فصلنامه علمی ـ اطلاع‌رسانی «علوم و معارف قرآن کریم» در پله 12
گروه اندیشه ــ دوازدهیمن شماره از فصلنامه علمی ـ اطلاع‌رسانی «علوم و معارف قرآن کریم» به صاحب امتیازی مرکز تخصصی حدیث حوزه علمیه قم، مدیر مسئولی حجت‌الاسلام فرهاد عباسی و سردبیری حجت‌الاسلام رضا عطایی منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ اطلاع‌رسانی «علوم و معارف قرآن کریم»، مقالاتی با عناوین «واژه‌پژوهی طائفه براساس آیه حد زنا» نوشته محمدحسن ربانی، محمدجواد حسنی؛ «نقدی بر شیعه شناسی وهابیان» به قلم حسین احسانی‌فر؛ «بازپژوهی تاریخی گزارش ازدواج خلیفه دوم با دختر امیرالمومنین(ع)» تالیف صهیب تقوی؛ «نقد حدیث وصیت با تأکید بر منحصر بودن امامان(ع) در عدد دوازده» نوشته محمدحسین فیض‌اخلاقی؛ «نقد و بررسی دیدگاه ویم ریون درباره «مصداق‌های شهادت» در مدخل دائرةالمعارف قرآن لیدن» نوشته زهره اخوان‌مقدم و نعیمه تقوی فردود؛ «نقد و بررسی دیدگاه رِضُوی فِیزِر درباره جنگ‌ها و لشکرکشی‌های پیامبر(ص) در دایرةالمعارف لیدن» تالیف زهرا قطبی و سیدمجید نبوی؛ «گزارشی از پایان‌نامه تحلیل اجتهادی داستان حضرت سلیمان ع و ملکه سبأ در قرآن کریم» نوشته حمید نادری قهفرخی به زیور طبع آراسته شده است.
در چکیده مقاله «واژه‌پژوهی طائفه براساس آیه حد زنا» آمده است «واژه طائفه در آیات و روایات متعددی استعمال شده که یکی از بحث برانگیزترین آن‌ها، آیه مربوط به حد زنا است. در این آیه «طائفه‌ای» از مومنان باید شاهد اجرای حد باشند که فهم مراد واقعی از این واژه در مباحث فقهی تأثیرگذار خواهد بود. درباره تعداد افرادی که عنوان طائفه بر آنان صدق می‌کند در منابع لغوی، تفسیری و فقهی نظرات متفاوتی وجود دارد. معنای طائفه در روایات اهل‌بیت(ع) نیز مورد توجه قرار گرفته که با همه نظرات موافق نیست؛ در‌این صورت تعارضی اجمالی بین فهم عرف متشرعه و مفاد احادیث به وجود می‌آید که فقیه را در مقام فتوادادن دچار مشکل خواهد نمود. در این نوشتار تلاش می‌شود با استفاده از قواعد فقه الحدیث، راهکاری برای کشف معنای صحیح از این واژه ارائه شود».
نویسنده مقاله «نقدی بر شیعهشناسی وهابیان» در طلیعه مقاله خود آورده است «آیات 55 و56 سوره مائده از مشهورترین کرامت‌های قرآنی درباره ولایت است؛ مفسران سنّی ـ افزون بر شیعه ـ این آیات را در شأن امام علی(ع) دانستهاند؛ آقای حسین موید از نووهابی‌های عراقی ـ سعودی است؛ وی ادّعا کرده که هیچ دلیل قرآنی روشنی بر خلافت و ولایت امیر مومنان(ع) وجود ندارد؛ این شبهه تکراری ولی نوپرداز، نیازمند پاسخی است تکراری اما نوپردازانه؛ نگاشته حاضر در سه بخش به این شبهه پاسخ می‌دهد».
