سهم خوبی در روابط علمی بین‌الملل نداریم/چالش‌ها و فرصت‌های همکاری بین‌المللی دانشگاه‌ها
گروه دانشگاه - وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در نشست سراسری معاونان و مدیران بین‌الملل دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گفت: علی‌رغم جایگاه خوب کشور در حوزه علم و فناوری در دنیا، اما سهم خوبی در حوزه روابط بین‌الملل در عرصه علم و فناوری نداریم.
به گزارش ایکنا؛ نشست سراسری هم‌اندیشی معاونان و مدیران بین‌الملل دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری امروز یکشنبه، ۲۸ بهمن‌ماه، با حضور منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و سفرای کشورهای هندوستان، اتریش و ترکیه در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.
غلامی در سخنرانی خود در این مراسم با بیان اینکه در این هم‌اندیشی تأکید بر تحول، تغییر رویکردها در حوزه روابط بین‌الملل بوده، اظهار کرد: این تحول هم در زمینه تغییر مسیرها، مخاطبین و اهداف و بخش‌ها به شکل ظریف و دقیق آن است، البته این به آن معنی نیست که قدرشناس زحمات مدیران و مسئولان قبلی نباشیم. طبعا مسائل مختلفی پیش روی مسئولان ما بوده و این مسیر را با زحمت طی کرده‌اند.
وی ادامه داد: در این تحول و تغییر که ضرورت یک حرکت قوی و راهبرد جدید را در حوزه ارتباطات بین‌المللی می‌طلبد، باید این را در نظر داشته باشیم که علی‌رغم اینکه در حوزه علم و فناوری حرف برای گفتن داریم، اما سهم خوبی درحوزه روابط بین‌الملل در عرصه علم و فناوری چه در زمینه تحقیقات مشترک و چه رفت و آمد محققان و اساتید، نداریم. با توجه به سابقه دیرینه مراکز علمی در کشورمان بسیار مورد انتظار است که این فاصله ایجاد شده را با سرعت بیشتری طی کنیم و همانطور که در عرضه فناوری توانسته‌ایم جایگاه خوبی پیدا کنیم، در این حوزه هم کاری انجام دهیم.
غلامی حوزه دیگر مورد توجه را مبادله دانشجو دانست و گفت: دانشجویان ما که در دانشگاه‌های کشورهای دیگر پذیرفته می‌شوند، عموما موفق عمل می‌کنند. هر کدام از دانشگاه‌های معتبر دنیا در بحث پذیرش دانشجویان ایرانی سابقه ذهنی خوبی دارند و اولویت را به دانشجویان ایرانی می‌دهند، اما ما در پذیرش دانشجو از کشورهای دیگر خوب کار نکرده‌ایم.
غلامی افزود: علی‌رغم اینکه تعداد قابل توجهی دانشجویان غیرایرانی در دانشگاه‌های ما تحصیل می‌کنند، اما عموما هم در رشته‌های تخصصی مانند زبان فارسی، تاریخ ایران و تاریخ اسلام است که بهترست در ایران تحصیل کنند. یکی از برنامه‌های ما توسعه پذیرش دانشجویان غیرایرانی در رشته‌های مختلف است. برای اینکه داوطلبان دانشگاه‌های دیگر هم ایران را جزء لیست انتخاب خود قرار دهند، وزارت علوم از این امر حمایت می‌کند. یکی از روش‌هایی که می‌توانیم در این زمینه بهتر عمل کنیم، ورود به انجام پژوهش‌ها و مطالعات مشترک و ایجاد شعبه‌هایی از مراکز علمی مشترک در دو کشور است.
وزیر علوم گفت: طبق کارهای مشترک علمی که انجام می‌شود، ورود خوبی صورت گرفته و اگر با دیگر کشورها مقایسه کنید، مدت زیادی نیست در این حیطه ورود کرده‌ایم. این مسیر را باید با قدرت ادامه دهیم، چرا که با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری و برنامه‌های حوزه علم و فناوری این مورد جزء محور‌های مهمی در توسعه روابط علمی است و نتیجه آن توسعه دیپلماسی علمی و پایدار است. امیداورم از عهده وظایفی که تقبل کرده‌ایم، برآییم.
در این مراسم همچنین جبارعلی ذاکری، رئیس دانشگاه علم وصنعت طی سخنانی گفت: برنامه‌های بین‌المللی را طی سه دوره در دانشگاه علم و صنعت اجرا کرده‌ایم و در برنامه چهارم تمرکزمان بر توسعه روابط بین‌الملل و گسترش دیپلماسی علمی و حرکت همگام با دانشگاه‌های برتر در اجرای برنامه‌های علمی راهبردی است؛ به همین منظور ارتباط خود را با کشور آلمان آغاز کردیم.
