حسین بهبودی اظهار کرد:
ناهم‌خوانی آمار تعداد حفاظ کشور با تعریف جامع حافظ قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدیر دبیرخانه طرح های ملی سازمان دارالقرآن الکریم با اشاره به اینکه آمار ارائه شده در زمینه حفظ قرآن توسط برخی دستگاه‌ها با تعریف ارائه شده از حافظ قرآن در سند طرح ملی حفظ هم‌خوانی ندارد، گفت: برای ایجاد انگیزه در معارفه خودجوش حافظان قرآن کریم به دنبال افزایش درجات حفظ قرآن کریم هستیم.
حسین بهبودی، مدیر دبیرخانه طرح های ملی سازمان دارالقرآن الکریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در مورد بحث حفظ قرآن کریم با اشاره به اینکه در زمینه حفظ قرآن قبل از وارد شدن به بحث آمارها باید به یک فهم مشترک از موضوع حفظ قرآن و معنای آن برسیم، گفت: به نظر می‌رسد یکی از دلایل اختلاف آمارها مربوط به این است که منظور از حافظ برای افکار عمومی مشخص نیست، لذا زمانی که پرسیده می‌شود، چند حافظ تربیت شده است؟ طبیعی است که از حافظ یک جزء قرآن کریم تا حافظ کل قرآن آمار ارائه دهد.
وی افزود: بعد از فرمایش مقام معظم رهبری یک تحرک نسبی اما نه در شأن آن دستور در زمینه حفظ قرآن کریم ایجاد شد و ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم شکل گرفت. یکی از ثمرات این بود که حداقل در رابطه با حفظ قرآن، یک فهم مشترک و یک وفاق به وجود آمده است که منطقاً اگر هم سوال‌کننده و هم پاسخگو عنایت به این مفهوم داشته باشند این اختلافات به حداقل خواهد رسید.
بهبودی در ادامه با تأکید بر اینکه در مصوبه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در مورد طرح ملی حفظ قرآن تعریف و منظور از کلمه حافظ قرآن مشخص شده، اظهار کرد: در این مصوبه اعلام شده است که مراد از حافظ قرآن، کسی است که کل یا بخش اعظمی از قرآن کریم را بتواند از حفظ قرائت کند. این قطعاً به این معنا نیست که کسی که یک سوره را حفظ کرده است، حافظ قرآن نباشد. آنچه در بررسی‌ها و احصاء آمار باید مورد توجه قرار گیرد، مشخص است.
مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآن الکریم خاطرنشان کرد: بعد از انقلاب و به خصوص بعد از فرمایش مقام معظم رهبری در زمینه حفظ قرآن کریم، برخی نهادها در طول سال‌ها فعالیت به عرصه حفظ قرآن کریم ورود داشته و تلاش‌هایی در این زمینه انجام داده و می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه فعالیت در این عرصه آغاز شده است، گفت: با توجه به تازه بودن فعالیت نمی‌توانیم بگوییم حفاظ میلیونی (کل قرآن) تربیت شده‌اند. با این وجود دستگاه‌هایی که تا پیش از این آمار حفظ را ارائه کرده‌اند در آمار آنها حفظ به معنای حفظی که در سند طرح ملی حفظ قرآن آمده است، عنوان نکرده‌اند. در بسیاری از این آمارها حافظان چند جزء، یک جزء و نیم و جزء و چند سوره هم به عنوان حافظ قرآن تلقی شده‌اند.
بهبودی عنوان کرد: اگر ما به دنبال آمار حافظان کل یا بخش اعظمی از قرآن کریم هستیم، طرح‌هایی همچون اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن می‌تواند مرجع مهمی باشد، البته این آماری که از حفاظ مطرح می‌شود، نمی‌توان به عموم حفاظ تعمیم داد و بگوییم این تمام حافظان قرآن در کشور هستند. این افراد تنها بخشی از آمار حفاظ کشور هستند و قطعاً تعداد بیش از آنکه دبیرخانه اعطاء مدرک اعلام می‌کند، است.
