عوامل خطرساز اقدام به خودکشی را جدی بگیریم
یک کارشناس ارشد مشاوره با اشاره به علائمی که نشان‌دهنده خطر قریب الوقوع خودکشی است، گفت: ادعاهای فرد را جدی بگیرید، به وی بگویید که می‌دانید افکار و احساساتش واقعی است. اجازه دهید بتواند صادقانه درباره آنچه فکر و احساس می‌كند حرف بزند.
در حال عبور از کوچه‌ای هستم، عده‌ای جلوی خانه‌ای جمع شده‌اند و ابراز ناراحتی و اظهار تأسف می‌کنند. «باورم نمی‌شه»، «بیچاره دوتا بچه‌هاش که شهر دیگه هستن»، «همسایه صبوری بود»، «خدا به دختراش صبر بده» و.... کنجکاو می‌شوم و جلوتر می‌روم، موضوع را جویا می‌شوم، علت را «خودکشی» عنوان می‌کنند. بانوی 59 ساله‌ای که بر اثر اختلاف و مشاجره با همسرش اقدام به خودکشی با قرص برنج کرده است.
امروز، 19 شهریور ماه مصادف با ۱۰ سپتامبر روز جهانی پیشگیری از خودکشی و افزایش آگاهی و درک اهمیت پیشگیری از خودکشی است؛ در همین راستا با سرگرد مرضیه عفتی، کارشناس ارشد روانشناسی مرکز مشاوره آرامش پلیس گیلان گفت‌وگو کردیم که تقدیم مخاطبان می‌شود.
ایکنا - عوامل مؤثر بر خودکشی چیست؟
مهم‌ترین عوامل مؤثر بر خودکشی شامل سه دسته عوامل خطرساز زیستی، محیطی و فرهنگی می‌شود که باید مورد توجه قرار گیرند. عوامل خطرساز زیستی روانی مانند اختلالات روانی، اختلال سوء مصرف الكل یا مواد، ناامیدی، سابقه خودكشی در خانواده، سابقه رویدادهای آسیب‌زا و هستند.
عوامل خطرساز محیطی هم شامل بیكاری و مشكلات مالی، شكست در روابط عاطفی، مشكل در روابط اجتماعی یا از دست دادن جایگاه اجتماعی، دسترسی آسان به وسایل مرگ بار می‌شود.
عوامل خطرساز فرهنگی و اجتماعی شامل كمبود حمایت اجتماعی و احساس انزوا، باورهای نادرست درباره خودكشی، باورهای نادرست درباره رفتار كمک‌خواهی و ... می‌شود.
ایکنا - اقدام به خودکشی یا داشتن افکار خودکشی قابل پیش‌بینی است؟
معمولاً برخی ویژگی‌های خاص هستند که باعث می‌شود فرد با احتمال بیشتری فکر خودکشی داشته باشد یا اینکه اقدام به خودکشی کند. مثلاً اخیراً کسی از نزدیکان فرد خودکشی کرده یا اینکه در زندگی خود با بحران‌های شدیدی مواجه شده است، درگیری و تعارض‌های خانوادگی دارد، درگیر مشکلات اقتصادی است، فرد مواد یا الکل مصرف می‌کند، طلاق یا جدایی از همسر داشته، اخیرا بدرفتاری جسمی یا جنسی با فرد شده است.
ایکنا - اطرافیان با در نظر گرفتن چه نشانه‌هایی می‌توانند از خودکشی یک فرد جلوگیری کنند؟
علائمی که نشان‌دهنده خطر قریب الوقوع خودکشی است، در مورد مرگ یا فوت کردن بسیار صحبت می‌کند یا می‌نویسد. اظهار ناامیدی، درماندگی یا بی ارزش بودن می‌کند، کاملاً از دوستان، همکاران و خانواده کناره گیری می‌کند، از همه حلالیت‌طلبی یا خداحافظی می‌کند، کارهای ناتمام را حل و فصل می‌کند، از انتقام از دیگران صحبت می‌کند، فرد رفتارهای پرخطر دارد یا اقداماتی انجام می‌دهد که می‌تواند زندگی خود و دیگران را به خطر بیاندازد. در صورتی که فرد هرکدام از این علائم هشدار را نشان می‌دهد باید اقدام مداخله‌ای در جهت پیشگیری از خودکشی فرد را انجام داد.
