اعتماد به جوانان؛ مانع مهاجرت نخبگان

محمد حیدرپور، جامعه‌شناس فرهنگی در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان با بیان اینکه مهاجرت نخبگان پدیده‌ای اجتماعی است که در جوامع مختلف وجود دارد، اظهار کرد: در جامعه‌شناسی با این نوع پدیده‌ها به صورت عادی برخورد می‌شود، ولی بعضی مواقع پدیده‌های اجتماعی از حالت نرمال خارج شده و به مسئله‌ای اجتماعی تبدیل می‌شود که در این حالت باید با نگاهی جامعه‌شناسانه مورد بررسی قرار گیرند.

وی افزود: مهاجرت نخبگان در جامعه ما از حالت مسئله گذشته و به معضلی اجتماعی تبدیل شده است. استعدادها می‌توانند برای جامعه برکاتی به ارمغان بیاورند، ولی این اتفاق نمی‌افتد، چون نخبگان و استعدادهای درخشان انتظار دارند در جایی مستقر شوند که چشم‌اندازهای مثبتی داشته باشد و وقتی هیچ چشم‌انداز مثبتی پیش روی خود نمی‌بینند، مهاجرت می‌کنند. برخورداری از امکانات و تسهیلات زندگی حق طبیعی افراد است، به خصوص کسانی که مایلند استعدادهای خود را به منصه ظهور برسانند.
این جامعه‌شناس فرهنگی با بیان اینکه فرایند جهانی شدن محقق شده و دنیا بر محور ارتباطات گسترده می‌چرخد که جامعه ما نیز مشمول آن است، گفت: نخبگان امکانات جامعه خود را با امکانات جوامع دیگر مقایسه می‌کنند و متوجه می‌شوند که بعد از یک دوره سختی کشیدن، می‌توانند از آن‌ها برخوردار شوند، در نتیجه مهاجرت می‌کنند، چون آن چشم‌اندازهای مثبت را در جامعه خود نمی‌بینند و به جایی می‌روند که استعدادها را جذب کرده و امکانات در اختیارشان قرار می‌دهند و در مقابل، از استعداد آنها بهره می‌برند.
حیدرپور بیان کرد: از دست دادن استعدادها باعث تأسف است، به ویژه اینکه ما به این نوع مسائل نگاه سیاسی داریم، در صورتی که باید دیدگاه جامعه‌شناسان را در نظر گرفته و از راهنمایی‌ها و راهکارهای آنها استفاده کنیم.

مهاجرت نخبگان و کاهش ضریب هوشی جامعه
وی با بیان اینکه پیامدهای منفی مهاجرت نخبگان بسیار زیاد است، افزود: مهاجرت گسترده نخبگان باعث می‌شود ضریب هوشی جامعه پایین بیاید که زنگ خطری بزرگ به شمار می‌رود. این امر آسیب خود را در بلندمدت به جا می‌گذارد و به راحتی نیز قابل جبران نیست. کارگزاران سیاسی و فرهنگی جامعه باید تدبیری اندیشیده و این مسئله را دست‌کم نگیرند. این دیدگاه درست نیست که بگوییم با نیروهایی که در اختیار داریم مسائل را حل می‌کنیم، این دیدگاه آسیب‌های جدی به جامعه تحمیل می‌کند.
این جامعه‌شناس فرهنگی با اشاره به اینکه فقط نخبگان فرهنگی نیستند که مهاجرت می‌کنند، اضافه کرد: در جامعه نخبگان اقتصادی نیز هستند که آن‌ها هم مهاجرت کرده و سرمایه‌های خود را در خارج از کشور به کار گرفته و کارآفرینی می‌کنند. اگر نخبگان اقتصادی در جامعه بمانند، می‌توانند کارآفرینی کنند، ولی ما به آنها کم‌توجهی یا بی‌توجهی می‌کنیم و آن‌ها به جوامع دیگر مهاجرت می‌کنند.

ناکامی در جلوگیری از مهاجرت نخبگان
وی خاطرنشان کرد: ما اگر فعالیت‌هایی هم برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان انجام داده‌ایم، ثمربخش نبوده است، چون اگر مثمر ثمر بود، این پدیده تداوم نداشت. برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان نیاز به اقدامات جدی وجود دارد و در ابتدا باید مسائل و تنش‌های موجود میان ایران با قدرت‌های بزرگ و دنیای توسعه یافته را حل‌وفصل کنیم، تا امنیت اقتصادی، فرهنگی، فکری و اجتماعی در جامعه ایجاد شود.
حیدرپور ادامه داد: بعد از اینکه مسائل خود را حل کردیم، نباید مدیریت جامعه را فقط در اختیار عده‌‌ای محدود قرار دهیم، بلکه باید به مدیریت جوانان اعتماد کرده و به آن‌ها موقعیت و جایگاه دهیم تا بتوانند در تصمیم‌گیری‌ها دخیل باشند. جوانان مسائل خود را بهتر می‌توانند حل کنند، ولی اگر چرخه مدریتی بسته باشد و مدیران ناکارآمد بر سر کار باشند، نمی‌توانیم انتظار راهکار درستی داشته باشیم، باید نوعی اجماع ایجاد کرده، از اساتید دانشگاه و نخبگان فرهنگی دعوت کنیم و راهکارها را از آن‌ها‌ بطلبیم.
وی اظهار کرد: ما باید به این موضوع بی‌طرفانه نگاه کنیم، زندگی همراه با رفاه نسبی حق همه افراد است، به ویژه کسانی که دارای استعدادهای بسیار مهم هستند. وقتی نخبگان چشم‌اندازهای مثبتی در جامعه نمی‌بینند، طبیعتا به جایی می‌روند که این رفاه وجود داشته باشد. ما یک بار فرصت زندگی در این کره خاکی را داریم، درست است که بعضی از افراد آن قدر دغدغه جامعه و فرهنگ را دارند که با وجود سختی‌ها در این جامعه می‌مانند، ولی همه افراد نمی‌توانند دغدغه فرهنگ و هویت فرهنگی را داشته باشند.
این جامعه‌شناس فرهنگی افزود: ما نمی‌توانیم این نخبگان را به دلیل مهاجرتشان سرزنش کنیم، مباحث ارزشی و واقعیت از هم متفاوتند. ما باید به صورت اساسی چشم‌اندازهای مثبتی برای جامعه به وجود آوریم تا نخبگان دلگرم شوند، اگر این اتفاق بیفتد، نخبگانی که مهاجرت کرده‌اند، به وطن خود برمی‌گردند.
انتهای پیام