مدیر دبیرخانه طرح های ملی سازمان دارالقرآن الکریم با اشاره به اینکه دستگاه‌های دیگری که در زمینه اعطای مدرک به حفاظ فعالیت می‌کنند نیز باید جمع‌بندی شوند، خاطرنشان کرد: ما تلاش می‌کنیم برای اینکه این نقیصه را رفع کنیم و آمار واقعی یا نزدیک به واقعی از تمامی حافظان قرآن کریم داشته باشیم، یک نشست‌هایی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار می‌شود. در آن جلسات بحث‌هایی عنوان شد که برای رفع نقایص موجود، درجاتی دیگری به درجات موجود که با شرایط خاص و امتیازات خاص اهداء می‌شود، اضافه کنیم تا بتوان این افراد را که حافظ بخشی از قرآن هستند در آمار حفاظ قرآن کریم احتساب کنیم.
وی با اشاره به اینکه در نهایت جمع‌بندی بر روی حفاظ کل است، اذعان کرد: لذا همکاران در این مسیر در حال گام برداشتن هستند تا در آینده نزدیک جمع حفاظ کل را احصاء کنند.
بهبودی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که میزان حفاظ قرآن بر اساس تعریف طرح ملی حفظ قرآن کریم، چه تعدادی است، گفت: آمار مربوط به حافظانی که در طرح اعطای مدرک تخصصی حضور یافته و مدرک دریافت کرده‌اند، موجود است، اما این برآیند تمام حفاظ قرآن کشور نیست؛ چرا که تمامی حفاظ الزامی برای خود جهت حضور در این دوره نمی‌بینند.
مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآن الکریم در ادامه افزود: اگر می‌خواهیم آمار دقیقی از تعداد حفاظ داشته باشیم، باید مشوق‌ها و امتیازات درخور توجهی در نظر بگیریم تا انگیزه در آنها ایجاد شود تا حاضر شوند در این فضا خود را معرفی کنند. در حال حاضر برای افرادی که با این ویژگی‌ها که توانمندی‌های بالایی است، شرایط سنگینی وجود دارد تا فرد از آنها عبور کند و به دریافت مدرک نائل آید. امتیازاتی برای حفاظ در نظر گرفته شده است که بعد از عبور از خان‌های بسیار زیاد اعطاء می‌شود، این امتیازات شاید در یک دوره‌ای برانگیزاننده محسوب می‌شد، اما در حال حاضر به عنوان یک مشوق نمی‌شود از آنها نام برد.
وی با تأکید بر اینکه مزایایی که برای حفاظ در نظر گرفته شده است، برای افرادی که تمایل به استخدام در نهادی داشته باشند مورد استفاده است، بیان کرد: برای فردی که دانشجو یا نوجوان است و نمی‌خواهد استخدام شود، هیچ مزایایی در نظر گرفته نشده است. این موارد برای افرادی است که در آزمون شرکت کرده و مدرک دریافت کرده‌اند، برای افرادی که در طرح‌های اعطای مدرک حضور ندارند، اما حافظ قرآن هستند، هیچ انگیزه‌ای برای معرفی خودجوش وجود ندارد.
بهبودی گفت: قبلاً امتیازی وجود داشت که با عنوان تحصیل رایگان از آن یاد می‌شد، این طرح که شامل دانشجویان می‌شد دو سال است به کمک هزینه تحصیل تبدیل شده و این کمک هزینه هم هر سال با کاهش درصد مواجه است. لذا اگر ما می‌خواهیم آمار واقعی ارائه دهیم باید ابزار آن نیز وجود داشته باشد، اگر ابزار نباشد، قطعاً آمار نیز واقعی نخواهد بود.
مدیر دبیرخانه طرح های ملی سازمان دارالقرآن الکریم در ادامه گفت‌وگوی خود با ایکنا، در پاسخ به این سوال که چرا باید با گذشت چند سال از ابلاغ مصوبه طرح ملی حفظ قرآن هنوز درگیر تعاریف آن بوده و در سد آمار گرفتار آمده باشیم؟ گفت: این موضوع نیاز به تحلیل بسیار زیاد دارد و باید ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داد. اگر کلی بیان کنم باید بگویم مقداری نظام کلی کار به سمت مدرک‌گرایی رفته است و همین آسیب جدی به این موضوع وارد کرده است. ما تمام امتیازات را معطوف به ارائه مدرک کرده‌ام و طبیعی است که مقداری انگیزه‌های الهی و ... کم رنگ شده است.