دیپلماسی علمی باید بین دانشگاه‌ها شکل گیرد
وی ادامه داد: در سه دوره گذشته نتایج خوبی حاصل شد. اعتقاد داریم دیپلماسی علمی باید بین دانشگاه‌ها شکل گیرد. این تعامل، پویایی را در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها با کمک گرفتن از توانمندی و ظرفیت دانشگاه‌ها و دانشمندان بیشتر می‌کند.
ذاکری افزود: پیشنهاداتی نیز در زمینه گسترش دیپلماسی علمی داده‌ایم که می‌تواند الگوی فعالیت‌های علمی و اجرایی در حوزه انتقال فناوری، تجهیزات و سیستم‌ها برای دیگر دانشگاه‌ها باشد. در سال گذشته روز علم آلمان در ایران با حضور اندیشمندان این کشور برگزار شد. هماهنگی‌ها برای برگزاری اجلاسی در آلمان هم انجام شده است. در همین مدت پژوهشگران و اساتید کشور ما در سه دانشگاه بزرگ آلمان حضور یافتند و راهکارهای تعریف پروژه مشترک را بررسی کردند و نتیجه آن تدوین ۲۲ طرح ملی مشترک میان دانشگاه‌های آلمان و ایران و با همکاری مؤسسه لایبنیتس بود. به همین مناسبت در اردیبهشت سال آینده میزبان هیئتی از کشور آلمان خواهیم بود. حضور دانشگاهیان در کمیته‌های مشترک در این حوزه می‌تواند هماهنگی‌های بیشتری را به همراه داشته باشد.
در بخش دیگری از این مراسم، شاه حسینی، معاون بین‌الملل دانشگاه علم و صنعت گفت: از ابتدای سال جاری فعالیت‌های بین‌المللی تحت تأثیر شرایط بین‌المللی که برای کشور ایجاد شده، قرار گرفته و لازم است به مشکلات این حوزه بیاندیشیم. سه میزگرد در این مراسم در نظر گرفته شده و در آن راهکارهای مختلف دانشگاه‌ها در حوزه بین‌المللی به بحث گذاشته می‌شود.
وی ادامه داد: مشکلات ارزی مسائلی برای ما ایجاد کرده است که امیدوارم بتوانیم با توجه به برنامه‌های این نشست، مشکلات این حوزه را شناسایی و در جهت رفع آن تلاش کنیم. میزگرد اول در راستای چالش‌های موجود در فضاهای دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده است. میزگرد دوم نیز تحت عنوان فرصت‌های بین‌المللی همکاری علمی با حضور سفرا برگزار می‌شود. میزگرد سوم نیز تحت عنوان امنیت تعاملات علمی بین‌المللی و بررسی چالش‌ها و راهکارها برگزار می‌شود.
در ادامه میزگرد تخصصی روند همکاری‌های علمی بین‌المللی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها نیز برگزار شد. عطاالله کوهیان، معاون مرکز همکاری‌های علمی و بین‌المللی وزارت علوم در این میزگرد با بیان اینکه حرکت‌هایی که در وزارت علوم صورت می‌گیرد، بر اساس هم‌اندیشی، همکاری و هم‌فکری با مدیران مربوطه شکل گرفته است، اظهار کرد: هر ساله در این حوزه برنامه‌های مختلفی با حضور مدیران بین‌الملل و پژوهشگاه‌ها در راستای عملکرد یک ساله آنها برگزار می‌شود. در این جلسات راهکارها به بحث گذاشته می‌شود و پس از آن به نتیجه‌گیری می‌رسیم. در این میزگرد محورهایی در نظر گرفته‌ایم و از سخنرانان خواستیم که این محورها را به گونه‌ای مطرح کنند که جنبه عام داشته باشد. در بحث جذب دانشجو، نقشه راه برای همکاری علمی و طرح‌های تحقیقاتی مشترک در این جلسات به بحث گذاشته می‌شود.
معاون مرکز همکاری‌های علمی و بین‌المللی ادامه داد: سرمایه‌گذاری اخیر علمی که توسط آلمان با مبلغ حدودی ۱۰۰ هزار یورو صورت گرفت بیانگر آن است که اساتید ما اقدامات خوبی انجام داده‌اند.
در ادامه قهرمانی، معاون روابط بین‌الملل دانشگاه تهران در سخنانی گفت: ارتباط مجموعه وزارت علوم و بهداشت در تعاملات بین‌المللی، مناسب بوده و اتحادیه اروپا نقش خوبی را ایفا کرده است. با کشورهای آلمان، ایتالیا و فرانسه بیشترین تعاملات را داریم و پس از آن کشور اسپانیا قرار دارد. در بخش علوم، تحقیقات و نوآوری عمده‌ترین سرمایه‌گذاری اروپا در هورایزن ۲۰۲۰ است که به هورایزن اروپا تبدیل می‌شود و تا ۲۰۳۰ به طول می‌انجامد.