در چکیده مقاله «بازپژوهی تاریخی گزارش ازدواج خلیفه دوم با دختر امیرالمومنین(ع) می‌خوانیم «ازدواج خلیفه دوم با ام‌کلثوم از مباحث پرچالش و اختلافی است که پذیرش یا رد آن، آثار مهمی مانند تحلیل روابط امیرمومنان(ع) با خلیفه دوم را به‌دنبال دارد؛ اهمیت مسئله مورد بحث و نیاز به دیدگاهی تفصیلی و تحلیلی مستند بر همه گزارش‌های موافق و مخالف، پژوهشی جامع را ضروری می‌نماید؛ هدف این مقاله بررسی و نقد گزارش‌های تاریخی و نظرات موافقان و مخالفان این موضوع و ارائه دیدگاهی مفصل و مستند است؛ نوشتار حاضر با بررسی منابع روایی، فقهی و تاریخی فریقین، توانسته اصلی‌ترین دیدگاهها را پیرامون مسئله ازدواج خلیفه دوم با دختر امیرمؤمنان(ع) جمع‌آوری، دستهبندی و مورد تحلیل قرار دهد؛ این پژوهش در دو بخش، گزارش ازدواج در منابع فریقین و دیدگاه اندیشمندان فریقین، تنظیم شده است».
نویسنده مقاله «نقد حدیث وصیت با تأکید بر منحصر بودن امامان(ع) در عدد دوازده» در چکیده مقاله خود آورده است «حدیث نبویِ موسوم به «وصیت» خبر از آمدن دوازده مهدی پس از دوازده امام(ع) داده و مطابق آن، امام دوازدهم(ع) مأمور شده‌اند امامت را به پسرشان بعد از دوازدهمین امام(اوّلین مهدی) بسپارند؛ بنا‌بر سیاق روایت، بقیۀ دوازده مهدی نیز امامت خواهند کرد که در مجموع، 24 امام خواهند شد؛ با توجّه به عقیدۀ شیعه که امامان(ع) را منحصر در دوازده تن می‌داند، نقد و بررسی حدیث وصیّت ضروری‌است؛ حدیث وصیّت اگر چه قبلاً توسط اندیشمندان واکاوی شده؛ امّا تاکنون در کنار بررسی سندی، معنای امامت دوازده مهدی، بیان نشده است؛ نقد حدیث وصیّت با استناد به احادیث متعدّد برای اثبات انحصار تعداد امامان(ع) در دوازده تن، مرحله بعدی، به جهت بستن راه اعتقاد به امامت بیش از دوازده نفر است. این نوشتار در چهار گفتار با هدف نقد حدیث وصیت و اثبات امامت امامان(ع)، ساختاربندی شده است».
در چکیده مقاله «نقد و بررسی دیدگاه ویم ریون درباره «مصداق‌های شهادت» در مدخل دائرةالمعارف قرآن لیدن» آمده است «جهاد و شهادت در اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد؛ تاآنجاکه به‌جهت گستردگی روایات و آیات در این موضوع، توجه بسیاری از علما، پژوهشگران و همچنین برخی خاورشناسان به آن جلب شده است؛ ویم ریون، خاورشناس معاصر مدخلی در این زمینه با عنوان «شهید» در دائرةالمعارف لیدن نگاشته است؛ وی پس از بیان آیات با موضوع شهادت، به بررسی موردی روایات مرتبط میپردازد. به سبب شبهاتی که ریون در مدخل «شهید» پیرامون مصداق های شهادت مطرح کرده، نقد و بررسی آن ضروری است؛ ازاین‌رو نوشتار حاضر، به بررسی چگونگی طرح این مسئله در مدخل «شهید» پرداخته است؛ از اشتباه‌های فاحش این مدخل می‌توان به نادیده گرفتن جایگاه شهید، محدودیت و ضعف منابع، ارائه استدلال‌ها و استنتاج‌های نادرست، نبود جامع‌نگری در بررسی یک موضوع و مطلق‌انگاری مصداق‌های شهادت اشاره نمود».
