سیره اجتماعی امام رضا(ع) منطبق بر حیات معقول بود/ رعایت کرامت و عدم تعارض بین قول و فعل ایشان

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام و المسلمین رمضان محمدی مدیر گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ظهر سه‌شنبه 25 خردادماه در پنجمین نشست از سلسله نشست‌های پنجمین همایش علمی امام رضا(ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها با عنوان «نگاهی تمدنی به سیره اجتماعی امام رضا علیه السلام» که به صورت مجازی به مناسبت ایام دهه کرامت برگزار شد، اظهار کرد: رویکرد تمدن‌گرا و سیره اجتماعی امام رضا(ع)، قرائت نگاهی جامع و آینده‌نگر بود، چرا که نقش‌آفرینی جامعه‌ساز معصومان در بالاترین سطح ممکن است.

وی با اشاره به یک نکته روشن، لازم و تاریخی به عنوان مقدمه، منشا و نهایت ساختار عالمانه مسئله تمدن، گفت: انبیاء و پیامبران الهی، اولیا و صلحا اساسا منشا تمدن‌های بشری بودند که با توجه به مفهوم شناسی تصوری و تصدیقی و دیدگاه علامه جعفری، معنای تمدن متاثر از تشکل هماهنگ انسان‌ها در حرکت به سوی حیات معقول یا حیات طیبه است.

مدیر گروه تاریخ اسلام و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه رفتار حضرت رضا(ع) محدود، محصور و منحصر به آن شرایط زمانی، مکانی و فرهنگی نیست، تاکید کرد: سیره اجتماعی ایشان در تعاملات اجتماعی با دیگران معنا می‌شود که شامل آداب و رسوم، ساختارها، مناسبات، روابط فیمابین امام و دیگران است که دستیابی به بُعد تمدنی این سیره اجتماعی نیازمند مطالعه فراوان و تطوع بی‌شماری خواهد بود.

این استاد فرهیخته با استناد بر محورهای چهارگانه حضرت علی بن موسی الرضا(ع) که بر پایه روش گیتی یا گراندد تئوری است، افزود: مهم‌ترین مسئله در حوزه سیره اجتماعی این حضرت که قابلیت اتخاذ نگاه متمدنانه را دارد، دسته‌بندی موضوعی از روایات ایشان است که عبارتند از: رعایت حقوق افراد، شکوفایی استعداد، بهره‌وری عادلانه از امکانات و تقویت همبستگی افراد در جامعه که برخی از محققان از این محور آخر به امت‌گرایی یاد می‌کنند.

محمدی با بیانی تبلیغی و تبیینی در خصوص خصیصه‌های نگاه امام رضا(ع) به رویکرد تمدنی گفت: افق نگاه حضرت به سیره اجتماعی شامل ویژگی‌هایی چون آینده‌نگری، جامعیت، کلام‌نگری، مستمربودن، فرا تاریخی، در تقابل با دوگانه عدم مسئولیت اجتماعی و عدم اعتنا به مسئله حاکمیت و سیاست است.

وی تصریح کرد: از اصلی‌ترین و پایدارترین مبانی و قواعد مسائل نگاه متمدن امام رضا(ع) این است که انسان موجودی اجتماعی است و نیازمند تعامل برای بقا می‌باشد که کسب تجارب بشری در جامعه بواسطه حضور حاصل می‌شود تا از طریق کسب تجارب شکوفا شود و استعدادهای خودش را کشف کند.

محمدی افزود: عقلانیت در سیره امام رضا(ع) بسیار برجسته است که باید نگاه تمدنی و تمدن سیره اجتماعی ایشان را به عنوان الگویی حیات بخش در زندگی خود به رسمیت بشناسیم.

مدیر گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نگرش امام رضا(ع) را به سیره اجتماعی، متمدن و منطبق بر حیات معقول یا حیات طیبه عنوان کرد و گفت: یکی از مصادیق رویکرد ایشان این بود که هیچوقت حضرت با استراتژی تحقیری به دیگران جفا نکرد و هیچ تعارضی بین قول و فعل خود قائل نمی‌شد و نمی‌پذیرفت.

وی در ادامه با اشاره به اینکه هیچ تفاوتی بین سیره پیامبر اکرم(ص) و امام رضا(ع) وجود ندارد گفت: این یک مبنا و استراتژی در زندگی همه پیروان اهل بیت(ع) است که نیاز است جمهوری اسلامی ایران به عنوان سردمدار و داعیه‌دار تفکر نوین اسلامی در هزاره سوم با ایجاد نگاه‌های فراخطی، فرا فردی، فرا اجتماعی و تمدنی به سیره ائمه اطهار(ع) و به طور ویژه به سیره امام رضا(ع) تلاش کند تا بر پایه قرآن، سنت و سیره ایشان آینده تاریخ و تمدن فراروی بشر را رقم بزند. 

محمدی در پایان یادآور شد: انسان در صورتی می‌تواند زندگی اجتماعی سالمی داشته باشد که در مسیر ائمه معصومین(ع) حرکت کند؛ بنابراین ضروری است تا عاری از هرگونه نگاه بریده و محدود به امور عادی در سیره ائمه اطهار(ع)، متخصصان پیشنهادهایی در رابطه با رفع هرگونه خلا، کاستی و آسیب در مطالعات تاریخی و سیره‌پژوهی را مطالبه کنند.