معاون روابط بین‌المللی دانشگاه تهران گفت: در بخش آموزش به بحث‌های مختلفی پرداخته‌ایم، به عنوان مثال متقاضی هورایزن ۲۰۲۰ برای کشور ایران کمتر است. اما ما مشکل تعامل بین دو کشور در زمینه گرفتن ویزا و انتقال پول داریم، قرار است برای این موضوع راهکارهایی در نظر گرفته شود. دانشگاه‌های مختلف اتحادیه اروپا باید خودشان راهکارهایی در نظر بگیرند و پولی را با مذاکره در اختیار طرفین قرار دهند. توسعه ایران در طرح‌های پژوهشی مورد توجه اتحادیه اروپا قرار گرفت. مطالعات اروپاشناسی در سه دانشگاه راه‌اندازی شده است.
قهرمانی بیان کرد: جلسه مثبتی با کارشناسان، مدیر کل و کمیسیون پژوهش اروپا داشته‌ایم، همچنین با یکی از دانشگاه‌های شاخص بلژیک جلسه‌ای برگزار شد که آنها در جلسه‌ای اعلام کردند، خرسند خواهند بود با دانشگاه‌های ما ارتباط علمی داشته باشند. اما یکی از بزرگترین چالش‌های ما با اتحادیه اروپا مشکلات سیاسی است که ممکن است مانع برخی همکاری‌ها شود، اما در صورتی که همکاری و ارتباط علمی ایجاد شود.
موانع جذب دانشجویان بین‌المللی
در ادامه این میزگرد، پریچهر حناچی، مدیر دفتر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه الزهرا(س) در خصوص موانع جذب دانشجویان بین‌المللی اظهار کرد: متفاوت بودن نظام آموزشی، نامناسب بودن تدریس اساتید، نارضایتی از کتاب‌های درسی از جمله موانع جذب دانشجویان بین‌المللی است، اما با تمام این مشکلات دانشجویان بین‌الملل در فعالیت کلاسی به خاطر تطابق زبان‌ها فعالیت لازم را ندارند، از این رو باید کارگاه‌هایی زبان برای اساتید برگزار شود.
حناچی ضمن ارائه پیشنهاداتی جهت حل مشکلات در جذب دانشجویان، خارجی بیان کرد: حساسیت‌های زیادی که روی این دانشجویان در برخی محیط‌ها وجود دارد باید برداشته شود، به کارگیری روش‌های نوین تدریس و تکنولوژی‌های نوین آموزشی، ارائه محتوا و برنامه درسی به گونه‌ای که برای دانشجویان غیر ایرانی جذاب بوده و معرف فرهنگ ایرانی اسلامی باشد و ارائه برخی دروس و رشته‌ها به زبان انگلیسی از جمله پیشنهاداتی است که می‌توان در زمینه تبادل دانشجو انجام داد.
در بخش دیگری از میزگرد تخصصی روند همکاری‌های علمی بین‌المللی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها، صدری نسب، رئیس مرکز مطالعات و همکاری‌های علمی و بین‌المللی بیان کرد: جهت بررسی تعاملات بین‌المللی دانشگاه ۲۱ شناسه بین‌المللی ارائه شده است که این شاخص‌ها با دستورالعمل‌های ویژه روی سایت مرکز مطالعات و همکاری‌های بین‌المللی ارائه شده است. دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری تا دو ماه و نیم دیگر فرصت دارند این شناسه‌ها را تکمیل و برای ما ارسال کنند.
وی ادامه داد: از جمله شناسه‌هایی که باید توسط دانشگاه‌ها تکمیل و سپس ارسال شود، شامل تعداد دانشجویان خارجی، تعداد پروژه‌های مشترک محققان دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خارج از کشور و تعداد مقالات محققان خارجی است. از جمله شناسه‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها می‌توان بسته اداری فعالیت‌های بین‌المللی در چارت تشکیلات دانشگاه، تعداد نیروی کار در چارت تشکیلات امور بین‌الملل اشاره کرد.
صدری نسب گفت: در خصوص پژوهشگاه‌ها می‌توان به تعداد پروژه محققان دانشگاه‌ها در خارج از کشور، تعداد مقالات مشترک همکاری پژوهشی با ایرانیان خارج از کشور و میزان دریافت گرنت بین‌المللی نیز اشاره کرد.
در ادامه جعفری، مدیر بین‌الملل پژوهشگاه علوم و فناوری رنگ و پوشش گفت: در راستای همکاری بین‌المللی پژوهشگاه‌ها و تجاری‌سازی محصولات با مشکلاتی مواجه هستیم، فقدان آئین‌نامه و پشتیبانی‌های مالی در این حوزه محسوس است. چالش‌های ما در حوزه بین‌الملل زیرساختی و زیربنایی است، ما نمی‌دانیم در زمینه بیمه دانشجویان خارجی که در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مشغول به کار می‌شوند، باید چه اقداماتی انجام دهیم.