وی با تأکید بر اینکه در بحث قرآنی نباید فعالیت‌ها را مدرک‌محور کنیم، خاطرنشان کرد: من اگر بخواهم فرزندم را حافظ قرآن کنم به من می‌گویند فرزند تو راحت‌تر استخدام خواهد شد یا می‌تواند تحصیل رایگان کند، افراد دنبال این هستند و این ضربه جدی وارد کرده است. در واقع ما در ساختارها گیر افتاده‌ایم و شاهد هستیم هرچند وقت یکبار ساختاری به ساختارهای قبلی اضافه شده است. لذا این ساختارها به حدی اضافه شده است که همه چیز معطوف به ظاهر شده و اصل کار فراموش شده است.
بهبودی تصریح کرد: اصل کار این است که یک تکلیف را به یک مجموعه واگذار کنیم و در زمان لازم خروجی تکالیف را مطالبه کنیم. ما به جای اینگونه کار کردن، دنبال ایجاد ساختار و کمیته هستیم. در عین تعداد فراوان ساختارها و کمیته‌ها شاهد حضور چهره‌هایی تکراری در آنها نیز هستیم. من اعتقاد دارم که مجموعه‌های سیاستگذار باید سیاست‌های کلان را ایجاد کنند و دنبال مطالبه اصلی باشند، اما این سیاست‌گذار‌ی‌ها خود تبدیل به مجری شده‌اند.
مدیر دبیرخانه طرح های ملی سازمان دارالقرآن الکریم در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه به جای مدیریت و سیاست‌گذاری و مطالبه‌گری به ساختارسازی مشغول شده‌ایم، گفت: البته دلسوزی‌هایی نیز دیده می‌شود، اما این نقص‌ها وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه با وجود همه فعالیت‌ها در ارائه یک آمار در زمینه تعداد حفاظ قرآن کریم مانده‌ایم، گفت: من قصد نقد فعالیت‌ها را ندارم، بلکه اینها گفته می‌شود تا مشخص شود زمانی که دستگاه‌های مطالبه‌گر خروجی‌ها را مطالبه می‌کنند، در زمینه حفظ قرآن جوابی وجود ندارد. علت هم این است که ابتدا در زمینه حفظ قرآن کریم شورای اعطای مدرک ایجاد شد بعد دبیرخانه آن در سازمان تبلیغات اسلامی مستقر شد و در ادامه طرح ملی حفظ قرآن کریم مصوب شد، این طرح پنج سال از آن سپری شد و حرکتی صورت نگرفت به این خاطر که نمی‌خواستند به ما واگذار شود. در صورتی که می‌توانستند به دستگاه‌های دیگر نیز واگذار کنند، پاسخ این بود که باید کار ترکیبی صورت بگیرد، در نهایت نیز کار ترکیبی را انجام دادند و ستاد راهبری را راه‌اندازی کردند تا موضوع را پیگیری کند. ما بارها سوال کرده‌ایم که آیا کار حفظ بی‌ارتباط با طرح ارزیابی است؟ در قانون مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی آمده است که هرگونه مدرکی در کشور بخواهد به یک حافظ تعلق بگیرد، تنها طرح اعطای مدرک تخصصی به حافظان می‌تواند این کار را انجام دهد.
بهبودی خاطرنشان کرد: اینکه سوال می‌شود، چرا بعد از پنج سال هنوز در آمار گیر کرده‌ایم؟ بخشی از آن به خاطر همین دست فعالیت‌ها هست. اینقدر افراد سر خود را شلوغ کرده‌اند که نمی‌دانند به کدام از کارها و فعالیت‌ها بپردازند. البته زحمت کشیده می‌شود و تلاش می‌شود، اما نباید همه فعالیت‌ها را با هم همزمان انجام دهیم. بخشی از عقب‌افتادگی‌ها نیز ناشی از همین است.
وی در پایان عنوان کرد: اراده مسئولان و علاقه‌مندان به قرآن کریم در شاخه‌های مختلف بر این است که مشکلات را رفع کنند، اما اینقدر در این حوزه نقص وجود دارد. اگر می‌خواهیم نقص‌ها برطرف شود، ابزار لازم را نیز باید در اختیار داشته باشیم. نیروی انسانی کارآمد و بودجه لازم را نیز داشته باشیم. مطالباتی که وجود دارد، تطبیقی با حمایتی که دولت باید داشته باشد، ندارد. این را آمار و اعتباراتی که تخصیص پیدا می‌کند به خوبی نشان می‌دهد. مشکلی که در زمینه بودجه نیز وجود دارد این است که در برخی مواقع بودجه‌هایی که برای قرآن تخصیص داده می‌شود صرف فعالیت‌های دیگر در حوزه‌های دیگر می‌شود.
مطالب مرتبط
