کرونا مرزهای کهنه و تعصب‌آلود آموزشی را فرو خواهد ریخت
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری به بیان تاثیرات کرونا بر روند فعالیت‌های سیستم‌های آموزش عالی پرداخت و گفت: پس از کرونا شاهد تصویر متفاوتی از ساخت و شالوده دانشگاهی خواهیم بود و مطمئنیم بسیاری از مرزهای کهنه و تعصب‌آلود فرو خواهد ریخت.
به گزارش ایکنا از قم به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد قم، نشست شصت و هفتم از سلسله نشست‌های کرونا و زندگی مومنانه با عنوان «رونمایی از آموزش عالی پساکرونا» به همت دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاددانشگاهی واحد استان قم با حضور محمدرضا آهنچیان، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری برگزار شد.
وی در این نشست، اظهار کرد: فجایع انسانی یا اتفاقاتی مانند سونامی ژاپن یا اندونزی منطقه‌ای از جهان یا تعدادی از مردم را تحت تأثیر قرار می‌داد اما دامن گستری و درجه اثرگذاری کووید ۱۹ روی تمام نظام‌های بشر ساخته است که مردم جهان با آن روبه‌رو هستند.
وی ادامه داد: کشور ایران در قرن حاضر با بحران‌ها و حوادث زیادی مواجه بوده ولی کرونا یک رخداد اثرگذار در آموزش عالی ایران در ابعاد گسترده است، اگر دانشگاه را یک تصویر در نظر بگیریم که در اذهان بشری تحت عنوان اجتماعی از نخبگان که در زمان و مکان خاصی گرد هم می‌آیند و با تمرکز بر محورهای علمی فعالیت دارند، کرونا بر فعالیت این اجتماع علمی به میزان زیادی اثرگذاشته است.
آهنچیان عنوان کرد: در گذشته در اغلب نهادهایی که با عنوان دانشگاه (با وجه‌تسمیه‌های متفاوت) شناخته می‌شد هسته مرکزی اجتماع نخبگانی وجود داشت که همگان قادر به فهم آن نبودند و به‌گونه‌ای انحصار خواهی از ذات این اجتماعات نخبگانی پدیدار شده و این نخبگان به دنبال کشیدن دیوار نبودند اما این دیوار به دلیل تفاوت‌های زبانی با جامعه، خودبه‌خود ایجاد می‌شد؛ بنابراین اگر رهگذری به حاشیه یک آکادمی واردشده و توقف می‌کرد بعد از لحظه‌ای آنجا را ترک می‌کرد چون از زبان و گفت‌وگوهای این مکان چیزی در نمی‌یافت.
وی افزود: از اواخر دهه ۱۹۹۰ اینترنت در گستره جهانی کاربرد یافت و شبکه‌های اجتماعی در ۲۰۱۰ رواج پیدا کرد هیچ‌گاه مانند اکنون علم در جامعه بشری گسترده نشده بود، اما پس از مسئله کرونا و حضور فیزیکی اجتماعات تخصصی نخبگانی به تعطیلی کشیده شد و آموزش مجازی همه‌گیری پیدا کرد و دیوارهای بین اجتماع نخبگانی و عموم مردم برداشته شد و حضور تعداد کثیری از جمعیت دانش‌آموزی و دانشجویان در سطح جهان در فضاهای دانشگاهی به‌عنوان یک محل اختصاصی به اتاق‌های خصوصی و به منازل مسکونی کشیده شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: این شرایط باعث نزدیک شدن جامعه به دانشگاه شد و قرائت دانشگاه جامعه‌محور که حداقل ۱۰ سال است مورد نظر و پیگیری متخصصان آموزش عالی بود محقق شد. در این شرایط دانشمندان اکنون به‌سادگی وارد جامعه می شوند و با مردم ارتباط برقرار می‌کنند و پنداره دانشگاه به‌عنوان یک مکان خاص برای افراد خاص شکسته شد.
