بهمنی با بیان اینکه ما باید به سمت نظریه تمدن برویم در مورد این همانی قرآن و تمدن بیان کرد: هر داده قرآنی را می‌توان به گوشه‌ای از تمدن مطابقت داد و بینونتی ندارد؛ هیچ آیه قرآن بی ارتباط با تمدن نیست و حتی بنده به این گزاره که «هیچ گزاره شخصی در قرآن وجود ندارد» تمایل دارم ولو اینکه اثبات آن نیاز به تحقیق جدی دارد.
وی افزود: چیزی از تمدن نیست که قرآن در مورد آن آموزه‌ای نداشته باشد؛ حتی وقتی تعبیر بنی اسرائیل به کار می‌برد مصداق از یک جمع است زیرا این قوم هنوز پیوند اجتماعی دارند و به اسرائیل متصل هستند یعنی ساخته اجتماعی در تعبیر بنی اسرائیل وجود دارد.
بهمنی با بیان اینکه دستگاه معرفتی برای فهم تمدنی قرآن لازم داریم همچنین از طرفی نیازمند نوع نگاه استنطاقی و قیاسی هستیم تصریح کرد: بنده سراغ قرآن رفته‌ام تا بدانم کدام آیه تمدنی است و کدام نیست؛ البته تمدنی که ناشی از ارتکازات است و هنوز تعریف دقیق آن روشن نیست؛ این تمدن 5 عنصر مانند بزرگ بودن، انسانی بودن و ... را دارد که هیچ کس منکر آن نیست.
یکی دانستن قرآن و تمدن صحیح نیست
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین الویری، مدیر گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) در نقد و حاشیه بر سخنان حجت‌الاسلام بهمنی گفت: به نظر بنده 5 مولفه ذکر شده از سوی ارائه‌دهنده بحث، با نگاه بیرونی و درونی به قرآن برای فهم تمدنی از قرآن کافی نیست.
الویری بیان کرد: پاره‌ای از پیش فرض‌های تمدنی هم که برشمرده شد روشن نشد که بودونبود این پیش فرضها قرار است چه مشکلی را حل کند همچنین در بحث این همانی قرآن و تمدن سهو در بیان و تعبیر صورت گرفته است؛ اینکه دین و تمدن را یکی بدانیم درست نیست زیرا دو مفهوم متباین هستند گرچه البته هر جا دین پا گذاشته تمدن هم پا به پای آن رفته و جایی را در آن به خود اختصاص داده است.
الویری تصریح کرد: گاهی ما با رویکرد تمدنی سراغ قرآن می‌رویم و گاهی تمدن را در قرآن بررسی می کنیم که در نگاه اول از کلمه بسم‌الله هم می‌توانیم یک دریا مطلب در آوریم ولی گاهی موضوع تمدن را نگاه می‌کنیم که بحث تفاوت می‌کند و باید این مسئله از سوی محقق روشن شود زیرا در یک دستگاه تمدنی می گوئیم چون تمدن غرب برای بهبود زندگی انسان موثر بوده آن را تمدن می‌دانیم.
تقریر مناسب از فهم تمدنی قرآن
همچنین برخی از حاضران این جلسه حاشیه‌هایی به مباحث حجت‌الاسلام بهمنی داشتند که مهمترین آن‌ها به شرح زیر است:
1. داده‌های تمدنی بعضی وقت ها از یک آیه و گاهی از ترکیبی از آیات به دست می‌آید؛ شهید صدر در تفسیر موضوعی اعتقاد جدی به گروه‌بندی آیات برای رسیدن به داده‌های تمدنی دارد.
2. وقتی شما می‌خواهید داده تمدنی از قرآن استخراج کنید بخشی از این داده ها ساختار استقرایی، قیاسی و ترکیبی است و باید مشخص کنید که نسبت بحث شما با این مقوله چگونه است همچنین نسبت تفسیر موضوعی با نسبت تفسیر تمدنی چیست؟ آیا قسمی از آن است و یا در مقابل آن است؟
3. تقریر مناسب از مفهوم تمدن قرآنی باید توسط مولف ارائه شود و اینکه قرآن به کدام تقریر از تمدن، تمدنی است.
4. اگر مسئله آخرت، تمدنی نباشد باید در برداشت خود از تمدن «ان قلت» وارد کنید زیرا نگاه قرآن به تمدن بدون آخرت نیست ضمن اینکه تمدن را صرفا محصول کار انسان هم بدانیم با قرآن سازگار نیست مثلا در حکومت حضرت سلیمان اجنه کارها را انجام می‌دادند و اجنه انسان نیستند که بگوئیم تمدن محصول کار انسانی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهمنی در پاسخ به حاشیه‌ها و نقدها در سخنان مجددی اظهار کرد: بنده تلاش کرده‌ام که در پایه‌ای ترین مباحث سراغ قرآن بروم و دنبال پارادایم و حتی نظریه هم نبوده و نیستم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: بنده مکررا توضیح دادم که صرفا دنبال تمدنی بودن و یا نبودن یک آیه هستم و اصلا وارد مدالیل و دستگاه معرفتی نشده‌ام و اگر بخواهم وارد مرحله بعد یعنی جمعبندی و نتیجه‌گیری از داده ها شوم آن وقت این ایرادها وارد خواهد بود.
انتهای پیام
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن شامگاه چهارشنبه اول خرداد در نشست علمی «فهم تمدنی قرآن» که در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه قم برگزار شد گفت: نخستين چالش فراروی مفسر موضوعی در مراجعه به قرآن کريم، شناسايی و استخراج داده‌های مربوط به مسئله است؛ زيرا هر داده قرآنی، به هر مسئله‌ای مربوط نيست و برای رسيدن به مدلول‌های مربوط به هر مسئله نيازمند دستيابی به داده‌های مربوط به همان مسئله هستيم.
