığı bütləri tərk etməyimizi, mallarımızla istədiyimiz kimi hərəkət etməkdən vaz keçməyimizi sənə namazınmı (dininmi) əmr edir?” (Hud, 87). İsa (ə) isə beşikdə ikən belə buyurdu: "... mənə namaz qılmağı tövsiyə etdi” (Məryəm, 31).

5. Oruc tutmaq

  Oruc tutmaq bütün ilahi dinlərin ortaq əmridir: “  Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə vacib buyurulduğu kimi, sizə də vacib buyuruldu ki, (bunun vasitəsilə pis əməllərdən) çəkinəsiniz!” (Bəqərə, 183).

6. Cihad

  Qurani-kərim peyğəmbərlərin cihadı haqqında buyurur: “Neçə-neçə peyğəmbər bir yığın allahpərəstlə (Allah adamı ilə) birlikdə (düşmənə qarşı) vuruşmuşlar” (Ali-İmran, 146).

7. Həcc

  Həcc İslama xas deyil və əvvəlki dinlərdə də olub.

  Allah İbrahim peyğəmbərə (ə) xitab edərək buyurur: “İnsanları həccə çağır ki, onlar sənin yanına (istər) piyada və (istərsə də) hər uzaq yoldan yollanan hər cür arıq (yorğun-arğın) dəvələr üstündə (süvari olaraq) gəlsinlər” (Həcc, 27).

8. Zəkat

  Zəkat da İslama xas deyil. Həzrət İsa (ə) buyurur: “Mənə sağ olduğum müddətdə namaz qılmağı və zəkat verməyi tövsiyə etdi” (Məryəm, 31).

9. Yaxşılığı əmr edib pis əməllərdən çəkindirmək

  Loğman oğluna deyir: “Mənim övladım! Namazı bərpa et, yaxşılıqlara əmr et və pis əməllərdən çəkindir!” (Loğman, 17).

İlahi dinlərin ortaq cəhətlərindən bəziləri bunlardır. İlahi dinlərdə ortaq və fərqli cəhətlər olduğu kimi, dində də sabit qaydalar və dəyişən qaydalar vardır. Sabit qaydalar dəyişmir, lakin dəyişən qaydalar müharibə və sülh kimi maraqlara görə dəyişdirilə bilər.

Möhsin Qəraəti tərəfindən yazılmış " Əqidə prinsipləri (Tövhid)" kitabından götürülmüşdür.