تحول آموزشی به علت کرونا
وی گفت: با وجود کووید ۱۹ و آموزش مجازی در حقیقت مفاهیم فراتر از ارتباط دوطرفه استاد و دانشجو در فضاهای اجتماعی منتشر می‌شد، آگاهانه و هدفمند یا غیر هدفمند باعث سرایت آهسته، آرام و ناپیدای دانش در سطح جامعه می‌شود.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری ابراز کرد: آموزش مجازی در گروه قلیلی از جماعت دانش‌آموزی و دانشجویی وجود داشت اما کرونا باعث انقطاع ارتباط بین دانشجو و استاد یا دانش‌آموز و معلم در محیط‌های یادگیری رسمی شد و این محیط‌های یادگیری به گستره زندگی بشر به شکل فضاهای غیررسمی کشیده شد؛ این اتفاقات از ممیز بودن دانشگاه با جامعه بشری به میزان زیادی کاست. در این صورت پیش بینی می شود که دانشگاه بعد از کرونا جایگاه ممیز و جدافتاده خودش را نخواهد داشت چرا که با جامعه پیوند خورده است.
وی تصریح کرد: تأثیر بعدی کرونا در آموزش عالی سرعت گرفتن ساختارشکنی آموزش عالی در قالب دوره‌ها و سطوح تحصیلی است که این ساختارشکنی شامل قوانین و مقررات سخت و غیرمنعطف آموزش عالی خواهد بود یعنی بسیاری از قانون‌های سنتی شکسته شده مانند زمان قطعی پایان کلاس‌ها؛ ورود به فصل امتحانات؛ یا کف و سقف تعداد واحدهای انتخابی دانشجو در هر نیمسال؛ یا برگزاری کلاس‌های عملی.
وی اضافه کرد: بعد از شرایط کرونایی هم به نظر می‌رسد که بسیاری از دروس توسط دانشجو به شیوه خودخوان مطالعه شود و یا دانشجو متقاضی شود که دروس را مجازی و یا با روش حضوری انتخاب کند. پس از کرونا شاهد تصویر متفاوتی از ساخت و شالوده دانشگاهی خواهیم بود و مطمئنیم بسیاری از مرزهای کهنه و تعصب‌آلود فرو خواهد ریخت.
وی اظهار کرد: کاهش اعتماد جامعه به قدرت پیش‌بینی و حل مسئله علم مورد دیگر تأثیر کرونا بر آموزش عالی است. شاید این مسئله مستقیماً به دانشگاه ربط نداشته باشد اما یکی از مهم‌ترین هدف‌های تشکیل دانشگاه، کمک به تولید و انتشار علم بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: قدرت پیش‌بینی کنندگی علم به جامعه بشری اطمینان می‌داد که علم می‌تواند به بشر برای بسیاری از ناشناخته ها، مصایب، بیماری‌ها و گرفتاری‌ها کمک‌کننداما در عمل نتیجه دیگری به دست آمد: برای مثال با توجه به پیشرفت علم پزشکی ، همه گیری کووید ۱۹ نشان داد که علم بشری، قادر به کنترل بیماری حداقل در کوتاه‌مدت نیست.
وی ادامه داد: دانشگاه نیز چون شانه‌به‌شانه علم در حرکت است جایگاهش برای بشریت مورد سؤال و تردید است که تاکنون نتوانسته است نجات بشر را تضمین کند و اگر بعد از کووید ۱۹ هم شرایطی پیش بیاید که مهلک‌تر از این باشد دانشگاه به عنوان نماینده علم، چه می‌کند؟
کاهش فاصله نسلی
آهنچیان اضافه کرد: کاسته شدن از فاصله نسلی در جامعه اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران دانشگاهی تأثیر دیگر کرونا بر آموزش عالی است که در مقیاس خورد قابل‌توجه است؛ در حال حاضر در دانشگاه با یک شکاف نسلی روبه‌رو هستیم به ویژه از دهه ۱۳۸۰ به بعد روش های تولید و انتشار علم به کمک رایانه و نرم‌افزارهای مختلف بین اعضای هیئت علمی شکاف ایجاد کرد. ممکن بود برخی اعضای هیئت علمی مایل به ارتباط مجازی نباشند؛ در آن شرایط اعضا در برابر تغییر مقاومت می‌کردند.
وی عنوان کرد: کووید ۱۹ الزام و اجباری ایجاد کرد که همه اعضای هیئت علمی از هر نسلی، خود را با شرایط جدید سازگار کنند. بعد از کووید ۱۹ با یکپارچگی بیشتری در میان اعضای هیئت علمی مواجه هستیم. شکاف کمتر خواهد شدو می‌توان گفت بعد از کووید ۱۹ معلمان قلم کاغذی سنتی نداریم.
