سید صدرالدین صدر؛ مجتهدی اخلاق‌مدار
گروه حوزه علمیه: سید صدرالدین صدر، وصی آیت‌الله حائری یزدی و پدر امام موسی صدر بود که در برهه‌ای زعامت حوزه علمیه قم را عهده‌دار بود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) 19 ربیع‌الثانی مصادف است با سالروز وفات سید صدرالدین صدر. وی سرسلسله خاندان «صدر» در شهر قم است، خاندانی که به سبب وجود چهره‌های برجسته‌ای چون «محمدباقر صدر» معروف به «شهید صدر»، «امام موسی صدر»، «شهید بهشتی»، «محدث کاظمینی» و «بنت‌الهدی صدر» از شهرت بالایی برخوردار است. سرآغاز این خاندان به «شهید ثانی» صاحب کتاب معروف «روضه‌البهیه فی شرح لمعه الدمشقیه» و از عالمان به‌نام جبل عامل لبنان می‌رسد.
یکی از وجوه برجسته عالمان این خاندان، «مردم‌داری» و اعتقاد به «مردم‌سالاری راستین» است. وقتی این ویژگی با خصوصیات بارز دیگری چون بهره‌مندی از اندیشه نظام‌مند و نظام‌ساز، حُسن تدبیر و نبوغ علمی ممزوج شود می‌تواند فرد را به درجه‌ای برساند که بتواند به اصلاح جامعه خود و حتی جامعه جهانی همت کند. مع‌الاسف که شهادت محمدباقر صدر، شهید بهشتی و ربایش امام موسی صدر این فرصت استثنایی را از جامعه جهانی دریغ کرد که به مشاهده چهره اسلام واقعی بپردازد. صدرالدین صدر نیز یکی از عالمان این خاندان است که به دلیل بهره‌مندی از همین خصوصیات مورد توجه ویژه آیت‌الله‌العظمی حائری یزدی قرار گرفت و ایشان، صدرالدین صدر را جانشینی مناسبی برای خود می‌دانست.
یکی از وجوه برجسته شخصیتی آیت‌الله صدر پرهیز از مرجعیت است. با اینکه وی افتخار تلمذ در محضر فقیهانی چون محمدحسین نائینی، آقا‌ضیا عراقی، آخوند خراسانی، شیخ‌الشریعه و صاحب عروه را در کارنامه داشت اما نسبت به پذیرش مرجعیت بسیار اکراه داشت؛ اما از آن جهت که ایشان مورد وثوق آیت‌الله حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم بود، آیت‌الله حائری ایشان را به عنوان وصی خود معرفی کرد و اداره امور حوزه را پس از خود به وی سپرد. به همین دلیل، آیت‌الله صدر پس از درگذشت آیت‌الله‌العظمی حائری یزدی در بهمن‌ماه سال 1315 شمسی، همراه آیات عظام سید محمد حجت و سید محمدتقی خوانساری که از همان وقت به «آیات ثلاث» شهرت یافتند، مسئولیت زعامت حوزه علمیه قم را عهده‌دار شدند و تدریجا و در پی اصرار مردم، ردای مرجعیت را نیز به تن کردند. گرچه تکفل امور علمی، تدریس و مرجعیت دینی بر عهده هر سه بزرگوار بود؛ با این حال حسن مدیریت، تدبیر، مردم‌داری و اخلاق سید صدرالدین سبب شده بود تا مرجعیت اداری، اجتماعی و سیاسی حوزه، عملا به آن بزرگوار منحصر شود.
بی‌شک بازخوانی صفحات زندگی آن عالم گرانقدر خصوصا دوره هشت‌ساله زعامت او در حوزه علمیه حاکی از روحیه زهدورزی و اخلاق‌مدار اوست؛ چنانکه وقتی آیت‌الله بروجردی برای معالجه به تهران آمد، برخی روحانیون از ایشان درخواست کردند به شهر قم بیاید. پس از ورود آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله صدر جایگاه نماز جماعت خود در حرم حضرت معصومه را به ایشان واگذار کرد و از زعامت حوزه فاصله گرفت. او در تبیین فلسفه این کار، این آیه قرآن را قرائت کرد: «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ؛ آن سراى آخرت را براى كسانى قرار مىدهيم كه در زمين خواستار برترى و فساد نيستند و فرجام [خوش] از آن پرهيزگاران است (سوره 28 آیه 83).» امام موسی صدر، فرزند آیت‌الله صدر در تجلیل از این اقدام گفته بود: «مقامات آیت الله بروجردی در اثر فداکاری و گذشت پدرم بوده است».
