راز موفقیت پیامبر(ص) در جذب و هدایت مردم + فیلم

بندگی برای باریتعالی جز در مسیر صراط مستقیم محقق نمی‌شود؛ اما چه بسیار بیراهه‌ها که انسان را از مسیر اصلی منحرف می‌کند. ماه مبارک رمضان فرصت ارزشمندی است تا انسان روح را به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خداوند تقرب جوید. اما قرار گرفتن در مسیر سعادت نیاز به دانش و آگاهی دارد؛ همان گوهرهای نابی که در قرآن کریم و سیره ائمه معصومین بیان شده و چراغ راه برای رسیدن به سرمنزل مقصود است.

در این راستا خبرگزاری ایکنا طی ماه مبارک رمضان بنابر رسالت رسانه‌ای خود، مجموعه درس‌گفتارهای «به سوی نور» را با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شریفانی، پژوهشگر قرآن کریم گردآوری کرده است و به صورت روزانه منتشر می‌کند. در هشتمین قسمت از این مجموعه آموزشی به موضوع «گذشت و جاذبه» پرداخته شده است که در ادامه می‌بینیم و می‌خوانیم.

در این گفتارها سخن از صراط مستقیم تحت تربیت پیامبر اسلام است. عرض کردیم پیامبر برای این در کار خودشان موفق بودند که برنامه و روش داشتند. خداوند در آیه 159 سوره آل عمران فرموده‌اند: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ پس به [بركت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مى‌‏شدند پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه و در كار[ها] با آنان مشورت كن و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن زيرا خداوند توكل‏‌کنندگان را دوست مى‌دارد».

این آیه بیانگر روش‌های هدایتی پیامبر است و پیامبر اسلام با این روش‌ها مردم را به سمت و سوی خدا و صراط مستقیم دعوت می‌کرد. روش اول: رحمت. روش دوم: دعوت به توحید و خدامحوری و روش سوم: لینت.

چهارمین روش پیامبر روابط عمومی و جاذبه بالا بود. به این فراز آیه دقت کنید: «وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ؛ پیامبر اگر تو انسان درشت خود و سخت‌دلی بودی مردم از اطراف تو پراکنده می‌شدند». مفهوم آیه این است که تو انسان درشت خویی نبودی و چون نبودی مردم اطرافت جمع می‌شدند. روایت‌ها و داستان‌های زیادی از جاذبه پیامبر(ص) و از اینکه مردم چه قدر تحت تأثیر اخلاق پیامبر و شیفته مرام ایشان بودند نقل شده است.

این جاذبه، هنری است که بسیاری از مربیان تربیتی ندارند. چرا پیامبر می‌توانست مردم را به صراط مستقیم دعوت کند؟ چون جاذبه بالایی داشتند. انسان درشت‌خو و بددلی نبودند. پیامبر(ص) با این شیوه کار خود را پیش برد. این چهارمین روش پیامبر بود.

پنجمین روش پیامبر عفو و گذشت بود. «فَاعْفُ عَنْهُمْ». اگر زیر این آسمان بنا باشد کسی از کس دیگری انتقام بگیرد، او پیامبر است که باید از مردم مکه انتقام می‌گرفت. برای اینکه در 13 سالی که پیامبر(ص) در مکه بودند، تمام شکنجه‌های روحی، جسمی، اقتصادی و ... بر پیامبر(ص) از سوی مردم مکه وارد می‌شد ولی پیامبر(ص) وقتی بر این شهر مسلط شدند و شهر را فتح کردند با ابزار عفو و گذشت کار خود را پیش بردند. به راستی اگر ما اهل عفو و گذشت بودیم اینقدر دادگاه‌ها شلوغ نبود و در افراد بی‌دلیل در زندان گرفتار نبودند. بسیاری از کسانی که گرفتار زندان هستند کافی است که یک طرف عفو کند، بگذرد و ببخشد تا فرد زندانی نجات پیدا کند.

پیامبر(ص) نه تنها اهل گذشت بود، بلکه شاهد اوج گذشت در زندگی ایشان هستیم که عفو کرده و پیگیرد قانونی نمی‌کرد. ایشان «غفر» هم داشت یعنی خطای دیگران را می‌پوشاند. ایشان «صفح» هم داشت یعنی خطای دیگران را از ذهن خودشان بیرون می‌برد و احسان هم می‌کرد.

قرآن در ضمن آیات گوناگون ما را به «عفو»، «غفر»، «صفح» و «احسان» توصیه می‌کنند. یعنی اولاً فرد خطاکار را ببخش، دوماً خطای او را بپوشان، بعد در ذهنت هم خطایش را نگه ندار و به او لطف هم بکن؛ یعنی همان روشی که حضرت یوسف(ع) با برادرانش انجام داد و همان کاری که پیامبر با مردم مکه کرد.

پیامبر(ص) گذشت کرد آن هم نه گذشتی در سطح پایین بلکه در عالی‌ترین سطح. چند فرقه هستند که در قیامت مزدشان را از دست خداوند می‌گیرند: روزه‌داران، شهدا و کسانی که اهل عفو و گذشت هستند.

ما باید فرهنگ عفو و گذشت را در جامعه گسترش دهیم. رمضان بهار گذشت است. به دیدن همدیگر برویم، صله رحم انجام دهیم، روابط اجتماعیمان را پررنگ‌تر و شیرین‌تر کنیم تا در مسیر صراط مستقیم، بندگی و زندگی سعادتمندانه قرار بگیریم.