نویسنده مقاله ««نقد و بررسی دیدگاه رِضُوی فِیزِر درباره جنگ‌ها و لشکرکشی‌های پیامبر(ص) در دایرةالمعارف لیدن» در طلیعه مقاله خود آورده است «دین اسلام در طول تاریخ همواره مورد توجه خاورشناسان بوده و به همین‌سبب پژوهش‌های زیادی نیز ازسوی آنان صورت گرفته است؛ یکی از این پژوهش‌ها نگارش دایرةالمعارف لیدن است؛ این اثر شش پنج جلدی در هلند، ازسوی «جین دَمِن مک اولیف» و چند تن دیگر از قبیل « كلودژیلیوت» از فرانسه، «ویلیام گراهام» از آمریكا، «وداد کدی» از شیكاگو و «آندرو رپین» از كانادا، در سال 2001 آغاز و با همکاری هیئت مشاوران ارشد آن در سال 2006 به سرانجام رسید؛ در این دایرةالمعارف، «رِضُوی‌فِیزِر» مدخلی با عنوان «جنگ‌ها و لشکرکشی‌ها» نوشته و در آن به پیامبر اسلام(ص) نسبت جنگ‌طلبی داده است؛ نگارندگان این مقاله، ابتدا به بیان محورهای این مدخل و بررسی قوت و ضعف آن پرداخته، سپس این‌گونه نسبت‌ها را نقد و بررسی می‌کنند؛ لازم به ذکر است که تاکنون کسی به طور جداگانه به نقد و بررسی این مدخل دایرةالمعارف لیدن نپرداخته است؛ هدف این پژوهش بررسی درستی و نادرستی مطالبی است که رضوی فیزر بیان می‌کند».
در چکیده مقاله «گزارشی از پایان‌نامه تحلیل اجتهادی داستان حضرت سلیمان(ع) و ملکه سبأ در قرآن کریم» می‌خوانیم «یکی از وقایع نقل شده در قرآن کریم، داستان حضرت سلیمان(ع) و ملکه سبأ در سورۀ نمل است. مفسران و محققان ضمن تفسیر آیات مربوط به این داستان، با ارائۀ نکات ارزنده، تا حدود زیادی ابعاد آن را روشن کرده‌اند؛ اما با‌این‌حال همچنان دو کاستی مشاهده می‌شود: اول: هنوز ابعادی از این ماجرا ناشناخته مانده است؛ دوم: بدون توجه کافی به نتایج کاربردی این داستان، فقط به تفسیر آیات پرداخته‌اند؛ ازاین‌رو این نوشتار با به‌کارگیری روشی توصیفی ـ تحلیلی برای رسیدن به اهدافی مانند روشن ساختن برخی از زوایای کشف نشده داستان و ایجاد ربط منطقی بین تمام اجزاء آن، بررسی و پاسخ‌گویی به شبهه‌های مطرح شده پیرامون جهاد ابتدایی، دیدگاه قرآن کریم به شخصیت زن و غیره، اثبات قدرت مدیریتی انبیاء در دعوت انسان‌های مستعد به توحید، توسعه ادله قرآنی پیرامون مسائلی مثل جهاد ابتدایی، حکومت زنان و ارزیابی پاره‌ای از روایات موجود پیرامون شخصیت زن در‌صدد تحلیل همه جانبه داستان سلیمان(ع) و ملکه سبأ است. تحلیل این داستان نشان می‌دهد، حضرت سلیمان(ع) در دو اقدام ابتدایی خود با به چالش‌کشیدن حکومت ملکه سبأ موانع دعوت آنان به توحید را از بین برد و در دو اقدام آخر با ارائه معجزه و استدلال، زمینه را برای ایمان آوردن ملکه فراهم کرد؛ بررسی رفتار ملکه سبأ نیز نشان می‌دهد، وی دارای شخصیتی مودب، اهل مشورت، عاقبت‌اندیش، حق‌پذیر، تیزبین و غیره است؛ از این تحلیل‌ها می‌توان در جهت اثبات جهاد ابتدایی، بررسی جواز حکومت زنان، کشف نگاه قرآن کریم نسبت به شخصیت زن، بررسی میزان دلالت احادیث ثابت کننده نقص برای زنان مانند عدم جواز مشورت با آنان و همچنین جواب دادن به شبهه‌ها بهره گرفت».
انتهای پیام
