خراسانی: جامعیت و مانعیت هدف متولیان دائرة‌المعارف است/ سادات: عدم جامعیت و سوگیری مذهبی؛ نقائص دائرة المعارف

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی خراسانی، مدیر گروه دائرة المعارف‌های قرآنی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن امروز 31 اردیبهشت ماه در سخنانی در نشست نقد مدخل‌های جلد 15 دائرة المعارف قرآن کریم که در نمایشگاه دستاوردهای قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد با بیان اینکه این دائرة المعارف در حوزه اعلام، معارف و علوم قرآنی است گفت: بحث جامعیت مطالب از نکات مورد توجه ما بود و چون اولین دائرة المعارفی است که در جهان اسلام بی سابقه است لذا با توجه به نداشتن پیشینه، نقائصی هم داشته و دارد که تلاش کردیم با برخی آموزش‌ها از این مشکل عبور کنیم.

وی با بیان اینکه دائرة المعارف قرآنی در جهان اسلام وجود نداشته و این کار بر دغدغه‌های ما می‌افزود تصریح کرد: سه هزار مدخل در این دائرة المعارف داریم که حدود دو هزار مدخل، اصلی و هزار مدخل ارجاعی است همچنین 2300 مدخل نیز در مورد اعلام مصرح و غیرمصرح قرآن است که 600 مدخل ناظر به اعلام غیرمصرح است؛ بخشی هم مربوط به علوم قرآنی است که 300 عدد از این تعداد را شامل می شود.

خراسانی افزود: تلاش ما بر این است که طبق استاندارهای دائرة المعارف‌نویسی کار را به پیش ببریم و مهمترین هدف جامعیت بوده است.

خراسانی تصریح کرد: یکی از کارها در بخش گزینش ارائه ساختار درختی و ایجاد ارتباط میان مداخل است که برای مخاطب بسیار مفید است ضمن اینکه تلاش شده تا همه مدخل‌های فرهنگ و معارف قرآن هماهنگ شود.‌

همچنین اورعی مسئول یکی از بخش‌های این دائرة المعارف گفت: از همان شروع کار دائرة المعارف، تمام موضوعات کلید قرآن، اسباب نزول را جمع و تفسیر راهنما را محور کار قرار داریم و توسط گروهی این مدخل‌ها با آیات قرآن مطابقت داده شد تا حتما از قرآنی بودن موضوع اطلاع حاصل کنیم و شیوه نامه‌ای نیز برای این کار تدوین شد.

وی ادامه داد: جامعیت و مانعیت از اهداف اصلی ما در این کار بوده همچنین هر مدخل مورد بحث قرار گرفته که آیا می‌توان از قرآن، آن را برداشت داشته باشیم یا خیر؟.

اورعی همچنین مدعی شد که آنقدر جامعیت در بحث مداخل وجود دارد که امکان اضافه کردن مدخل دیگر وجود ندارد.

فخامت دائرة المعارف

همچنین سیدعلی فخرسادات، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان ناقد با بیان اینکه این دائرة المعارف فخیم و بی سابقه است و عالمان فرهیخته در تدوین آن مشغول هستند تصریح کرد: برخی مانند موسوی بجنوردی و خرمشاهی اعتقاد دارند که دائرة المعارف قرآن به معنای مطلق نیست بلکه دائرة المعارف اعلام، معارف و علوم قرآنی است وگرنه دائرة المعارف کل قرآن در 30 جلد نمی‌گنجد.

سادات بیان کرد: چیزی که برایند دائره المعارف است موضوعات قرآن نبوده بلکه واژگان قرآنی بوده است؛ متولیان معتقدند که مدخل ها کامل است در حالی که این طور نیست.

این منتقد اظهار کرد: مثلا مدخلی به عنوان ساحل ایجاد شده ولی هیچ مطلبی در مورد آن نیامده و تنها آن را مقدمه ورود به بحث دریا قرار داده‌اند در حالی که امروز ساحل کاربردهای سوق الجیشی دارد.

سادات با بیان اینکه باید از اصطلاحات رائج در مدخل‌نویسی بهره می‌بردیم بیان کرد: در مورد شناسه مدخل‌ها بنده ارتباط چندانی با آن برقرار نکردم؛ اصطلاحی به نام سال در دائرة المعارف بیان و در تعریف آن آمده که مدت زمان چرخش زمین به دور خورشید و واحد گاه شماری است در حالی که قرآن آن را قبول ندارد و هجری شمسی اصولا گاه شماری اسلامی نیست و احکام و عبادات منطبق بر هجری قمری بوده است و اکر قید می شد که گاه شماری اسلامی بهتر بود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: این دائرة المعارف قرآنی و اسلامی است و نه شیعی ولی در اعلام و .. سوگیری شده است مثلا در مورد سعدبن خویلد به جای صحابه نوشته شده که از یاران پارسی پیامبر در حالی که قوم‌گرایی شده و از طرفی صحابه یک اصطلاح است ولی یار معنای متفاوتی دارد.

سادات اظهار کرد: صحابی بودن به خصوص در نزد اهل سنت بسیار مهم است لذا سوگیری‌های مذهبی در این اثر آشکار است. در اعلام باید استانداردهای قرآنی را رعایت کنیم که  اهل سنت هم بپذیرند زیرا این افراد با وجود اینکه برخی منافق بوده‌اند ولی در اصطلاح صحابی شمرده می‌شوند.

وی با اشاره به اعراب‌گذاری اظهار کرد: برخی اعلام و اسماء اعراب‌گذاری شده است ولی واژه‌های دشوار این ویژگی را ندارند؛ همه اعلام باید اعراب‌گذاری شوند تا به خصوص برای فارسی زبان‌ها به راحتی قابل خواندن باشد.

خراسانی در ادامه پاسخ به این نقدها بیان کرد: در مورد مدخل‌های قرآنی که برای فارسی‌زبانان هم روشن است بحث شد که واژه فارسی یا قرآنی را ملاک قرار دهیم مانند آزمایش و امتحان که نهایتا واژه عربی مدنظر قرار گرفت همچنین ما به دنبال فرهنگسازی اصطلاحات قرآنی و مطرح شدن آن‌ها هستیم لذا در برخی موارد بر آوردن واژگان قرآنی به جای فارسی اصرار داشته‌ایم.

وی افزود: در مورد اعراب‌گذاری که درست آن آوانگاری است با جدیت دنبال می‌شود مگر اینکه در تایپ، برخی آواها حذف شده باشد البته در هر صورت این اشکال واردی است.

خراسانی تصریح کرد: رویکرد ما این بوده با حفظ علقه و تعلق به عقائد شیعه قابل ارائه برای اهل سنت هم باشد.

انتهای پیام