ایکنا - بایدها و نبایدهایی که به یک فرد دارای افکار خودکشی باید بگوییم، چیست؟
خوب گوش دهید، ارتباط و اعتماد برقرار کنید. ادعاهای فرد را جدی بگیرید، به وی بگویید که می‌دانید افکار و احساساتش واقعی است. اجازه دهید بتواند صادقانه درباره آنچه فکر و احساس می‌كند حرف بزند. به فرد بگویید که به وی توجه دارید و موضوع برایتان مهم است. همدلی نشان دهید نه دلسوزی.
از طرف دیگر سعی کنید مضطرب نشوید، به فرد قول ندهید که در مواقعی که تماس با والدین یا دوستان ضروری است، رازدار باقی بمانید، از قضاوت کردن یا ایجاد احساس گناه اجتناب کنید، مسئله را کوچک جلوه ندهید، نخندید یا فرد را شرمنده نکنید، از وی عصبانی نشوید، با خشونت وی را از خودکشی نهی نکنید، او را به خودکشی ترغیب نکنید، نگویید که جرئتش را ندارد، از کلمات می‌فهمم، می‌دانم و چرا استفاده نکنید. نصیحت نکنید، سعی نکنید کاملا فرد را تحت کنترل خود درآورید.
ایکنا - برای بهبود اوضاع فردی با تجربه خودکشی ناموفق باید چگونه کمک کرد؟
خانواده فرد را در جریان بگذارید و به آنها توصیه کنید که از سرزنش وی اجتناب کنند، او را تنها نگذارند و از گفتن جملاتی مانند «چرا این کار را کردی» اجتناب کنند. برای اینکه فرد احساس کند مورد حمایت است، به نیازهای اساسی فرد (محیط امن، وسایل ارتباطی ،انزوا و گوشه گیری و شرایط استرس‌زای محیط زندگی او) توجه کنید.
بیماری‌های روانپزشکی و سوءمصرف مواد را ارزیابی کنید و درمان آن را در اولویت قرار دهید. فرد را از این مسئله آگاه کنید که اگر مجدداً افکار خودکشی به ذهنش خطور کند، بدون شرم و ناراحتی راجع به آن صحبت کند. شماره تلفن مرکز مشاوره یا اورژانس را در اختیار وی بگذارید تا در صورت لزوم تماس بگیرد.
ایکنا - حمایت خانواده چه نقشی در پیشگیری از خودکشی دارد؟
معمولاً افراد زمانی به خودکشی فکر می‌کنند که هیچگونه احساس معنا و تعلق در زندگی نداشته باشند. افرادی که در خانواده‌های متزلزل و از هم پاشیده زندگی می‌کنند معمولا این حالات را بیشتر تجربه می‌کنند در حالی که خانواده‌های مستحکم علاوه‌بر حمایت از فرد در مواقع بحرانی، با آموزش مهارت‌های زندگی در جهت رشد و ارتقای فردی اعضای خود عمل می‌کنند.
ایکنا - چه توصیه برای افراد با افکار خودکشی دارید؟
از دست دادن امید یا انگیزه یا احساس اینکه آینده‌ای پیش روی ما وجود ندارد، می‌تواند نشانگر افسردگی باشد. احساس ناامیدی بعد از سپری کردن یک بحران و یا دوره دشوار زندگی غیرمعمول نیست اما زمانی که ادامه داشته باشد خطرناک می‌شود.
مراجعه به یک روانشناس و مشاور به فرد کمک می‌کند تا به خودشناسی برسد و برای ادامه مسیر زندگی آمادگی‌های لازم را کسب نماید. یادگیری مهارت‌های زندگی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند با شرایط زندگی خود سازگار شده و در مواقع بحرانی و شرایط دشوار زندگی بهترین عملکرد را داشته باشند.
گفتنی است، در شرایطی که دنیا بر مدار صفر و یک حرکت می‌کند، دغدغه‌های اقتصادی، روانی، محیطی، فرهنگی و اجتماعی باعث رواج سبک زندگی فردی شده، باید افراد را شنید زیرا فردی که افکار خودکشی دارد، درد و رنجی را تحمل می‌کند که راهکار حل کردن آن را به شیوه درست نمی‌داند. اگر امکان مراجعه حضوری افراد مستعد خودکشی به مراکز مشاوره مقدور نیست، شماره تماس 1480 صدای مشاور همواره پاسخگوی سؤالات و آماده ارائه خدمت است.
انتهای پیام
