«مقابله قرآن»؛ رسم معنوی ماه رمضان در مساجد ترکیه

به گزارش ایکنا به نقل از خبرگزاری آناتولی، كشور تركيه با بسیاری از آداب و رسوم معنوی در ماه رمضان شناخته می‌شود از جمله «مقابله قرآن» که یک ختم قرآن دسته‌جمعی است که تقریباً در تمام مساجد این کشور و همچنین در منازل با مشارکت افراد در سنین مختلف و با صوت بلند انجام می‌شود.

گفتنی است در موزه کاخ توپکاپی در استانبول ترکیه، مقابله قرآن هر روز در طول سال انجام می‌شود.

«مقابله» یکی از رسومى است كه از زمان عثمانى‌ها وجود داشته و اصل آن به زمان پيامبر اكرم(ص) باز می‌گردد كه قاريان و حافظان قرآن از صحابه آن حضرت، قرآن را تلاوت مى‌كردند و حضرت رسول اکرم(ص) و مستمعین از تلاوت آنها متأثر می‌شدند.

مقابله قرآن معمولاً در مساجد جامع و دیگر مساجد برگزار می‌شود بدین صورت که نمازگزاران و روزه‌داران در زمان‌هایی قبل از نماز جماعت در مساجد جمع می‌شوند و به تلاوت قرآن می‌پردازند. این کار از قبل از ماه مبارک رمضان آغاز می‌شود و تا پایان این ماه ادامه می‌یابد.

مقابله به لحاظ تلاوت آیات قرآن با صوتی دلنشین و زیبا به وسیله قاریان و حافظان و همراهی حاضران، از معنویت خاصی برخوردار است که فضای این مجالس را متمایز و دوست‌داشتنی جلوه می‌دهد.

«مقابله» چگونه انجام می‌شود؟

مقابله قرآن بدین صورت است که حافظ یا قاری قرآن، آیاتی از کلام وحی را با صوتی دلنشین قرائت می‌کند و تفاوتی ندارد که قاری این آیات را از حفظ یا به صورت مستقیم از روی مصحف تلاوت کند. سپس حاضران و مستمعین با سکوت خود به آیات قرآن گوش فرا می‌دهند و خود نیز آن آیات را با صدایی بسیار آهسته از روی مصحف‌ها تلاوت می‌کنند.

مقابله قرآن در تعدادی از کشورهای اسلامی از جمله ترکیه، از ماه پر فضیلت رجب آغاز می‌شود و در ماه‌های شعبان و رمضان نیز ادامه می‌یابد. در مقابله قرآن یک قاری یا چند قاری به تناوب، یک جزء قرآن را تلاوت می‌کنند.

تلاوت آیات قرآن در مقابله با سرعت متوسط انجام می‌شود تا حاضران بتوانند با صدایی بسیار آهسته همراه با قاری، آیات را از روی قرآن‌های خود تلاوت کنند و این کار به معنویت این جلسات می‌افزاید.

مقابله؛ میراثی کهن

مقابله قرآن به زمان حضرت رسول اکرم(ص) باز می‌گردد. معروف بود که وقتی اصحاب پیامبر(ص) قرآن را با صوتی دلنشین تلاوت می‌کردند دیگران به شدت تحت تأثیر الهامات کلام وحی قرار می‌گرفتند.

مقابله قرآن یک میراث مذهبی متواتر و در تاریخ عثمانی مشهور است که سلطان سلیم سوم در مسجد جامع «سلطان ایوب» که مزار ابوایوب انصاری در آن قرار دارد، و همچنین در موزه کاخ توپکاپی که کاخ بسیاری از پادشاهان عثمانی بوده، مقابله قرآن برگزار می‌کرد.

مقابله در مساجد جامع و دیگر مساجد و همچنین در منازل به هنگام نماز صبح و پیش از نمازهای ظهر و عصر برگزار می‌شود و قاریان و حافظان قرآن هر روز آیاتی از کلام وحی را تلاوت کرده و حاضران همراه با آنان به صورت آهسته قرائت می‌کنند تا زمانی که کل قرآن کریم ختم شود.

مسجد جامع سلطان ایوب مکان ویژه‌ای برای مقابله قرآن نزد اهالی شهر استانبول است، زیرا قرار گرفتن مقبره «ابوایوب انصاری» که یکی از صحابه پیامبر اسلام(ص) بوده، فضایی معنوی را به این مسجد بخشیده است.

مساجد شهر استانبول به هنگام برگزاری مقابله قرآن مملو از جمعیت شده و معمولا‌ً تلاوت قرآن کریم 15 روز قبل از حلول ماه مبارک رمضان در این مساجد آغاز می‌شود. از این رو کسانی که صوتی دلنشین دارند، معمولاً برای انجام مقابله قرآن به کار گرفته می‌شوند.

در زمان عثمانی‌ها، مقابله به این شکل بود که معمولاً یک جزء قرآن پیش از نمازهای جماعت تلاوت می‌شد.

مشارکت گروهی مردم در مقابله قرآن

در دوران کنونی معمولاً مقابله قرآن در روز اول ماه مبارک رمضان در مساجد مختلف ترکیه آغاز می‎شود و همزمان با آخرین روز ماه مبارک رمضان کل قرآن ختم و دعای ختم قرآن نیز به صورت گروهی قرائت می‌شود.

در مراسم مقابله قرآن، بانوان نیز در محل مخصوص بانوان در مساجد حضور می‌یابند. بانوان در منازل خود نیز مراسم مقابله قرآن را در ماه مبارک رمضان برگزار می‌کنند و کودکان و جوانان هم در این مراسم حضور می‌یابند.

این تعامل گسترده مردمی با «مقابله قرآن» فضایی متمایز و سرشار از معنویت را به ماه مبارک رمضان در ترکیه می‌بخشد و بدین ترتیب مساجد ترکیه وظیفه اصلی خود را که گردآوردن مسلمانان در کنار هم به منظور ایجاد برادری و همبستگی بیشتر است به خوبی ادا می‌کنند.

بدین ترتیب، مقابله قرآن به همراه دیگر آداب و رسوم ویژه ماه رمضان، فضایی معنوی در ترکیه و بخصوص شهر استانبول در این ماه مبارک ایجاد می‌کند.

ترجمه گزارش: فرشته صدیقی