عضو هئیت علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باور به کارکردهای انسانی آموزش و پژوهش و کاسته شدن از نگرانی وابستگی به جریان‌های علمی و فناوری از دیگر تأثیرات کووید ۱۹ بر علم است؛ این دغدغه همیشه وجود داشته که در اثر پشرفت هایی علمی، بشر به حاشیه رانده شود و فناوری آن‌چنان غلبه کند که جریان‌های انسانی در جهت‌گیری‌های زندگی نقشی نداشته باشند.
وی تصریح کرد: البته بدون اصلاح رفتار، تغییر نگاه و بهبود در کردارهای انسانی امکان موفقیت از حل بحران متوجه بشر وجود ندارد.
این استاد دانشگاه،با اشاره به اینکه علم باوری و فن باوری افراطی با وجود کرونا ضربه زیادی خورد، ادامه داد: کووید ۱۹ نشان داد که رفتارهای بشری با هم هماهنگ نباشند انسان نمی‌تواند به کمک این علم و فناوری مسئله را حل کند؛ اگرچه علم راه‌های انتقال این ویروس و ابعاد آن را تا حدی شناخته ولی اگر کردار انسانی با آن منطبق نمی‌شد و انسان اراده نمی‌کرد در حقیقت به این فناوری دست نمی‌یافت.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: وفاق و هم‌گرایی رفتار جمعی دیگر اثر کرونا بر آموزش عالی بود که مهم‌ترین دلایل برای امیدواری انسان برای مسائل خودش باشد؛ جامعه دانشگاهی از جمله زیر بخش‌های جامعه بشری این هم‌گرایی را مشاهده کرد در حالی که در کیفیت آموزش و پژوهش استانداردهای خودمان را در نظر داشتیم چرا که این به سود هم‌گرایی و وفاق بشری است.
وی تصریح کرد: در سالیان اخیر رشد علوم و فناوری مهم‌ترین هدف انسان بود اما با کووید ۱۹ به انسان باوری رسیدیم و دیدیم که انسان‌ها در کنار هم می‌توانند دنیای بدون درماندگی و استرس را ایجاد کنند.
کمک کرونا به کاهش هزینه‌ها
آهنچیان با اشاره به اینکه ایجاد حلقه‌های کوچک یادگیری میدان ناوابسته از دیگر تأثیرات کووید ۱۹ است، گفت: متوجه شدیم نیازی نیست فضای پهناور دانشگاهی، چندین ساختمان، و سیاهی‌لشکر تدارک ببینیم تا به جامعه دانشگاهی دست پیدا کنیم، بلکه در قالب اجتماعات کوچک و نه لزوماً اجتماعات نخبگانی، متوجه کاستی‌ها و علایق بشر شویم.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: در این حلقه‌های کوچک هیچ پیش‌شرطی مانند مذهب، جنسیت، قومیت، سن و سایر شاخص ها برای عضویت وجود ندارد و این خیلی مبارک و امیدبخش است. تعداد حلقه‌ها روزبه‌روز در موضوعات مختلف افزایش پیدا خواهد کرد. این حلقه ها، به‌عنوان خاستگاه‌های تولید ایده محسوب می‌شوند. ایده‌ها در یک جریان همیشه در حال حرکت به سمت نهادهای رسمی علم مانند پژوهشگاه‌ها وارد چرخه تکمیل و تصحیح خواهند شد.
وی یادآور شد: تأثیر پایانی کووید ۱۹ بر آموزش عالی رویکرد جدید اقتصاد آموزش عالی و تغییر تأمین منابع مالی و هزینه است که در یک مقیاس خرد شاهد هستیم با تعطیل شدن دانشگاه‌ها در همه دنیا بسیاری از مواد هزینه و منابع تأمین مالی دانشگاه‌ها تغییر کرد؛ دانشگاه‌هایی که بیشترین تأمین مالی خودشان را روی پذیرش دانشجو قرار داده بودند در شرایط متأثر کووید ۱۹ متوجه این محدودیت‌ها شدند.
انتهای پیام