مدیر بین‌الملل پژوهشگاه علوم و فناوری رنگ و پوشش گفت: در تفاهم نامه‌هایی که می‌خواهیم با دانشگاه‌های دیگر منعقد کنیم، می‌گویند دانشگاه بی‌طرف معرفی کنید که فردی در صورت وجود اختلاف میان دو طرف، میانجی‌گری کند. در شرایط کنونی کشور باید پروژه‌هایی که انجام می‌دهد با هدف اصلی نیازهای اساسی کشور صورت گیرد. به نظر می‌رسد تمامی پروژه‌هایی که توسط اتحادیه اروپا تعریف می‌شود، در راستای رفع نیازهای سایر کشورها است، اگر بخواهیم به پروژه‌ها به عنوان فرصت بنگریم بهتر است در راستای رفع نیازهای کشور، با دید جهانی به آن نگاه کنیم.
میزگرد تخصصی روند تخصصی همکاری‌های علمی بین‌المللی، چالش‌ها و فرصت‌ها با سخنرانی تقی‌راد، معاون روابط بین‌الملل دانشگاه خواجه نصیر ادامه یافت، وی گفت: بحث جذب اعضای هیئت علمی و دانشجو و قراردادهای بین‌المللی مورد توجه ما قرار دارد. چهار محور در دانشگاه ما از سال ۹۲ درحوزه بین‌المللی‌سازی مورد توجه قرار گرفت که از جمله آن می‌توان به جذب استاد، دانشجو و گرنت‌های بین‌المللی اشاره کرد. اولین اقدامی که مهم است در دانشگاه صورت گیرد، ایجاد شبکه و call for networking است. پس از ساماندهی نتورک‌ها لازم است اعضای هیئت علمی و دانشگاه‌ها با ساختار دانشگاه‌ها که آن را برای فعالیت‌های بین‌المللی آماده می‌کند، آشنا کنند.
وی افزود: دانشگاه خواجه‌نصیر سه کشور را به عنوان هدف در نظر گرفته و از ابتدای سال جاری یک نشست با مسئولان این کشور برگزار شد و از دانشگاه هانوفر نیز اعلام شد که از مشکلات ایجاد شده نترسید و ما با ایران همکاری خواهیم داشت، کشورهای هدف ما فرانسه و سوئیس هستند، اما روند همکاری‌ها با فرانسه کاهش یافته است. مهمترین چالش بحث ایجاد زیر ساخت است، رد و بدل مالی در دانشگاه‌ها امکان پذیر نیست، طی ۱۵ سال گذشته، دانشگاه‌های ما نقش خود را در حوزه بین‌المللی ایفا کرده‌اند، اما لازم است اعتمادسازی‌های لازم صورت گیرد، باید توانمندسازی دانشجویان و هیئت علمی در دستور کار باشد.
تقی‌راد گفت: در سال گذشته بودجه مناسبی برای فرصت‌های مطالعاتی داشتیم که در پایان سال کاهش پیدا کرد، امیدواریم در سال آینده بتوانیم شاهد رفت و آمد اساتید و دانشجویان باشیم و پس از آن قراردادهای بین‌المللی منعقد شود.
در ادامه این میزگرد، فرزی، مدیر دفتر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه حکیم سبزواری درباره ایجاد نقشه راه در حوزه بین‌المللی گفت: حدود دو هزار دانشگاه در کشور ایجاد شده است، این رشد چشمگیر آسیب‌هایی داشته است که از جمله آن می‌توان به بیکاری فارغ‌التحصیلان، مسائل متعدد اجتماعی اشاره کرد. پس از سه دهه، بین‌المللی‌سازی در دستور کار وزارت علوم قرار گرفته است. به نظر می‌رسد اولین اقدام در این حوزه تهیه نقشه راه باشد. دانشگاه‌هایی وارد این حوزه شده و نقشه راه خود را تهیه کرده‌اند.
مدیر دفتر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه حکیم سبزواری افزود: دانشگاه‌های ما پس از سه یا چهار دهه، به سمت مسئله محور شدن حرکت کردند. باید بتوانیم با تمامی مسائلی که ضد کشور است، نقاط ضعف خود را با کمک همکارانی از دانشگاه‌های خارج از کشور حل کنیم. لازم است کشورهایی که می‌توانیم با آنها همکاری داشته باشیم و همچنین کشورهایی که باید با آنها همکاری داشته باشیم را شناسایی و مطالعه کنیم تا بتوانیم به کمک آنها، مسائل کشورمان را حل کنیم.
انتهای پیام
